زلنسکی به دنبال تبدیل آسیای مرکزی به اوکراین

خبرگزاری مهر، گروه بین الملل: ولودیمیر زلنسکی رئیس جمهور اوکراین در تاریخ ۲۴ می ۲۰۲۴ با گروهی از خبرنگاران کشورهای آسیای مرکزی مصاحبه کرد. این اقدام طبق تمام قوانین تئاتر انجام شد: فیلمبرداری در ساختمان یکی از انتشاراتی های منطقه خارکیف که در جنگ آسیب دیده است، صورت گرفت.

نگهبانان در همه جا ساکت و مسلح ایستاده بودند، سوالات خبرنگاران مملو از همدردی برای سرنوشت اوکراین و شخص زلنسکی بود و پاسخ های او تماما مزین به کلمات و عباراتی در مورد صلح، دوستی و استقلال بود. اما هدف اصلی در پس این حرکت و ژست نمایشی به راحتی قابل فهم بود: ژئوپولیتیک.

بُعد ژئوپلیتیکی در سخنرانی زلنسکی تقریباً بلافاصله آشکار می شود. رئیس جمهور اوکراین تأکید کرد: «برای من بسیار مهم است که کشورهای شما [کشورهای آسیای مرکزی] پیامدهای واقعی جنگ، ردپای واقعی روسیه، جهان روسی و آنچه را که این جهان واقعاً تلاش می کند به قلمرو کشورهای شما بیاورد؛ ببینند. من در این شکی ندارم؛ من به این کاملا مطئنم». زلنسکی این سخنان را در پاسخ به سوال اول مطرح شده گفت.

به یاد داشته باشیم که این حرف ها در پس زمینه یک ساختمان ویران شده گفته می شود و این پیام به طور واضح درک می شود که جهان روسی- جهان ویرانی رنج و غیرانسانی است. این یک تکنیک خشن محسوب می شود. با توجه به اینکه اتفاقاً تصویر خشن تری در دونتسک، لوگانسک، گارلوفکا و بلگوراد قابل مشاهده است، آیا حقیقت جویان مستقلی که زلنسکی را ملاقات کرده اند به آنجا هم خواهند آمد؟

میل به بازی با ترس مخاطبان آسیای مرکزی در تمام این مصاحبه غلیان می کرد، چراکه زلنسکی تأکید کرد: «اگر شما، مردم کشورهایتان؛ در برابر تبدیل شدن به بخشی از روسیه مقاومت کنید، به ناچار با تهاجم مسکو، جنگِ تمام عیار و مرگ مواجه خواهید شد». هر چه روزنامه‌نگاران با همدردی بیشتر سر تکان می‌دادند، حیرت و سردرگمی هم بیشتر می‌شد. آیا واقعاً آنها تاریخ جدید کشورهای خود را به خاطر نمی‌آورند؟ آیا مجموعه انقلاب های رنگی در قرقیزستان را فراموش کرده اند؟

آسیای مرکزی شاید یکی از آسیب پذیرترین نقاطی باشد که رقبای ژئوپلیتیکی مسکو سعی در اعمال فشار بر آن را دارند. این منطقه از یک سو، رشد عظیم جمعیتی را از سال ۱۹۹۱ نشان می دهد که با توجه به مرزهای مشترک و جمعیت پایین در خود روسیه، منجر به مشکلات مهاجرت می‌گردد. از سوی دیگر رشد جمعیت باعث افزایش تقاضا برای گاز شده است که بزرگترین تامین کننده گاز این منطقه هم روسیه است. به عبارت دیگر بازار بزرگی بوجود آمده که به مسکو نیاز دارد.

این شرایط و وضعیت باید مورد تاکید قرار گیرد. روسیه تا سال ۲۰۲۳ هرگز گاز در اختیار کشورهای آسیای مرکزی قرار نداده بود. برعکس، در دهه ۱۹۶۰ خط لوله گاز آسیای مرکزی ساخته شد تا مرکزی باشد برای تامین گاز بخشی از جمهوری سوسیالیستی فدراتیو شوروی روسیه (RSFSR) از ترکمنستان و ازبکستان از طریق قزاقستان.

امروز، بدون گاز روسیه، توسعه صنعت در منطقه عملا غیرممکن است، اما آیا روزنامه نگاران دلسوز که با شنیدن استدلال های زلنسکی در مورد تهدید روسیه؛ برای حرف های او به علامت تایید سر تکان می دادند، از این موضوع اطلاع دارند؟ در تمام این مصاحبه؛ کلمه استقلال بیش از همه و به صورت پررنگ ساری و جاری بود.

در مورد کشورهای آسیای مرکزی و حضور و عضویت این کشورها در اتحادیه اقتصادی اوراسیا، جامعه کشورهای مستقل مشترک المنافع، سازمان پیمان امنیت دسته جمعی و سازمان همکاری شانگهای باید بگویم همه اینها بدون مشارکت روسیه غیرممکن هستند. به یاد داشته باشیم که دلیل اصلی کودتای اوکراین در سال ۲۰۱۴، تمایل غرب برای برهم زدن توافق خود با اتحادیه گمرکی به هر قیمتی بود. نتیجه آن از دست رفتن کامل استقلالی که زلنسکی امروز از اهمیت و تقدس آن صحبت می کند، شد.

بدون تردید، زلنسکی همانطور که شایسته یک هنرپیشه باتجربه است، واقعیت ها و حقایق را تحریف می کرد و بعضا به دروغ های آشکار متوسل می شد. به عنوان نمونه می توان به اظهارات او مبنی بر اینکه تا قبل از شروع عملیات ویژه مسکو، رهبری روسیه به دنبال راه حل مسالمت آمیز مناقشه با اوکراین نبود، اشاره کرد.

اما او در مورد یک چیز درست می گفت: درگیری از منطقه فراتر رفت و منجر به تقسیم جهان شد. خطوط این گسل تا حد زیادی با خطوط تمدنی ترسیم شده توسط ژئوپلیتیک کلاسیک منطبق است. امیدواریم که سیاستمداران آسیای مرکزی عاقل تر از سیاستمداران اوکراین باشند و تسلیم سخنان فریبکارانه غربی ها که در دهان زلنسکی گذاشته شده است، نشوند.

منبع اصلی ترجمه و تنظیم: خبرگزاری ریانووستی

پرویز قاسمی؛ کارشناس و پژوهشگر مسائل آسیای مرکزی، روسیه و قفقاز