آیا اردوغان از شریک سیاسی خود جدا می‌شود؟

وبانگاه به نقل از گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، این روزها در رسانه‌ها و محافل سیاسی ترکیه، یک بمب خبری جدید منفجر شده است: اختلاف و انشقاق در ائتلاف جمهور. همان ائتلاف سیاسی مهمی که از سال 2014 میلادی به دست رجب طیب اردوغان رهبر حزب عدالت و توسعه و دولت باغچلی رهبر حزب حرکت ملی گرا به وجود آمده و قدرت را به صورت یک قبضه در اختیار گرفته است.

حالا حواشی و اختلافات جدید به وجود آمده و دولت باغچلی شریک قدیمی اردوغان، آشکارا اعلام کرده که اگر اردوغان تمایل دارد از ائتلاف جمهور خارج شود و به احزاب دیگر بپیوندد، راه او را سد نخواهد کرد.

بسیاری از تحلیلگران سیاسی و ستون نویس‌های مشهور ترکیه، ظرف دیروز و امروز، موضوع مهم نوشته‌های خود را به نبرد سیاسی جدیدی اختصاص دادند که در آنکارا شکل گرفته و می‌تواند نوید بخش یک دوره سیاسی جدید در تاریخ معاصر ترکیه باشد.

اما اردوغان به شدت از این دعوا و درگیری هراس دارد و قبل از سفر به اسپانیا و ایتالیا، در شورای سیاست گذاری حزب خود، خطاب به معاونین و رفقای خود گفته است: «زنهار! کاری نکنید که ائتلاف جمهور لطمه ببیند».

اردوغان در همین حال، از طریق حسن دوغان رئیس دفتر خود، برای دولت باغچلی رهبر حزب حرکت ملی گرا پیام فرستاده و گفته است: «از رفقا و رسانه‌هایتان بخواهید دعوا راه نیندازند. به محض بازگشت از ایتالیا با شما دیدار می‌کنم و به سخنان و گلایه‌هایتان گوش خواهم سپرد».

پیام باغچلی برای اردوغان با نقش انگشتر

رهبر حزب حرکت ملی یعنی دولت باغچلی، یک شخصیت سیاسی علاقمند به نمادهای مختلف است. او در چندین مقطع سیاسی مختلف، برای پاسخ دادن به مخالفین خود، از ترانه ها، ضرب المثل ها، پوشیدن لباس مخصوص و اقدامات نمادین استفاده کرده است.

این بار هم که سخن از اختلافات اردوغان و باغچلی به میان آمد، رهبر پیر ملی گرایان ترکیه، در حین سخنرانی در جمع نمایندگان حزب خود در پارلمان، یک انگشتری بر انگشت داشت که به زبان ترکی استانبولی، این عبارت بر آن نقش شده بود: «الله بانا یتر». معنی این جمله چنین است: «خداوند برای من کافی است».

این در واقع برداشت فرهنگی ترک ها از آیه سی و ششم سوره زمر است: (أَلَيْسَ اللَّهُ بِكَافٍ عَبْدَهُ).

باغچلی از تیم رسانه ای خود خواسته بود که حین سخنرانی، روی انگشتر او زوم کنند تا این عبارت دیده شود و معنی آن نزد اردوغان برجسته شود!

باغچلی با این آیه می گوید که نیازی به ماندن در ائتلاف اردوغان ندارد و می تواند به تنهایی به فعالیت سیاسی خود ادامه دهد. 

فهمی کورو از تحلیلگران ترکیه نوشته است: «باغچلی از دست اردوغان خشمگین است و آشکارا با اقدامات او مخالفت می کند. آن انگشتری، پیام باغچلی را منتقل کرد. آری او تمایل ندارد در کنار اردوغان بماند.

شراکت سیاسی اردوغان با دولت باغچلی، آورده و فواید بسیاری برای حزب حاکم ترکیه داشته است. اما در عین حال، نمی توان از ذکر این واقعیت صرف نظر کرد: رفاقت اردوغان با باغچلی، با وجود برخی مزایای حزبی و سیاسی، موجب آن شد که مشی سیاسی «محافظه کار – دموکراتیک» حزب اردوغان کنار نهاده شود و قرائت نوینی از ملی گرایی، جنگ سالاری و خشونت، جای آن را بگیرد. 

به باور بسیاری از تحلیلگران سیاسی ترکیه، اردوغان به خاطر رفاقت با باغچلی، خسارات فراوانی متحمل شد. او برای جلب حمایت این رهبر ملی گرا، ناچار شد در مواجهه با کردها، دست به خشونت نظامی بیشتری بزند، در برابر احزاب مخالف از موضع قدرت قاطعانه و خشن حرف بزند، دوقطبی جامعه سیاسی ترکیه را به سمت و سویی پر از تنش ببرد، در سوریه، عراق، چین و قفقاز، دریای سیاه، بلکان و آسیای میانه، میلیاردها دلار صرف حمایت از ترک تبارها کند و عملاً از مسیر دموکراسی و توسعه سیاسی عقب نشینی کند.

باغچلی؛ یک پدرخوانده و یک سیاستمدار طرفدار خشونت

دولت باغچلی را پدرخوانده و پیشکسوت همه ملی گرایان دوآتشه و راست افراطی ترکیه می‌نامند.

او شاگرد مهم و مطمئن آلپ ارسلان تورکش، سیاستمدار و نظامی مشهور ترکیه است که حزب حرکت ملی را تاسیس کرد و آن قدر به باغچلی اعتماد داشت که نه تنها رهبری حزب، بلکه تربیت سیاسی هر دو پسر خود را نیز به او سپرد.

چنین شد که باغچلی از 30 سال پیش تاکنون، همواره یکی از سیاستمداران مهم ترکیه و از مردان قدرت بوده است. او در دولت ائتلافی بلنت اجویت و مسعود ییلماز، شریک قدرت و معاون نخست وزیر بود. اما در انتخابات بعدی، چنان شکست سنگینی خورد که نتوانست حتی 1 کرسی از 550 کرسی پارلمان را در اختیار بگیرد.

اما حالا که تعداد کرسی‌های پارلمان ترکیه از 550 به 600 عدد رسیده، دقیقاً 50 کرسی در اختیار حزب باغچلی است و از 14 سال پیش بدین سو، در ائتلاف جمهور، حامی اردوغان بوده است.

اگر باغچلی نبود، اردوغان و حزب عدالت و توسعه نمی‌توانست به تنهایی کابینه تشکیل دهد و در نتیجه همراهی باغچلی برای اردوغان، یک مدد و کمک بسیار ارزشمند و حیاتی بوده است. آن هم در شرایطی که باغچلی، حتی یک کرسی وزارت از اردوغان نخواسته و برای ماندن در کنار اردوغان و سر پا نگه داشتن دولت او، صرفاً دو شرط تعیین کرده است: 1.اردوغان، مذاکره با نهادهای اقماری پ.ک.ک را کنار بگذارد و با تمام قدرت در برابر گروه تروریستی مزبور بجنگد. 2.اردوغان در تمام تصمیمات مهم سیاسی، مالی و اجرایی، قبل از اقدام، با باغچلی رایزنی کند و از او مجوز بگیرد.

برخی از چهره‌های جنجالی ترکیه که عملاً از آنها به عنوان آدمکش حرفه‌ای و مهره‌های امنیتی خطرناک اسم برده می‌شود و چندین سال به اتهام قتل و خشونت در زندان بوده‌اند، روابط نزدیکی با باغچلی دارند و او بدون ترس و محابا، بسیاری از این افراد از جمله علاالدین چاکیجی را «فرزند وطن» می‌نامد.

بسیاری از جوانان ملی گرای دوآتشه که در پرونده‌های مختلف، از جمله ترور هرانت دینک روزنامه نگار مشهور ارمنی ترکیه دست داشته‌اند، تحت الحمایه باغچلی هستند و او بر این باور است که پاکسازی «خائن»، «تجزیه طلب» و «دشمن وطن»، یک وظیفه ملی است و این ماموریت‌ها نباید بر زمین بماند. 

سه دیدار اردوغان، باغچلی را عصبانی کرد

رهبر حزب حرکت ملی گرا، از اقدامات اخیر اردوغان در خصوص عادیسازی روابط با احزاب مخالف ناخنشود است و با یک حرکت نمادین نشان داد که آماده جدایی از اردوغان و صف اوست.

باغچلی نمی‌تواند قبول کند که اردوغان با افرادی نشست و برخاست می‌کند که تا همین دیروز، به عنوان دشمن علیه باغچلی و ائتلاف جمهور صحبت می‌کردند.

اردوغان چندی پیش، اوزگور اوزل رهبر حزب جمهوری خلق را در کاخ ریاست جمهوری به حضور پذیرفت و با او دیدار کرد. این در حالی بود که نامزدهای مورد حمایت حزب اوزل، شکست سنگینی را در انتخابات شهرداری‌ها بر اردوغان و باغچلی تحمیل کردند. اما تنها پس از دو هفته، اردوغان پس از 18 سال، حاضر شد به ساختمان مرکزی حزب جمهوری خلق برود و در آنجا هم با اوزل دیدار کند.

اردوغان در فاز بعدی، مرال آکشنر رهبر سابق حزب خوب را به حضور پذیرفت. همان سیاستمدار خانمی که قبلاً از شاگردان باغچلی بود اما بعد از انشعاب از حزب استاد، لگد محکمی زیر میز زد و اردوغان و باغچلی را دشمنان مردم ترکیه خواند.

گفته می‌شود که مرال آکشنر از اردوغان خواهش کرده که تنها پسرش را به عنوان سفیر ترکیه به یکی از کشورهای اروپایی بفرستد. درمقابل، آکشنر هم حاضر است از طرح اصلاح قانون اساسی ترکیه حمایت کند.

اما دیدار سوم، خشم باغچلی را به بالاترین سطح رساند. چرا که او در کاخ ریاست جمهوری حاضر شد همسر سینان آتش و دو دختر او را به حضور بپذیرد. سینان آتش سیاستمدار و دانشگاهی ملی گرای مشهوری بود که به شکل مرموز به قتل رسید و در مورد قتل او، انگشت اتهام به سمت باغچلی دراز شده است.

سه دیدار بالا باغچلی را به حدی عصبانی کرد که خطاب به اردوغان اعلام کرد: اگر می‌خواهید با احزاب دیگر ائتلاف کنید، مزاحمتان نشویم!

بسیاری از تحلیلگران درباره اختلافات جدید اردوغان و باغچلی اظهار نظر کرده اند.

مهمت اُجاکتان نوشته است: «باغچلی از فضای سیاسی جدید و دیدارهای اردوغان با سران احزاب مخالف، به شدت ناخشنود است. این یک طغیان آشکار است و برای حزب عدالت و توسعه که خون فراوانی را از دست داده، ماندن در کنار باغچلی، دیگر سودی ندارد».

یوسف ضیا جومرت هم می گوید: «پس از 18 سال، اردوغان برای نخستین بار به ساختمان حزب جمهوری خلق رفت و نود دقیقه با اوزگور اوزل صحبت کرد. این یک عادیسازی داخلی است و باغچلی، تاب و تحمل دیدن چنین صحنه ای را ندارد. همراهی اردوغان با باغچلی، کل ترکیبات شیمیایی حزب عدالت و توسعه را مختل کرد! این رفاقت باعث شد که حزب حاکم از تفکر آزادیخواهانه دور شود».

روزنامه قرار هم نوشته است: «دیدار با همسر سینان آتش اقدام عجیبی بود. آیا اردوغان می خواهد در مورد پرونده سینان آتش به حزب باغچلی فشار بیاورد؟».

در پایان باید گفت، بروز اختلاف بین دو سیاستمدار عملگرا همچون اردوغان و باغچلی، موضوع مهمی است که می تواند بر تحولات سیاسی ترکیه اثر بگذارد. حال باید دید آیا اردوغان قصد دارد رابطه را به همین شکل حفظ کند یا خواهان تجدیدنظر درباره شراکت با ملی گرایان است.

انتهای پیام/