میزگرد زاکانی/ عبرت بگیریم و برجام را نقد کنیم

به گزارش خبرنگار سیاسی خبرگزاری تسنیم، برنامه‌ «میزگرد سیاسی» عصر امروز شنبه 26 خرداد با حضور علیرضا زاکانی نامزد چهاردهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری و دو تن از کارشناسان این نامزد از جمله  جلال دهقانی فیروزآبادی و  مجید غلامزاده برگزار شد.همچنین 3 تن از کارشناسان سجادپور، متقی، فواد ایزدی در برنامه حضور داشتند.

زاکانی در این برنامه درباره سیاست خارجی اظهار کرد:  سیاست خارجی برای ما بسیار مهم است چرا که انقلاب اسلامی یک پیام جدیدی را برای جهان داشت. سیاست خارجی به واسطه موقعیت ممتاز فرهنگی اسلامی ایرانی و موقعیت ویژه جغرافیای سیاسی کشور و اهمیت منطقه غرب آسیا در جهان اهمیت دارد که به ما دیکته می‌کند سیاست خارجی را به عنوان اولویت اساسی مدنظر داشته باشیم.

وی گفت: یاد کنیم از حاج قاسم سلیمانی و شهید آیت الله رئیسی و شهید امیرعبداللهیان که مردان نقد کردن این میدان در عرصه دیپلماسی و حرکت در سمت منافع ملی بودند. جهان در حال گذار است و امروز نظم دو قطبی قبل از سال 1991 و قبل از آن ادعای بوش پدر برای نظم نوین و خاورمیانه بزرگ در 2001 با بوش پسر و در ادامه حمله به لبنان در سال 1385، 2006 با ادعای خورمیانه جدید با شکست مواجه شد.

زاکانی اضافه کرد: بعد از طوفی الاقصی یک اعتبار مضاعفی برای مقاومت اسلامی و به ویژه ایران فراهم شده است که اهمیت دارد تا ایده خود را با یک کنشگری در انجام امور در منطقه و جهان تبدیل کنیم و منزلت بالای ایرانی را بالاتر برده و تثبیت کنیم. عناصر سیاست خارجی ما مبتنی بر یک ایده محوری و یک سطوح پنجگانه است تا در این سطوح ظرفیت‌های جدیدی خلق کنیم و در شرایط جدید جهانی یک جایگاه ممتازی را اختصاص بدهیم.

نامزد چهاردهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری با اشاره به اهمیت سیاست خارجی ادامه داد: اولویت اول سیاست خارجی ارتقای کرامت انسانی و سعادت بشری است. ما مبتنی بر توانمندی‌های اختصاصی که مکتب امام و راهبری رهبری و پشتوانه مردمی است، عمق استراتژیک را دنبال می‌کنیم تا به بهترین نحو این ارتقای کرامت انسانی و سعادت بشری را پیام‌آور باشیم و از درون عمیق‌ترین کشورها یارگیری‌ کنیم. امروز در دانشگاه‌های آمریکا صدای مقاومت از زاویه کرامت انسانی بلند است.

وی تصریح کرد:‌ اهمیت ایران در غرب آسیا مهم است. ما باید نقطه آغاز حرکت خود را ایران قرار دهیم و ظرفیت‌های درونی را طوری بسیج کنیم تا امنیت ایران امنیت دیگران شود و یکی از آنها کریدورهای شمال به جنوب است. در این مسیر می‌شود شرایط را به سمتی برد که سایر کشورها از این شرایط سود ببرند.

زاکانی گفت: گام بعدی ارتباط همسایگی و عمق بخشی محور مقاومت و ایجاد پیوستگی فرهنگی با ملتها و ایجاد پیوستگی با همه دولتهای همسایه است و ما هیچ محدودیتی در ارتباط حتی با عربستان نمی‌بینیم. می‌توانیم پیمان‌های دفاعی و امنیتی ببندیم و منطقه را عاری از بیگانگان کنیم. ایران باید محور نقش آفرین در یمن، عراق، سوریه، لبنان، افغانستان، قفقاز و در غرب آسیا باشد.

نامزد چهاردهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری تصریح کرد: گام چهارم تعریف یک چهره جدید از ایران است. باید با دیپلماسی و گردشگری علمی و اقتصادی و با بهره گیری از ایرانیان خارج از کشور به پیشرفت همه جانبه کشور کمک کنیم. اولویت پنجم ما نقد کردن و نفوذ استراتژیک است ما با یک دیپلماسی فعال و با یک تقویت دیپلماسی فرهنگی و اقتصادی بهره‌مندی ماندگاری خود را افزایش می‌دهیم. ما امروز از طریق پالایشگاه‌های فراسرزمینی تحریم را به سخره گرفتیم یا از طریق مبادلات دانش بنیان از تحریم عبور کردیم. زمانی که فرآورده فروشی را به جای خام فروشی قرار دهیم دیگر تحریم معنی ندارد.

وی تاکید کرد: تحریم به عنوان یک موضوع ظالمانه در دستور کار است گرچه در تحریم باید از خنثی کردن شروع کرد و با توانمندی‌های داخلی اساس تحریم را به سخره گرفت اما باید به دنبال شکستن شرایطی بود که ظالمان برای ما ایجاد کردند. در حوزه تخصصی ما مراکز پزشکی هسته‌ای تعطیل شد و دانشمندان ظرف 3 ماه ژنراتور احیا کردند و دیگر تحریم اثری ندارد، در موضوع واکسن و بنزین نیز همینطور است.

قلدرمآب‌های بین‌المللی بدانند که ملت ایران اهل باج دادن نیست

نامزد چهاردهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری اضافه کرد: در سفری که به چین داشتیم در حوزه منابع مالی و تامین یوزانس توانستیم ظرفیت‌های بزرگی خلق کنیم. در این سفر پیمان 13 میلیارد یوری نوشتیم و 1670 یورو قرارداد امضاء شد و ضمنانت‌نامه بانکی از چین دریافت کردیم و این برنامه در سایر مجموعه‌ها نیز صورت می‌گیرد.

وی با اشاره به اینکه در موضوع تحریم، راه حل آن در داخل کشور و پیمان‌های دو جانبه است، گفت: قلدرمآب‌های بین‌المللی نیز بدانند که ملت ایران اهل باج دادن نیست و امروز ایران 45 سال پیش نیست و توانمندی‌ها و ظرفیت‌های ما بسیار زیاد است.

زاکانی تاکید کرد: ما در آینده جهان باید نقش ویژه‌ای داشته باشیم و دوره نظام تک قطبی و چند قطبی گذشته است. امروز نیازمند همگرایی منطقه‌ای و بهره‌مندی از ظرفیت‌های بین‌المللی هستیم. یکی از ویژگی‌های شهید رئیسی حضور در 2 پیمان  بریکس و شانگهای بود. ما به هیچ وجه نباید از این پارامترهای قدرت خودمان غفلت کنیم و باید آن را به بهترین نحو داشته باشیم و یک رهبری جدیدی در عرصه بین الملل فراهم کنیم.

نامزد چهاردهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری اظهار کرد: نقش تعیین کننده ایران، روسیه و چین در یک مثلث متساوی الاضلاع مهم است. نقد کردن توانمندی‌های میدان در یک دپیلماسی فعال و اثرگذار با ایجاد پشتوانه‌های سیاسی برای آینده کشور شرایط ویژه‌ای ایجاد می‌کند.

مشاوره زاکانی: سیاست خارجی نیاز به یک وحدت درونی دارد

در ادامه این برنامه دهقانی فیروزآبادی، یکی از مشاوران زاکانی گفت: دیپلماسی تعریف‌های مختلفی دارد. دیپلماسی به معنای هنر و فن اعمال مسالمت آمیز قدرت در روابط بین الملل است. دیپلماسی خود یک عنصر قدرت و قدرت افزا است. دیپلماسی جایگاه بسیار مهمی دارد و سیاست خارجی به حیات کشورهای ربط دارد.

وی گفت: سیاست خارجه موفق و کارآمد در دولت چهاردهم چند ویژگی دارد که از آن جمله می‌توان به سیاست خارجی کنشگری به معنای کارگردانی نظام منطقه‌ای اشاره کرد. کنشگر به معنای استفاده بهینه از فرصت‌ها و تبدیل تهدیدها به فرصت است. دوم سیاست خارجی یکپارچه است که در ادبیات روابط بین المل علی‌رغم همه اختلافات، کشورها با یک زبان و یک دست عمل می‌کند و نیاز به یک وحدت درونی دارد. من بارها گفتم بیش از 50 درصد سیاست خارجی سیاست اجتماع سازی داخلی است.

دهقانی تصریح کرد: اجماع شناختی به این معناست ما در شناخت موقعیت ایران و نظام بین الملل باید به یک وحدت نظر برسیم. تعامل فعال و موثر نیز مهم است. انزوا با کشورمان ایران سازگاری ندارد و به یک تعامل موثر نیاز داریم که مبتنی بر اصول عزت و حکمت باشد. شناسایی موجودیت منافع ملی ایران بسیار مهم است. مذاکره نتیجه بخش فعال نیز مهم است یعنی موضوع مذاکرات، زمان، محل، سطح و نوع مذاکرات را ما تعیین کنیم و نتیجه بخش باشد.

سجادپور، از کارشناسان برنامه میزگرد سیاسی در شبکه سه نیز گفت: واژه نقد کردن بیش از واژه‌ها در کلام دکتر زاکانی بود. سوال من این است که چگونه باید نقد کنیم؟ تا چه اندازه معیشت مردم با سیاست خارجی نسبت دارد و نسبت این سیاست خارجی و دغدغه معیشتی مردم را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

ما باید با قدرتهای جهانی و منطقه‌ای ارتباط ویژه‌ای برقرار کنیم

زاکانی در پاسخ به این پرسش گفت: نقد کردن در چند سطح قابل بحث است. در سطح منطقه اینگونه است که ما یک پیوستگی اعتقادی با مقاومت داریم. بعنوان مثال شاهد همکاری حاج قاسم برای سقوط نکردن سوریه بودیم و نقد کردن آن توسط وزارت خارجه برای حضور در عرصه سازندگی اتفاق نیافتد. ترکیه دائما متعرض عراق و سوریه بود اما در حوزه اقتصادی حضور جدی‌تری داشت و شرکتهای ترک فعالیت بیشتری در این کشورها داشتند که وزارت امور خارجه بایستی این کار را می‌کرد.

وی تاکید کرد: ما باید با قدرتهای جهانی و منطقه‌ای ارتباط ویژه‌ای برقرار کنیم مثل کاری که با چین انجام داده‌ایم. حتی با دشمنان خودمان نیز شرایط جدیدی رقم بزنیم و در روابط با دشمنان از سر عزت و باورمندی به خودمان طوری حرکت کنیم که آنها احساس برتری نکنند.

نامزد چهاردهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری تصریح کرد: آنچه که در توانمندی‌های ما است باید به بهترین نحو نقد کنیم. یک جهت آن معیشت است که گره گشایی از آن سخت نیست و یک جهت پیشرفت و توسعه آبادانی و زیرساخت‌های کشور است. ما باید همه ظرفیت‌ها را بسیج کنیم و در این دو نیاز تمام ظرفیت‌ها را به خدمت بگیریم و با دیگران در ارتباط با آنها مشارکت کنیم. شرایط امروز جهانی و منطقه‌ای همچون گذشته نیست.

فواد ایزدی یکی دیگر از کارشناسان برنامه امروز گفت: آقای دکتر زاکانی در سابقه کاری خود زمانی که مجلس حضور داشتید، مسئول کمیسیون ویژه برجام بودید و متن نسبتا طولانی تهیه کردید. الان که 9 سال از آن ایام گذشته است به نظر می‌رسید حرفهای شما و دو نامزد ریاست جمهوری حرفهای صحیح‌تری بود نسبت به خوش بینی‌‌های آن روز، برای رسیدن به تحلیل صحیح گفته می‌شود که افراد نسبت به داده‌های موضوع اشراف کافی داشته باشند. آقای کری در کنگره آمریکا گفت:”برجام از نظر حقوقی الزام آور نیست”. این یک گزاره‌ای بود که کمتر توجه شد. به نظر می‌رسد فردی که تحلیل می‌کند پیشینه تاریخی از موضوع داشته باشد و اگر کسی به این موضوع توجه می‌کرد متوجه می‌شد که آمریکایی‌ها بدعهد هستند.

ایزدی ادامه داد: موضوع عقبه فکری قوی برای رسیدن به یک تحلیل صحیحی است که فرد جهان بینی صحیحی داشته باشد و دنیا را آنگونه که هست بشناسد و ایدئولوژی داشته باشد و با بادهای تبلیغات خارجی نلرزد. مشکل کشور این است که سیاست خارجی ایران ایدئولوژی زده است که صحیح نیست. به نظر شما رئیس جمهوری بعدی از تجربه برجام چه درسی باید بگیرد؟

با بردارم هم پیمانی مانند برجام نمی‌بندم

زاکانی در پاسخ به سوال مطرح شده از سوی فواد ایزدی گفت: برجام حاصل یک رویکرد  و یک تفکر است که خودباوری را نسبت به ظرفیت‌های داخلی ندارد و خودش را در قالب نظم موجود تعریف و تلاش می‌کند نظم موجود را بپذیرد تا حداقل یک حیات ذیل نظم موجود داشته باشد. این تمام تفکری است که با آن برجام خلق شده است.

وی اضافه کرد: ما فکورانه منطقه را تحلیل  و نقش دیگران را تنظیم می‌کنیم. در سوریه هنر، حاج قاسم این بود که نیروی هوایی روسیه را برای نیروی زمینی ایران به کار گرفت. نکته دوم نگاه غلط به تقسیم‌بندی جهان است و هنوز در تفکر تک قطبی قرار دارد که جهان از آن عبور کرده است. نکته سوم عدم تامل و کارشناسی بود که کمیسیون برجام مجلس متوجه شد که کار کارشناسی صورت نگرفته و حتی وزیر خارجه وقت اعلام کرد که برجام را نخوانده است!

نامزد چهاردهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری اضافه کرد: برخی از نامزدها در کمیسیون بودند و اظهارنظر می‌کردند و ما پرسش می‌کردیم که این اظهار نظرها برچه مبنایی است، ما سوال می‌کردیم چرا نخواندید؟ نکته چهارم اعتماد  متقابل و ایجاد شرایطی است که در مقابل پیشنهادات سست و بی پایه آنها شکل گرفته بود. اولین سوال ما از عراقچی این بود که شما با دوستانتان پیمان بسته‌اید یا دشمنان؟ عراقچی گفت: با دشمنان پیمان بستیم. بنده اعلام کردم برجام را خواندم و با برادرم هم اینطور پیمان نمی‌بندم.

زاکانی اضافه کرد: هرچه مربوط به ما بود، نقد بود و هرچه مربوط به آنها بود، نسیه. آنها زیر بار نقدش نمی‌روند چه برسد به نسیه! ما در کمیسسیون برجام بدون سویه گیری به سراغ سند برجام رفتیم و گزارشی را اعلام کردیم که بند بند آن مهم است. نکته آخر این است ایدولوژیک‌ترین سیاست خارجی دنیا مربوط به آمریکا است. آمریکاست که به همه ظلم می‌کند و مبتنی بر شرایطش به هیچ وجه حاضر نیست جنایت‌های غزه را بپذیرد و کوچکترین امتیاز برای توقف جنگ بدهد. ما باید از تجربه بزرگ عبرت بگیریم و برجام را نقد کنیم.

متقی یکی دیگر از کارشناسان برنامه گفت: یک بحث سیاست خارجی ایران در آینده، چگونگی روابط با روسیه و چین است. این فرآیند از 4 سال پیش آغاز شد و من به یادم دارم آقای لاریجانی در مقطع زمانی که مسئولیت لازم را برای همکاری‌های اقتصادی با چین به عهده د اشت، در مرکز مطالعات وزارت خارجه دفتر داشت. این یک واقعیت است که ساختار نظام جهانی تغییر پیدا می‌کند.

وی خطاب به زاکانی افزود: شما  سفری به چین داشتید که بازتاب اجتماعی داشت و به قول خود شما مورد نقد زیادی قرار گرفت که آیا شهردراری می‌تواند چنین نقشی در فضای قراردادها داشته باشد یا خیر و تفسیرهای متفاوتی در فضای رسانه‌ای ایجاد شد. ما گاهی فکر می‌کنیم چین باید مثل ایران فکر کند و نظم منطقه‌ای را ببیند یا نظام جهانی را تحلیل کند. نوع نگاه چینی‌ها به عربستان و امارات با نوع نگاه ما متقاوت است. میانجی‌گری چین بین عربستان و ایران در راستای ثبات‌سازی منطقه‌ای بود. اما چین نوع ظهورش ظهور آرام است. الگوی کنشش همراه با شکل بندی‌های ساختاری نظام بین الملل است. رئیس جمهور گفت که ما چالشی برای منافع آمریکا نخواهیم بود. رویکرد ایران یک رویکرد انقلابی است یعنی چین از درون ساختار ظهور می‌کند و ظهور ایران انقلابی است و نگاهش نگاه نقد ساختاری نظام بین الملل است. ما با چین یک توافق داشتیم توافق 420 میلیارد دلاری که بسیار نیز جامع بود اما چین به دلیل نقش ساختاری که در نظام بین‌المل دارد به آن توافقش متعهد نبود. اینکه آمریکا متعهد نیست بحث جدیدی نیست.

متقی تصریح کرد:‌ رویکرد ایران یک رویکرد کاملا متفاوت است ما به دنبال آن هستیم تغییرات ساختاری در نظام بین‌الملل ایجاد کنیم. چین به دنبال آن است که یک تغییرات در سلسله مراتب رفتار و الگوهای رفتار بازیگران شکل بدهد. باتوجه به اینکه چین خریدار اصلی نفت ایران است و بسیاری از فضای اقتصادی ما در همکاری با چین معنا پیدا کرده است آیا شما فکر نمی‌کنید کالاهایی که چین به ایران می‌فروشد کالاهای خدماتی غیرراهبردی است و قدرت راهبردی ما را ارتقا نمی‌دهد. با توجه به جمیع جهات آینده روابط ایران و چین در فضای مربوط به سیاست همسایگی و عمق بخشی مقاومت و تحقق اهداف ایران در فضای تغییر ساختار چگونه ارزیابی می‌کنید؟

چینی‌ها راهی جز همکاری با ایران ندارند

زاکانی در پاسخ به سوال مطرح شده در ارتباط با روابط ایران و چین در آینده تصریح کرد: از کوچکترین مخرج مشترک استفاده کرده و کارهای بزرگی می‌کنیم. ما باید خودمان را باور کنیم ما برای یک کمربند و راه به چین دعوت شدیم. در چین قرارداد 630 دستگاهی که از سال 96 صورت گرفته بود را در دولت شهید رئیسی جلو بردیم. در واقع دولت محترم را نمایندگی کردیم  و موضع عزت‌مندانه بود.

وی گفت: ما مدل‌مان را در چین تغییر دادیم. با یک موضع محکم رفتیم و از موضع شراکت با چینی‌ها صحبت کردیم. سرمایه تکنولوژی و مراودات سیاسی سه عنصر همکاری با چینی‌ها بود. در تکنولوژی و ثروت چین برای ما موضوعیت داشت و از آن به بهترین نحو استفاده کردیم. من به چینی‌ها همیشه می‌گفتم که شما باید با ما شراکت کنید و در منطقه غرب آسیا اگر بخواهید کاری کنید راهی ندارید جز اینکه با ایران مشارکت کنید.

نامزد چهاردهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری افزود: اگر موضع درستی اختیار کنیم می‌توانیم 420 میلیارد را در طرح 25 ساله دنبال کنیم. ما در شهرداری تفاهم‌نامه 13 میلیارد یوریی بستیم. ما باید بتوانیم در راستای خواستگاه خود از ظرفیت‌ها استفاده کنیم. ما اگر از موقعیت سوق الجیشی خودمان استفاده کنیم آنها محتاج ما هستند.

سجاد پور، یکی دیگر از کارشناسان در برنامه امروز به زاکانی گفت: خطاب به وزیر خارج سابق گفتید که برجام را نخواندند و این گزاره نادرست است. دکتر ظریف از دقت حقوقی بالایی برخوردار است. برجام یک پدیده فردمحور نیست کل نظام به این نتیجه رسیده است که ایران باید مذاکره کند. یکی از دوستان گفتند که سفارتخانه‌ها محل استراحت هستند آیا انصاف باید بخشی از روش شناسی ما باشد یا خیر؟ دو پدیده در سیاست خارجی مشاهد می‌شود که یکی وزارت خارجه ستیزی و وزارت خارجه هراسی است که اینها برخلاف فرمایشات رهبری است. دیپلمات‌ها سرمایه‌های کشور هستند. سوال من این است که انصاف چگونه وارد خواهد شد؟ رابطه تفکر شما با دیپلماسی عملی چیست؟ توان ایجاد اجماع را دارید؟ سیاست خارجی یک کار عمیقا اجرایی، سیاسی و علمی است و توازن این سه پایه بسیار حائز اهمیت است به نظرمن در قلب همه اینها انصاف است.

اراده نظام مذاکره بود و نه برجام

زاکانی در پاسخ به پرسش اشاره شده گفت: نگاه من در اینجا جناحی نیست، منافع ملی است. در برجام منافع ملی اجرا نشد. اراده نظام مذاکره بود و نه برجام. نگاه ما به وزارت خارجه ارتقای وزارت خارجه است وگرنه انصاف در فرمایشات رهبری وجود دارد. موضوع ما نقد منصفانه است. متن گزارش برجام به این صورت است که نقاط ضعف و قوت را بیان کردیم. شهید امیرعبداللهیان این را نقد و دولت شهید رئیسی مسیر درستی را دنبال کرد اما فرصت نشد. شهید عبداللهیان افتخار وزرای خارجه ما بود. برجام حاصل فرد نیست اما حاصل تفکر است و آنجایی که رئیس جمهوری قبلی برای پذیرش آن فشار می‌آورد، این حاصل تفکری است که ایشان نمایندگی کردند.

وی ادامه داد: در حوزه کارشناسی و علمی کار برجام لنگ میزد و ما را تحت فشار قرار می‌دادند. غروب با کارشناسان مرکز پژوهش‌های مجلس قرار گذاشتیم که خارج از وقت اداری حقایق را ببندیم. 6 نفر موافق و 6 نفر مخالف دعوت کردیم. نمی‌شود به دشمن اعتماد کرد و در پیش‌نویس‌های آنها حرکت کنیم. بنده برای آن عزیزان احترام قائل هستم. تفکری که سعی میکرد مشکل ایران را از طریق دشمن ایران حل کند، تفکر نادرستی است. وزارت خارجه بایستی سطح خودش را بالا بکشد و تفکر انقلابی را نمایندگی کند و برای حوزه نفوذ فرهنگی و اقتصادی بسترسازی کند.

ادامه دارد…