آبرسانی به ۱۰ هزار روستا در کشور/۱۱ سامانه آب شیرین‌کن بهره‌برداری شد

هاشم امینی در گفت‌وگو با ایسنا، با بیان اینکه شروع دولت سیزدهم مصادف با شروع سال آبی ۱۴۰۱-۱۴۰۰ شد که خشکسالی سختی کشور ما را که یک کشور با اقلیم خشک و نیمه خشک است، در هم نوردید و تامین آب شرب و بهداشت جمعیت کل کشور در شهرها و روستاها را با مخاطره مواجه کرد اظهار کرد: بر این اساس وزارت نیرو باید برنامه ریزی در خصوص تامین آب شرب و بهداشت مردم ارائه می کرد. این روند تقریباً تا انتهای دولت ادامه داشت. 

وی با بیان اینکه بارش‌هایی را در اواخر سال ۱۴۰۲ و اوایل ۱۴۰۳ داشتیم ولی دو سال قبل با شرایط سخت تری مواجه بودیم و با برنامه‌ریزی که انجام شد توانستیم آن دوره ها را سپری کنیم اظهار کرد: یکی از برنامه‌هایی که به طور مستمر در ابتدای سال آبی ۱۴۰۰ در خصوص آن اقدام کردیم، برنامه مدیریت شرایط اضطراری یا تنش آبی بود که علاوه بر بهره برداری از تاسیسات موجود در شهرها و روستاهای تحت پوشش، تامین آب انجام شد.

مدیرعامل شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور افزود: از طرفی باید کاهش سفره های آب زیرزمینی یا کاهش آب های سطحی را که ناشی از خشکسالی بود، جبران می کردیم که بر این اساس در قالب برنامه های حفر و تجهیز چاه، برنامه های ارتقای تصفیه خانه های موجود، چاه های موجود، ایستگاه های پمپاژ، خطوط انتقال و در حقیقت مخازن را تعریف کردیم. این برنامه را در ابتدای سال آبی در بازه زمانی ۴ ساله تعریف و از ابتدای مهرماه ۱۴۰۰ به صورت هفتگی تمام شهرهای کشور و میزان منابع و مصارف را رصد کردیم. 

در برخی شهرها مثل همدان، شهرکرد، سیستان و بلوچستان یا تهران به علت شرایط خاص با اقدامات وزارت نیرو  مشکلات حل شد تا چالش جدی در حوزه خدماتی اجتماعی و امنیتی نداشته باشیم.

امینی با تاکید بر اینکه برای شهرهایی که به لحاظ میزان آب، ناترازی داشتند، بر اساس همین سرفصل ها برنامه تعریف و تا پایان سال ۱۴۰۲ و ابتدای ۱۴۰۳ بخش عمده ای از آن برنامه را محقق کردیم و باعث شد که در اکثر نقاط کشور چالشی در حوزه تامین آب نداشتیم گفت: در برخی شهرها مثل همدان، شهرکرد، سیستان و بلوچستان یا تهران به علت شرایط خاص با اقدامات وزارت نیرو  مشکلات حل شد تا چالش جدی در حوزه خدماتی اجتماعی و امنیتی نداشته باشیم.

حفر و تجهیز ۲۰۱۰ چاه

وی با بیان اینکه یکی از بخش های اساسی برنامه ۴ ساله مدیریت شرایط اضطراری حفر، تجهیز و بهینه سازی چاه ها بود که ما در این دوره ۳۲ ماهه حدود ۲ هزار و ۱۰ چاه حفر و تجهیز کردیم، گفت: اگر دبی هر چاهی را حدود ۲۰۰ متر بر ثانیه در نظر بگیریم حدود ۴۰ مترمکعب تامین آب در شرایط اضطراری برای شهرها و روستاها انجام شد. حدود ۲۱۰۰ کیلومتر خطوط انتقال اجرا شد. بخشی از این خطوط انتقال برای انتقال به شهر و روستا و بخشی به جهت توزیع بهینه آب رینگ های دور شهر و روستاها بود. 

مدیرعامل شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور  افزود: همچنین حدود یک میلیون مترمکعب مخزن برای شرایط اضطراری اضافه کردیم. در حوزه ارتقای کیفی که مثال های متعددی در قالب چاه و تصفیه خانه بوده، ۱۰۱ پروژه ارتقای کیفی در سطح کشور داشتیم و ۱۹۵ ایستگاه پمپاژ را در این برنامه شرایط اضطراری در ۳۲ ماه اجرا کردیم و در اختیار مردم قرار دادیم. 

۹۹.۹ درصد جمعیت شهری تحت پوشش آب شرب بهداشتی

امینی در پاسخ به این سوال که چه تعداد از جمعیت تحت پوشش شبکه فاضلاب شهری و روستایی هستند؟ گفت: در حوزه شهری حدود ۹۹.۹ جمعیت خود را تحت پوشش آب شرب و بهداشت داریم و روستاها که در ابتدای دولت بررسی کردیم، حدود ۸۲ درصد جمعیت روستایی تحت پوشش آب شرب و بهداشت هستند و مابقی روستاها تحت پوشش نیستند.

به گفته وی هدف‌گذاری در ابتدای دولت انجام شد که ۸ درصد به جمعیت تحت پوشش روستایی اضافه کنیم. این برنامه را با تدبیری که وزیر نیرو انجام داد در قالب جهاد آبرسانی تعریف کردیم که مقرر شد برای ۱۰ هزار روستا آب پایدار تامین کنیم. این آب پایدار با ایجاد تاسیسات چاه، ایستگاه پمپاژ، مخازن یا آب شیرین کن، ایجاد تصفیه خانه تامین می شد. تا انتهای سال ۱۴۰۲ آب پایدار ۴۹۸۳ روستا را تامین کردیم. 

 در حوزه شهری حدود ۹۹.۹ جمعیت خود را تحت پوشش آب شرب و بهداشت داریم و روستاها که در ابتدای دولت بررسی کردیم حدود ۸۲ درصد جمعیت روستایی تحت پوشش آب شرب و بهداشت هستند و مابقی روستاها تحت پوشش نیستند.

مدیرعامل شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور با بیان اینکه این برنامه را با همکاری قرارگاه امام حسن مجتبی(ع) و سپاه پاسداران با تامین اعتباری که وزارت نیرو انجام می داد صورت گرفت، اظهار کرد: بخشی از این برنامه جهاد آبرسانی را خیران در سطح کشور انجام دادند و بخشی را پیمانکارانی که از منابع ملی خود وزارت نیرو تامین اعتبار می شدند اقدام کردند. تا انتهای دولت، ۸۱۴ روستا به ۴۹۸۳ روستا اضافه شده است. 

امینی ادامه داد: یک برنامه منسجمی در ۱۴۰۳ تعریف کردیم که بتوانیم ۱۰ هزار روستا را به اتمام برسانیم. برنامه خیلی فشرده‌ای است و کار شبانه روزی و جهادی باید صورت بگیرد که بتوانیم آن برنامه را محقق کنیم البته تا انتهای ۱۴۰۲ جمعیت تحت پوشش روستایی را ۵.۱ اضافه کردیم یعنی ۸۲ درصد، اکنون ۸۷.۱ درصد ارتقا پیدا کرده و انشالله بتوانیم در سال ۱۴۰۳ عدد را به ۹۰ درصد برسانیم. 

وی در پاسخ به این سوال که با توجه به اینکه اقدامات ویژه‌ای در حوزه استفاده از پساب توسط وزارت نیرو صورت گرفته و موضوع استفاده از منابع آبی نامتعارف پساب یا بازچرخانی آب در بند “ع” تبصره ۸ قانون بودجه سال ۱۴۰۲ عنوان شده است. شرکت آبفا چه اقداماتی در این زمینه انجام داده است؟ اظهار کرد: یکی از اقداماتی که مجموعه شرکت های آب و فاضلاب انجام می دهند بحث جمع آوری، انتقال و تصفیه فاضلاب انسانی از درب منازل مردم به تصفیه خانه فاضلاب و تبدیل آن به پساب فاضلاب است که تا سال ۱۴۰۰ تقریباً می توان گفت بخشی از این پساب ها صرف کشاورزی هایی شد که به صورت مجاز یا غیرمجاز مصرف می شد و یک برنامه ویژه ای را مجموعه وزارت نیرو به جهت اینکه استفاده بهینه در راستای بهره وری بیشتر از منابع آب و جلوگیری از مخاطرات زیست محیطی این پساب ها انجام داد. 

مدیرعامل شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور تاکید کرد: بند ع تبصره ۸ قانون بودجه ۱۴۰۲ بود که قبل از آن نیز بند ۶.۶ در سال ۱۴۰۱ مطرح و مقرر شد پساب های فاضلاب را در بخش صنعت استفاده کنیم. البته در بخش فرآیندهای صنعتی که صنایع آب بر هستند به خصوص صنایع معدنی و صنایع فولادی.خوشبختانه طرح های فاضلابی را در سطح کشور از قبل اجرا کردیم و در قالب این طرح ها مقرر شد آب متعارف و آبی که اماکن استفاده در کشاورزی مثمر یا آب شرب است را از صنایع بگیریم و پساب فاضلاب در اختیار آنها قرار دهیم.

امینی با بیان اینکه این برنامه به صورت جدی در حوزه وزارت نیرو جا افتاده است. در برنامه هفتم توسعه نیز این را به عنوان بندهای الزام آور برای صنایع و برای وزارت نیرو مکتوب کردیم که عملیاتی شود. در ابتدای سال ۱۴۰۳ با حضور رئیس جمهور شهید حدود ۱۰۸ هزار میلیارد تومان با صنایع بزرگ قرارداد منعقد کردیم که صنایع وارد شوند و شبکه فاضلاب و تصفیه خانه فاضلاب احداث و فاضلاب را کیفی و تبدیل به پساب و در فرایند صنعت استفاده کنند، گفت: یکی از مزیت های بسیار خوب این طرح این است که چرخ صنعت به طور پیوسته خواهد چرخید. چون آب های سطحی و آب های زیرزمینی پایدار نیست ولی پساب‌های فاضلاب پایدار هستند، در عین حال که کمک به بهداشت و محیط زیست مردم کردیم، طرح های فاضلاب را زودتر انجام دادیم و همچنین پساب های فاضلاب را در محیط زیست رها نکردیم.

طی یک برنامه ای که در یک دهه گذشته در کشور ایجاد و تدوین شده، مقرر شد از آب دریا به عنوان ظرفیت آبی در حوزه شرب استفاده کنیم و اخیراً در حوزه صنعت هم این موضوع متداول شده و حتی به فلات مرکزی هم برای مصارف صنایع نیز عملی می شود.

وی با بیان اینکه یک پروژه چندگانه ای که فواید بسیار خوبی خواهد داشت؛ طرح استفاده از پساب در صنایع است. منابع تامین آب شرب یا از منابع سطحی است یا منابع زیرزمینی است البته اینها را جزو آب های متعارف تلقی می کنیم و با یک فرآیند تصفیه یا گندزدایی می توانیم در اختیار مشترکان قرار دهیم و مشکلی نیز وجود ندارد، اظهار کرد: برخی از نقاط کشور به خصوص سواحل آب های سطحی و زیرزمینی شرایط مناسب نداریم و طی یک برنامه ای که در یک دهه گذشته در کشور ایجاد و تدوین شده، مقرر شد از آب دریا به عنوان ظرفیت آبی در حوزه شرب استفاده کنیم و اخیراً در حوزه صنعت هم این موضوع متداول شده و حتی به فلات مرکزی هم برای مصارف صنایع نیز عملی می شود.

۱۱ سامانه آب شیرین کن به بهره‌برداری رسید

مدیرعامل شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور با اشاره به اقدامات دولت سیزدهم در حوزه آبرسانی، گفت: در دولت سیزدهم حدود ۱۱ سامانه آب شیرین کن که بخشی از اینها شروع یا متوقف یا راکد شده بود، فعالیت پروژه ها شروع شد و اکنون ۱۱ سامانه به بهره برداری رسیده است و از تکنولوژی روز با روش اسموس معکوس استفاده و این آب را کیفی می کنیم و در اختیار مردم قرار می دهیم.

امینی افزود: نقطه ثقل آب شیرین کن استان های سیستان و بلوچستان، بوشهر، هرمزگان و خوزستان است. البته یکی از بزرگترین آب شیرین کن های فراساحلی دنیا را اخیراً در سیستان و بلوچستان احداث کردیم که در بازه زمانی محدود و کوتاهی با یک کار شبانه روزی همکاران و فعالیت خوب بخش خصوصی و پیمانکاران به بهره برداری رساندیم.

وی اظهار کرد: محل تامین خام این آب شیرین کن دریا نبود و از چاه هایی که در دشت های هرمکان و شیله حفر کردیم تامین شد که یکی از کارهای ماندگار دولت سیزدهم همین احداث آب شیرین کن سیستان بود که مخاطره و نگرانی که همیشه از بابت نداشتن حق آبه قانونی خود داشتیم و ریسکی که برای تامین آب شرب سیستان و زاهدان ایجاد می کرد رفع شد و امروز در آستانه بهره برداری است و آب باکیفیت خیلی خوب را با EC ۳۰۰ میکروموس را در اختیار مردم سیستان و زاهدان قرار می دهد. حوادث طبیعی باعث می شود برخی مواقع سامانه هایی که در حوزه آب شرب داریم را دچار مشکل کند. 

در دولت سیزدهم حدود ۱۱ سامانه آب شیرین کن که بخشی از اینها شروع یا متوقف یا راکد شده بود، فعالیت پروژه ها شروع شد و اکنون ‌۱۱ سامانه به بهره برداری رسیده است

مدیرعامل شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور با بیان اینکه یکی از این سامانه‌هایی که حدود یک چهارم آب شهر تهران را تامین می کند سامانه تصفیه خانه ای است که از سد کرج تغذیه می شود. در یک مقطعی به جهت بارش های سیل آسایی که در خروجی سد داشتیم، خروجی سد به سمت تصفیه خانه تهران و کرج قطع شد و یک شرایط بسیار سختی را برای ما ایجاد کرد اظهار کرد:  یک چهارم آب کلانشهر تهران را از دست داده بودیم، بخش عمده شهر کرج را از دست داده بودیم. با تلاش شبانه روزی که همکاران در مجموعه وزارت نیرو و شرکت آب و فاضلاب استان تهران انجام دادند سعی کردیم از سامانه های دیگر این میزان آب را جبران کنیم و حدود یک هفته این اتفاق طول کشید، ما هیچ گونه مشکل جدی در شهر تهران نداشتیم.

امینی با بیان اینکه برخی از نقاط که افت فشار ایجاد شده بود با سامانه‌هایی که از چاه های زیرزمینی بود و سامانه های شرق و جنوب تهران تامین شد و مسئله آنها را حل کردیم، گفت: در اثر خشکسالی هایی که در سال ۱۴۰۰ و ۱۴۰۱ داشتیم باعث شد برخی از سدهای کشور را ظرفیت تامین آب شرب را از دست بدهیم، یکی از آن شهرها همدان بود، سد اکباتان ۷۰ درصد آب شرب همدان را تامین می کرد و خشکسالی باعث شده بود ظرفیت اب سد را از دست بدهیم.

رفع بخشی از تنش آبی در دولت سیزدهم

وی با بیان اینکه تمام تلاش وزارت نیرو در طول دو ماه به نحوی بود که بتواند با کمترین چالش آب شرب و بهداشت مردم همدان را تامین کند، گفت: پتانسیل آبی در نظر گرفته شد، سد تالوار و سامانه آن حدود ۱۷ سال شروع شده بود و متاسفانه به اتمام نرسیده بود. در یک بازه زمانی بسیار کوتاهی با یک کار شبانه روزی خط انتقال سد تالوار انجام شد، اظهار کرد: چاه‌های متعددی در مناطق کبوترآهنگ و خالق وردی و آق حصار چاه حفر کردیم و تمام کشور بسیج شد  تا استان همدان برای از دست دادن سد اکباتان چالش خدماتی، اجتماعی و امنیتی ایجاد نکند. بعد از این بازه زمانی سد تالوار وارد مدار بهره برداری شد.

مدیرعامل شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور افزود: درحال حاضر از این ظرفیت استفاده می کنیم البته سعی کردیم با استفاده از تکنولوژی روزآبی که در این شهر تزریق می کنیم تا کیفیت و استانداردهای آب شرب را داشته باشد و در کنار این سد اکباتان هم آب دارد و یک آب مخلوطی از دو سد در شهر همدان تزریق می شود و  در شهر همدان هیچ مشکلی از لحاظ آب شرب ندارند. شهر همدان و حادثه ای که در اثر خشک شدن سد اکباتان ایجاد کرد یک فرصت همدلی و تلاش برای همکاران در سطح کشور بود.

امینی با بیان اینکه از همه کشور امکانات را در شهر همدان بسیج کردیم، تقریباً همه شرکت های آب و فاضلاب امکانات عملیاتی خود، مصالح خود را پای کار آوردند تا بتوانیم یک حماسه‌ای خلق کنیم تا مشترکان در شهر همدان این کمبود آبی که ناشی از خشک شدن سد اکباتان بود را احساس نکنند در مجموع یک تجربه ای از همدلی و تلاش همکاران در این عرصه بود اظهار کرد: در این سه سال برخی از شهرها به جهت شرایط خاصی که پیدا کردند، خشکسالی، بحث های کیفی، بحث های کدورت نگرانی هایی را در حوزه تامین آب شرب و بهداشت ایجاد کرد. به طور مثال در شهرکرد با هر بارش شاهد افزایش کدورت در شبکه آب شرب بودیم.

وی با بیان اینکه یک سامانه جایگزینی مجموعه وزارت نیرو تعریف کرد و توانستیم در یک بازه زمانی ۶ ماهه آن سامانه را به مدار بهره برداری وارد کنیم و امروز  نگرانی بابت سیل ها و کدورت هایی که در شهرکرد پیش می آید نداریم چراکه آن سامانه ها اجرا شده است، تاکید کرد: یکی دیگر از شهرهایی که سالها بود مردم نگران بحث کیفیت آب بودند سنندج بود و ما نمی توانستیم از آن آب در حوزه شرب و بهداشت استفاده کنیم. سد آزاد را که سالها اجرا شده بود مجموعه وزارت نیرو با کار شبانه روزی به اتمام رساند. سامانه خط انتقال آن انجام شد و در سال ۱۴۰۲ با حضور رئیس جمهور شهید این سامانه بهره برداری شد و امروز مردم شهر سنندج از یک آب کیفی استفاده می کنند.

مدیرعامل شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور با بیان اینکه یکی از استان هایی که در سه سال گذشته چالش جدی پیدا کرد که به دلیل عدم تحقق حق آبه هیرمند منطقه سیستان شامل ۵ شهر و ۹۰۰ روستا و شهر زاهدان بود. این شهرها از چاه نیمه ها آبرسانی و آب شرب و بهداشت از این طرق تامین می شد که متاسفانه به دلیل عدم تحقق حق آبه کشور یک نگرانی بسیار جدی برای این منطقه ایجاد کرد، گفت: کار بسیار سختی را وزارت نیرو شروع و در سه لایه تامین آب این منطقه را تعریف کرد.

امینی با تاکید بر اینکه یکی از بحث‌های مهم احداث آب شیرین‌کن ۱۰۰ هزار مترمکعبی بود که از مرداد ماه سال ۱۴۰۲ این پروژه برنامه‌ریزی و از آبان ماه تحویل زمین انجام شد و در خرداد ماه ۱۴۰۳ این پروژه را به بهره برداری رساندیم، گفت: از کارهای بی نظیر حوزه مهندسی و اجرایی کشور این بود که توانستیم ۱۰۰ هزار مترمکعب آب را برای تامین این خطه از سرزمین خود و رفع نگرانی ساکنان این منطقه ایجاد کنیم که با حضور مقامات کشوری نیز به بهره برداری رسید و امروز خیال مردم آن منطقه از بابت تامین آب شرب و بهداشت به لحاظ کیفی و کمی راحت است.

 کارهای بی نظیر حوزه مهندسی و اجرایی کشور این بود که توانستیم ۱۰۰ هزار مترمکعب آب را برای تامین این خطه از سرزمین خود و رفع نگرانی ساکنان این منطقه ایجاد کنیم که با حضور مقامات کشوری نیز به بهره برداری رسید و امروز خیال مردم آن منطقه از بابت تامین آب شرب و بهداشت به لحاظ کیفی و کمی راحت است.

وی با بیان اینکه سالها بود مردم کردستان از بابت تامین آب در رنج بودند. یک فرصتی در این دوره سه ساله ایجاد  و کار روی زمین مانده ای که باعث شد کمک به کیفیت آب شرب مردم سنندج کند را حل کردیم، گفت: پروژه ها در صنعت آب و فاضلاب زیاد اجرا شد. سالها مردم در سیستان و بلوچستان نگران بودند اگر آب چاه‌نیمه ها به اتمام برسد مردم سیستان و زاهدان را از چه طریقی تامین آب کنیم.

مدیرعامل شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور اظهار کرد: طرح آب شیرین کن، طرح تهلاب، طرح بندان، طرح انتقال آب دریا صورت گرفت و نگرانی را رفع کرد. یکی از کارهای بسیار خوب دولت در این سه سال گذشته با اینکه یک سیاستی برای انتقال آب دریا به فلات مرکزی و استفاده صنایع بود، آبرسانی شهرها و روستاهایی بود که طول مسیر خطوط انتقال بودند و نگرانی را برای مردم این شهرها و روستاها حل می کردند.  

امینی با بیان اینکه یکی از ابتکارات وزارت نیرو و دولت بحث استفاده از پساب ها بود. پساب ها به لحاظ زیست محیطی و بهداشتی تهدید هستند. با ابتکار و اقداماتی که انجام شد، امروز پساب به عنوان یک فرصت برای بخش صنعت و مدیریت منابع آبی کشور است و ما به جای اینکه آب تازه را در حوزه صنعت استفاده کنیم، پساب را استفاده می کنیم گفت: این فرصت باعث شد تا صنایع خودشان مراجعه  و تمایل دارند به جای استفاده از آب زیرزمینی و آب سطحی ا از پساب ها به جهت پایداری استفاده کنند.

به گفته وی این موارد ابتکاراتی بود که در این دوره صورت گرفت و کمک کرد که تابستان ۱۴۰۳ با توجه به اینکه بارش هایی داشتیم ولی عمده شهرهای کشور با برنامه های آبرسانی و پروژه های تنش آبی که در سطح شهرها و روستاها صورت گرفته نگرانی جدی از بابت تامین آب شرب و بهداشت نداشته باشیم.

انتهای پیام