تجارت یکسویه با آفریقا، فایده‌ای ندارد

به گزارش وبانگاه به نقل از ایسنا، میز اقتصاد روز گذشته (یکشنبه) به موضوع فرصت‌ها و چالش‌های تجارت با آفریقا، با حضور سید مهدی حسینی (رئیس مرکز تجارت ایران در غرب آفریقا) و محمدرضا فقیهی (نایب رئیس اتاق مشترک بازرگانی ایران و آفریقا) اختصاص داشت.

طی سال‌های اخیر از قاره آفریقا به عنوان قاره فرصت‌ها یاد می‌شود. در شرایطی که این قاره دارای ۱.۳ میلیارد نفر جمعیت و حدود ۱۲۰۰ میلیارد دلار تجارت دارد، سهم ایران در سال گذشته در تجارت با این قاره کمتر از یک‌هزارم درصد بوده است. البته طی چهار ماهه ابتدایی سال جاری، این میزان تجارت نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۱۷.۵ درصد بیشتر شده اما تجارت ایران و آفریقا، یک تجارت یک طرفه است و عمدتاً ایران، صادر کننده به قاره آفریقا است؛ بنابراین توازن تجاری بین ما برقرار نیست.

محمدرضا فقیهی- نایب رئیس اتاق مشترک بازرگانی ایران و آفریقا – در رابطه با فرصت‌های قابل استفاده برای ایران در آفریقا، اظهار کرد:  بطور کلی می‌توان گفت که ما بالعکس بسیاری از کشورهای دنیا که با آفریقا مراودات دارند، ما صرفاً روابط ریشه‌ایِ تاریخی داریم و تعدادی از اقوام ایرانی و اقوام ایرانی- آفریقایی در شرق آفریقا ساکن هستند؛ حتی قبیله‌ای با نام “بوگو” در غرب آفریقا هستند، که در شمال نیجریه و شمال کشور توگو زندگی می‌کنند و ریشه ایرانی دارند.

وی افزود: شیرازی‌ها از قرن دهم و بلوچ‌های ایرانی نیز از قرن هفدهم آنجا بوده‌اند؛ بلوچ‌ها باعث شدند که پرتغالی‌ها از شرق آفریقا خارج شده و در زنگبار حکومت سلطان عمانی برقرار شد و فرهنگ مخلوطی از فرهنگ ایرانی و اقوام بانتوی آفریقایی به وجود آمد به اسم آفروشیرازی یا زبان آفروشیرازی که مرکزشان در شهری در جنوب دارالسلام است.   فرهنگ آفروشیرازی در آنجا جا افتاده و سبب شده برای تجار و عاملان اقتصادی ایرانی که می‌خواهند در آنجا کار کنند، باتوجه به فرهنگ شناخته شده‌ای که وجود دارد، بهتر از تجار و عملان اقتصادی سایر کشورها، در  ان منطقه بتوانند فعالیت کنند.

فقیهی با بیان اینکه روابط تاریخی ایران و آفریقا حتی تا سال‌های ۱۹۵۰ هم مرسوم بوده اما اینکه چرا در حال حاضر، روابط اقتصادی‌مان آن هم در شرایطی که روابط سیاسی ما با آفریقا روز به روز در حال گسترش است، ضعیف است، جای بحث و بررسی دارد.

 رئیس اتاق مشترک بازرگانی ایران و آفریقا، با بیان اینکه در آفریقا، ما دارای چند مشکل هستیم، گفت: در وهله نخست اینکه ما توازن تجارت با آفریقا نداریم؛ در تمام کمیسیون‌های مشترک که بنده به عنوان نماینده مشترک بازرگانی ایران و آفریقا حضور داشتم و دوستان وزارت خارجه و مقامات سازمان توسعه تجارت نیز حضور داشتند، مشکل آفریقایی‌ها این بود که می‌گفتند شما فقط صادر کننده‌اید و کالایی را وارد ایران نمی‌کنید. برخی کشورها حتی در آفریقا گل می‌کارند و گل را از آن‌جا صادر می‌کنند یا بطور مثال چین، یک شرکت می‌خواهد که در آفریقا کار کند؛ ۲۵ تا ۳۰ زندانی دولت چین در اختیار آن شرکت قرار می‌دهد که کار کنند و  اگر شرکت رضایت داد، زندانی بخشیده شود. چین می‌خواهد تا ۲۰ سال دیگر ۳۰۰ میلیون چینی را آنجا منتقل کند.

وی ادامه داد: متاسفانه ما پشتیبانی دولتی نداریم؛ پشتیبانی دولتی بسیار مهم است؛ اکنون کشورهای بزرگ آمده‌اند تا برای آفریقا طرح‌های بسیار پیاده کنند.

فقهی خاطرنشان کرد: علاوه بر این، مشکلات تحریم‌ها هم وجود دارد، مشکلات تحریم‌ها شامل مشکلات حمل‌ونقل، گارانتی، بیمه‌ها، نقل و انتقال ارز، باز کردن گشایش اعتبار  و … است؛ زمانیکه یک تاجری نتواند گشایش اعتبارداشته باشد یا باید کالای خود را اول بفرستد که آیا پولش را بدهند یا ندهند یا باید پول را اول بدهد که آیا کالا را بگیرد یا نگیرد. ما سعی می‌کنیم با این مشکلات مبارزه کنیم. ما در اتاق بازرگانی ایران و آفریقا راهکارها و طرح‌های مختلفی برای این مسئله پیشنهاد کرده‌ایم که یکی از طرح‌ها، تجارت متقابل با آفریقاست.

روابط اقتصادی ایران و آفریقا، داستان روابط  از دست رفته‌ است…

در ادامه این نشست، سیدمهدی حسینی-رئیس مرکز تجارت ایران در غرب آفریقا- در رابطه با فرصت‌های پیش‌روی ایران در قاره آفریقا، خاطرنشان کرد: ابتداً در خصوص موضوع روابط ما با آفریقا باید این نکته را متذکر شد که ما دائما با صدای بلند اعلام می‌کنیم که آفریقا، سرزمین فرصت‌ها است اما در واقعیت شاهد هستیم که در خصوص روابط اقتصادی با قاره آفریقا، روابط ما، روابط فرصت‌های از دست رفته است. ابتدا بایستی این واقعیت را بپذیریم.

وی ادامه داد: رابطه تجاری ما با قاره‌ آفریقا، یک‌هزارم تجارت کل آفریقا را شامل می‌شود؛ فلذا سوال اینجاست که آیا ایران با تکام امکانات، ظرفیت‌ها، پتانسیل‌ها و نیروها و کالاهای آماده برای صادرات، توانسته جایگاه خود را در اقتصاد در قاره آفریقا باز کند؟ قاعدتاً جواب سوال، با تجارت یک هزارم درصدی، پاسخ منفی دارد؛ بنابراین ما باید ابتدا اولویت‌ها را بررسی کنیم. اینکه روابط تاریخی ما بسیار خوب است یا ریشه‌ خوبی دارد، درست اما چه چیزی سبب شده که امروز ما در این جایگاه قرار بگیریم؟ اگر ما در قرن‌های دهم و دوازدهم توانستیم آنگونه در قاره آفریقا وارد شویم، چرا امروز در قرن بیست و یکم در این جایگاه قرار داریم و به این شکل داریم عمل می‌کنیم؟

راهبرد مشخص در آفریقا نداریم

رئیس مرکز تجارت ایران در غرب آفریقا، تصریح کرد: فلذا بنظر می‌رسد که در آفریقا، یک راهبرد مشخص نداشتیم؛ این راهبرد بسیار مهم است. بسیاری از کشورهای دنیا برای قاره آفریقا یک راهبرد دائمی و طولانی مدت ایجاد کردند؛ اما ایران این راهبرد را نداشت و متأسفانه در اسناد بالادستی هم کمتر به قاره آفریقا اشاره شده است. حتی با وجود این که بالاترین و عالی رتبه‌ترین مقامات کشور از رهبر انقلاب تا رؤسای جمهور همه تاکید بر این موضوع داشته‌اند.  

حسینی خاطرنشان کرد: ظرفیت‌هایی که ما در قاره آفریقا داریم، در حوزه قابل بررسی‌ است؛  یکی از این ظرفیت‌ها، در حوزه خدمات فنی – مهندسی و دیگری یکی در حوزه صادرات کالا و خدمات است؛  در حوزه خدمات فنی – مهندسی شاهد هستیم که برخی از کشورهای همسایه ما در قاره آفریقا قریبت به ٨٠ میلیارد دلار پروژه در قاره آفریقا اجرا می‌کند. اخیراً آماری را بنده، در خصوص چند کشوری که با قاره آفریقا، کارهای بزرگ انجام می‌دهند، منتشر کردمکه ترکیه یکی از آن‌ها بود. در حال حاضر،  کره جنوبی و ایتالیا نیز نفوذ و روابط عجیبی را با قاره آفریقا آغاز کرده و انجام می‌دهند.

وی تصریح کرد: همیشه در مورد توجه و ضرورت به قاره آفریقا صحبت می‌کنیم و در چشم اندازهای بلندمدت و کوتاه‌مدت خود، آفریقا را مورد تاکید و توجه قرار می‌دهیم. بطور مثال در مورد کالایی همچون کاکائو، ۷۳ درصد کاکائو جهان را قاره آفریقا تولید می‌کند (از این میزان، حدود ۴۳ تا ۴۵ درصد را کشور ساحل عاج تولید می‌کند؛ یعنی به تنهایی، تقریبا نیمی از کاکائو جهان را تولید می‌کند). این در حالیست که  نقش کاکائو در صنعت غذایی جهان همانند نقش نفت در صنعت انرژی است و اینگونه  این محصول استراتژیک و حساس است.

 رئیس مرکز تجارت ایران در غرب آفریقا، یادآور شد: چندین مرتبه از دو سال پیش تاکنون، بنده این موضوع را تذکر داده‌ام که بحران جهان در حال ورود به بحران کاکائو است و ما اگر این موضوع را مدیریت نکنیم، چند سال دیگر صنایع غذایی ما با مشکل مواجه خواهیم شد؛ چنانچه نتوانیم  در آفریقا در حوزه کارخانه‌های کاکائو سرمایه‌گذاری کنیم (همانگونه که اکنون شرکت‌های بزرگ فرانسوی و  ژاپنی آمده و برای ۱۰ سال آینده زمین‌های کشاورزی و مزارع کاکائو را اجاره کردند) و به کشت فراسرزمینی ورود نکنیم، قطعا در این موضوع با مشکل مواجه می‌شویم و بحران خواهیم داشت.

در جایی که  سرمایه‌گذاری نمی‌شود، نمی‌توان بازی را در دست داشت

وی با حضور در برنامه تلویزیونی ضمن اشاره به تغییرات قیمت کاکائو طی چند وقت اخیر، گفت: تقریبا می‌توان گفت ۱۰۰  درصد تغییر قیمتی اتفاق افتاد؛  ما از حدود ۵۰۰۰ الی ۶۰۰۰ دلار در یک مقطعی در ابتدای امسال به ۱۲ هزار دلار هم رسیدیم که دوباره برگشت کرده به حدود ۹۰۰۰-۸۰۰۰  دلار؛ اما حقیقت این است که این غفلت سبب می‌شود که ما دو-سه سال دیگر بخش عظیمی از صنایع ما با مشکل مواجه شوند و نتوانیم برای آن کاری بکنیم.

 حسینی تصریح کرد: همیشه یک‌سویه بودن تجارت و یک‌سویه بودن روابط اقتصادی بعد از مدتی منجر به قطع روابط می‌شود یا کاهش پیدا می‌کند، این شاید مهمترین دلیل آن باشد که به سمت سرمایه‌گذاری در کشورهای آفریقا نرفته‌ایم؛  این یک واقعیت و حقیقت است که باید بپذیریم که در جاییکه  سرمایه‌گذاری نمی‌شود، نمی‌توان بازی را در دست داشت؛ چه از لحاظ اقتصادی، حتی بعضی‌ها از لحاظ سیاسی و تجاری همه این‌ها را دربرمی‌گیرد. بنابر این ما الان یک ضعف عمده داریم به نظرم که شاید مهمترین ضعفمان همین باشد.

وی در رابطه عدم توازن و سرمایه‌گذار، گفت: ما در حقیقت در کشورهای آفریقایی سرمایه گذاری نکردیم. در سفری که اخیراً با معاون وزیر خارجه، به چند کشور آفریقایی داشتیم، با معاون وزیر خارجه یکی از کشورهای غرب آفریقا جلسه داشتیم و در رابطه با بحث سرمایه‌گذاری، صحبت‌هایی داشتیم و او اعلام می‌کرد که یکی از ایرلاین های کشورهای همسایه شما به مدت یک سال خط پروازی روزانه در آنجا ایجاد کرده که بعضاً در روزهایی دو یا سه  مسافر دارد؛ روزانه دو تا حداکثر ٢٠ مسافر داشته اما به یکسال این موضوع را ادامه داد تا نهایتا اکنون به پروژه مستقیم به ۴۸ کشور آفریقایی تبدیل شده است.

شناسایی ظرفیت‌های آفریقا

رئیس مرکز تجارت ایران در غرب آفریقا تاکید کرد: ایجاد سرمایه‌گذاری صبر و حوصله می‌خواهد، اما متاسفانه ما  اقتصاد عجول داریم و این ایراد بزرگ اقتصاد است.  می‌خواهیم امروز بکاریم، امشب هم برداشت کنیم؛ در صورتیکه این اتفاق نمی‌افتد، ما باید ظرفیت‌های آفریقا را شناسایی و سپس برنامه ریزی کنیم، سرمایه گذاری‌ کرده و بتوانیم این فرآیند را ایجاد کنیم.

حسینی افزود: دیگر مشکلی که ما در آفریقا داریم این است که اجناسی که به آفریقا صادر می‌کنیم، بعضاً بعضی رقابتی و با کیفیت نیست که این حقیقت را هم باید بپذیریم.  وقتی شما وارد یک بازار اقتصاد باز بین‌المللی می‌شوید که با ۱۶۳ کشور دیگر دنیا در ارتباط است، نمی‌توانید کالایی صادر کنید که دارای ضعف و ایراد است.  در مورد کالاهای غیرمصرفی هم یک ایراد بزرگ دیگر ما داریم که در واقع روابط خارجی را دچار مشکل می‌کند؛ اینکه خدمات پس از فروش‌مان ضعیف است؛ بنابراین باید برای کالاهای غیر مصرفی که شامل خودرو، لوازم خانگی، لوازم برقی، ادوات کشاورزی و … می‌شود، خدمات پس از فروش را در نظر بگیرم.

این فعال بازرگانی خاطرنشان کرد: اجلاس ایران و آفریقا که دو ماه  پیش، برگزار شد، یکی از دستاوردهای خوب کشور در حوزه روابط با قاره آفریقا بوده و امیدوار هستیم که دولت چهاردهم  هم تمهیداتی برای تقویت این موضوع داشته باشد.

رئیس مرکز تجارت ایران در غرب آفریقا در بخش دیگر ی از صحبت‌های خود با بیان اینکه ما یکسری وظایف حاکمیتی برای دولت قائل هستیم که مجموعه وزارت امور خارجه، مجموعه سازمان توسعه تجارت و به‌ویژه بانک مرکزی را دربر می‌گیرد؛   بنابراین ابتدا باید به سراغ وظایف حاکمیتی رفت؛ بنظر بنده، دولت باید تسهیلگری کند. در حقیقت دولت نباید نقش نگاه‌داری ایفا کند؛ دولت باید خود پیشرو در این موضوعات باشد. در واقع پیرامون یک اتفاق بزرگ در کشور صحبت می‌کنیم که دولت می‌تواند اتفاقات بزرگتری را رقم بزند؛ ما بخش خصوصی قدرتمندی داریم، اما همیشه آنها را دور نگه داشتیم و نگذاشتیم رشد کنند و بزرگ شوند؛ بنابراین  باید از بخش خصوصی حمایت شود.

وی در پایان تاکید کرد: دولت چهاردهم با شعار استفاده از نظر کارشناسی روی کار آمده است؛ باید بدانیم که دولت می‌خواهد با چه رویکردی جلو برود. ملت در بخش اقتصاد یعنی همه بخش‌های خصوصی؛ باید رویکردمان را به سمت بخش خصوصی ببریم. ما باید نظرات کارشناسی خود را قاطعانه، کامل و جامع به دولت اعلام کنیم و با ایجاد دبیرخانه دائمی آفریقا، پیشنهادات خود را اعلام کنیم؛ همانطور که رئیس جمهور نیز معتقد است که ما نیاز به قانون جدید نداریم و باید همان قانون‌های مصوب را اجرا کنیم، اگر بتوانیم قانون‌های قبلی را در خصوص آفریقا، اجرایی کنیم، حتما موفق خواهیم بود.

انتهای پیام