اهمیت حکمت در فرآیندهای حکمرانی/ 8 ویژگی حکمرانی خوب

به گزارش بخش استانی وبانگاه به نقل از خبرگزاری تسنیم از مشهد، حجت الاسلام عبدالحسین خسروپناه، در دوره دانش‌افزایی و توانمندسازی مسئولین و اعضای شورای بسیج اساتید کشور(چالش ها و فرصت ها؛ رویکردها و راهبردها) که در مشهد درحال برگزاری است، گفت: پس از جنگ جهانی دوم، دو قدرت بزرگ یعنی آمریکا و شوروی به عنوان ابرقدرت‌های جهانی شکل گرفتند. بسیاری از دانشمندان آلمان به آمریکا مهاجرت کردند و این کشور توانست قدرت بمب اتمی را به دست آورد که آن را در هیروشیما نشان داد.

 وی ادامه داد: جنگ‌های متعددی مانند جنگ‌های کره و ویتنام نیز اقتدار نظامی آمریکا را به نمایش گذاشت. شوروی نیز در این زمینه عقب نماند و تا اواخر قرن بیستم به عنوان رقیب اصلی آمریکا باقی ماند، اما با فروپاشی شوروی در سال 1991، آمریکا به این نتیجه رسید که نیازمند مشارکت بیشتر مردم در حکمرانی است.

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی با تأکید بر اهمیت انقلاب اسلامی ایران، افزود: انقلاب اسلامی ایران یک پدیده منحصر به فرد و کاملاً مردمی بود. این انقلاب نه از طریق نظامی‌گری، کودتا، حزب یا گروه خاصی، بلکه با مشارکت گسترده مردم و رهبری حضرت امام خمینی (ره) شکل گرفت.

حجت الاسلام خسروپناه اضافه کرد: با وجودی اینکه در این انقلاب امام خمینی (ره) نقش کلیدی داشت، اما موفقیت انقلاب بدون حضور و همراهی مردم ممکن نبود. این مدل از انقلاب، به طور عمده بر اساس اتحاد امت و امامتی شکل گرفت.

وی با اشاره به تحولات در مدل‌های حکمرانی غربی، توضیح داد: آمریکایی‌ها با مشاهده ناکارآمدی مدل هرمی لیبرالیسم سرمایه‌داری، به مدل جدیدی از حکمرانی مشارکتی روی آوردند. در این مدل، دولت حضور حداقلی دارد و مشارکت نخبگان و مردم در سیاست‌گذاری، تنظیم‌گری، تصدی‌گری و نظارت و ارزیابی بیشتر است.

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی اضافه کرد: اصطلاح حکمرانی به جای حکومت‌داری مورد استفاده قرار گرفت و به مرور زمان، حکمرانی خوب یا Good Governance مطرح شد.

حجت الاسلام خسروپناه به ویژگی‌های حکمرانی خوب اشاره کرد و گفت: حکمرانی خوب شامل هشت ویژگی اصلی است؛ مشارکت، حاکمیت قانون، شفافیت، پاسخ‌گویی، مسئولیت‌پذیری، عدالت، وفاق عمومی و اثربخشی. این ویژگی‌ها به ظاهر بسیار مطلوب هستند، اما باید دقت کنیم که دکترین قوانین کجا نوشته می‌شود؟ بیشتر این دکترین‌ها در آمریکا تدوین می‌شوند و دیگر کشورها بر اساس آن عمل می‌کنند.

وی با تأکید بر تأثیرگذاری آمریکا در تدوین استانداردهای جهانی، افزود: استانداردهای جهانی بهداشت و مقررات مخابراتی نیز عمدتاً توسط آمریکا تدوین می‌شوند. حتی سند 2030 که در ایران نوشته شد، بر اساس دکترین‌هایی است که از سوی یونسکو و آمریکا ارائه شده است.

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی، گفت: به عنوان مثال، پروتکل‌های بهداشتی برای مقابله با ویروس کووید-19 که از سوی سازمان‌های بهداشتی آمریکا تدوین شد، به سراسر دنیا ابلاغ شده است.

حجت الاسلام خسروپناه با اشاره به اهمیت عقلانیت در حکمرانی، تاکید کرد: برای داشتن حکمرانی مناسب، باید چهار جنبه عقلانیت یعنی عقل نظری، عقل عملی، عقل معاش و عقل معاد را جمع کنیم. تنها در این صورت است که می‌توانیم به حکمرانی مطلوب و مؤثر دست یابیم.

وی با اشاره به اهمیت حکمت در فرآیندهای حکمرانی، بیان کرد: خداوند حکمت را به کسانی عطا می‌کند که صاحب عقل و بصیرت باشند. حکمت نتیجه‌ای جز خیر کثیر ندارد و خدا آن را به کسانی می‌دهد که دارای عقل نظری، عملی، معاش و معاد باشند.

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی افزود: دکترین حکمرانی ما باید بر پایه بنیان‌های فلسفی و اصول ایدئولوژیک باشد. اگر این اصول را بپذیریم، بسیاری از سیاست‌های ما در حکمرانی متفاوت خواهد بود. در دوران دفاع مقدس نیز ما با الگوهای حکمرانی حکیمانه توانستیم پیروز شویم. شهید عباس بابایی نمونه‌ای از این الگوهاست که با سادگی و تدبیر خود در میدان جنگ به موفقیت دست یافت.

حجت الاسلام خسروپناه با اشاره به اهمیت هوشمندسازی در حکمرانی، عنوان کرد: هوشمندسازی سامانه‌ها یکی از مهم‌ترین مسائل حکمرانی در کشور ماست. وقتی سامانه‌ها هوشمند نباشند، فساد شکل می‌گیرد. استفاده از هوش مصنوعی می‌تواند به کاهش فساد و افزایش کارآمدی در حوزه‌های مختلف کمک کند.

وی به ضرورت اولویت‌بندی مسائل کلیدی در حکمرانی علم و فرهنگ اشاره کرد و گفت: اولین گام در سیاست‌گذاری، کشف مسئله است. ما باید به مسائل کلیدی و اصلی حکمرانی علم و فرهنگ توجه ویژه داشته باشیم و برای حل آنها الگوهای مناسبی ارائه دهیم. هوشمندسازی حکمرانی و استفاده از هوش مصنوعی از جمله اولویت‌های اساسی ما در این زمینه است.

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی، با اشاره به اهمیت حکمت در فرآیندهای حکمرانی، بیان کرد: خداوند حکمت را به کسانی عطا می‌کند که صاحب عقل و بصیرت باشند. حکمت نتیجه‌ای جز خیر کثیر ندارد و خدا آن را به کسانی می‌دهد که دارای عقل نظری، عملی، معاش و معاد باشند..

حجت الاسلام خسروپناه تصریح کرد: اگر ما حکمرانی خود را در زمینه‌های مختلف از جمله تولید، صنایع، فرهنگ و آموزش عالی بر مبنای حکمت بنا کنیم و یک رهبر حکیم در محور کار قرار دهیم، می‌توانیم به حکمرانی حکیمانه دست یابیم. این نوع حکمرانی به جای تصدی‌گری و نظارت سطحی، بر سیاست‌گذاری عمومی، تنظیم‌گری و ارزیابی دقیق مبتنی است.

وی افزود: دکترین حکمرانی ما باید بر پایه بنیان‌های فلسفی و اصول ایدئولوژیک باشد. اگر این اصول را بپذیریم، بسیاری از سیاست‌های ما در حکمرانی متفاوت خواهد بود. در دوران دفاع مقدس نیز ما با الگوهای حکمرانی حکیمانه توانستیم پیروز شویم. شهید عباس بابایی نمونه‌ای از این الگوهاست که با سادگی و تدبیر خود در میدان جنگ به موفقیت دست یافت.

حجت الاسلام خسروپناه با اشاره به اهمیت هوشمندسازی در حکمرانی، تصریح کرد: هوشمندسازی سامانه‌ها یکی از مهم‌ترین مسائل حکمرانی در کشور ماست. وقتی سامانه‌ها هوشمند نباشند، فساد شکل می‌گیرد. استفاده از هوش مصنوعی می‌تواند به کاهش فساد و افزایش کارآمدی در حوزه‌های مختلف کمک کند.

وی گفت: گوگل و سایر شرکت‌های بزرگ از طریق هوش مصنوعی به موفقیت رسیده‌اند. هوش مصنوعی کاربردهای گسترده‌ای دارد، از وسایل خودگردان مانند پهپادها و اتومبیل‌های خودران گرفته تا تشخیص‌های پزشکی، خلق آثار هنری، اثبات قضایای ریاضی، بازی‌های فکری، تشخیص هویت تصاویر و صوت‌ها، ذخیره انرژی و جستجوهای اینترنتی.

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی تصریح کرد: این فناوری از فلسفه تا مهندسی و کاربردهای فرهنگی و فناوری‌های فرهنگی نفوذ کرده است. به عنوان مثال، یک فوق تخصص پزشکی در تهران می‌تواند با کمک یک ربات در یک روستای هرمزگان جراحی انجام دهد، همان‌طور که در تهران انجام می‌شود.

حجت الاسلام خسروپناه افزود: هوش مصنوعی همچنین در شبکه‌های اجتماعی، خدمات حقوقی و مبارزه با فساد نیز نقش مهمی ایفا می‌کند. در بازدید از بندر شهید رجایی متوجه شدم که فقط یک دستگاه ایکس‌ری برای کنترل کانتینرها وجود دارد، که این ناکافی است و فساد را تسهیل می‌کند. برای مقابله با این مسائل، هوش مصنوعی و سامانه‌های هوشمند ضروری هستند.

وی همچنین از تصویب سند هوش مصنوعی در شورای عالی انقلاب فرهنگی خبر داد و افزود: این سند با مشارکت بیست دستگاه و با استدلال‌های منطقی تدوین شده است. این سند شامل اصول و مبانی ارزشی، چشم‌انداز، اهداف و شاخص‌های ارزیابی است و وضعیت موجود و مطلوب هوش مصنوعی را مشخص کرده است. این سند اکنون در سایت شورا قابل مشاهده است و سازمان هوش مصنوعی نیز تشکیل شده است.

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی با اشاره به عدالت و حکمرانی سالم گفت: ما باید بر اساس فرهنگ بومی خودمان حکمرانی کنیم و از پروتکل‌ها و استانداردهای بومی استفاده کنیم.

وی افزود: علی فرازمن، استاد مدرسه اداره امور عمومی دانشگاه آتلانتیک فلوریدا، نظریه‌ای به نام ‘حکمرانی سالم’ ارائه کرده که بر اساس فرهنگ بومی و با مشارکت مردم است. توصیه می‌کنم این کتاب را مطالعه کنید.

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی، در نشست اخیر شورا همچنین به ضرورت حکمرانی مبتنی بر حکمت تأکید کرد.

وی با اشاره به اهمیت حکمت در فرآیندهای حکمرانی، بیان داشت: خداوند حکمت را به کسانی عطا می‌کند که صاحب عقل و بصیرت باشند. حکمت نتیجه‌ای جز خیر کثیر ندارد و خدا آن را به کسانی می‌دهد که دارای عقل نظری، عملی، معاش و معاد باشند.

حجت الاسلام خسروپناه تصریح کرد: اگر ما حکمرانی خود را در زمینه‌های مختلف از جمله تولید، صنایع، فرهنگ و آموزش عالی بر مبنای حکمت بنا کنیم و یک رهبر حکیم در محور کار قرار دهیم، می‌توانیم به حکمرانی حکیمانه دست یابیم. این نوع حکمرانی به جای تصدی‌گری و نظارت سطحی، بر سیاست‌گذاری عمومی، تنظیم‌گری و ارزیابی دقیق مبتنی است.

وی افزود: دکترین حکمرانی ما باید بر پایه بنیان‌های فلسفی و اصول ایدئولوژیک باشد. اگر این اصول را بپذیریم، بسیاری از سیاست‌های ما در حکمرانی متفاوت خواهد بود. در دوران دفاع مقدس نیز ما با الگوهای حکمرانی حکیمانه توانستیم پیروز شویم. شهید عباس بابایی نمونه‌ای از این الگوهاست که با سادگی و تدبیر خود در میدان جنگ به موفقیت دست یافت.

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی با اشاره به اهمیت هوشمندسازی در حکمرانی، گفت: هوشمندسازی سامانه‌ها یکی از مهم‌ترین مسائل حکمرانی در کشور ماست. وقتی سامانه‌ها هوشمند نباشند، فساد شکل می‌گیرد. استفاده از هوش مصنوعی می‌تواند به کاهش فساد و افزایش کارآمدی در حوزه‌های مختلف کمک کند.

وی افزود: گوگل و سایر شرکت‌های بزرگ از طریق هوش مصنوعی به موفقیت رسیده‌اند. هوش مصنوعی کاربردهای گسترده‌ای دارد، از وسایل خودگردان مانند پهپادها و اتومبیل‌های خودران گرفته تا تشخیص‌های پزشکی، خلق آثار هنری، اثبات قضایای ریاضی، بازی‌های فکری، تشخیص هویت تصاویر و صوت‌ها، ذخیره انرژی و جستجوهای اینترنتی، این فناوری از فلسفه تا مهندسی و کاربردهای فرهنگی و فناوری‌های فرهنگی نفوذ کرده است. به عنوان مثال، یک فوق تخصص پزشکی در تهران می‌تواند با کمک یک ربات در یک روستای هرمزگان جراحی انجام دهد، همان‌طور که در تهران انجام می‌شود.

حجت الاسلام خسروپناه همچنین به سند هوش مصنوعی تصویب شده در شورای عالی انقلاب فرهنگی اشاره کرد و افزود: این سند با مشارکت بیست دستگاه و با استدلال‌های منطقی تدوین شده است. این سند شامل اصول و مبانی ارزشی، چشم‌انداز، اهداف و شاخص‌های ارزیابی است و وضعیت موجود و مطلوب هوش مصنوعی را مشخص کرده است. این سند اکنون در سایت شورا قابل مشاهده است و سازمان هوش مصنوعی نیز تشکیل شده است.

وی تصریح کرد: هوش مصنوعی پیوند وثیقی با فرهنگ دارد و باید به آن توجه ویژه‌ای داشته باشیم. به لطف الهی، شورای عالی انقلاب فرهنگی سند هوش مصنوعی را نوشته و تصویب کرده و سازمان هوش مصنوعی نیز تشکیل شده است.

در ادامه این نشست، حجت الاسلام خسروپناه به مطالعه کتابی با عنوان “حکمرانی سالم” که به زبان انگلیسی نوشته شده و توسط مدرسه حکمرانی شهید بهشتی در حال ترجمه است، اشاره کرد و گفت: در این کتاب به تفصیل درباره اصول و مبانی حکمرانی صحبت شده است. هیچ جامعه‌ای در دنیا بدون ایدئولوژی نمی‌تواند زندگی کند، زیرا ایدئولوژی یعنی اصول حاکم بر جامعه مانند عدالت و آزادی. کشورهای اروپای شمالی و مرکزی نیز با توجه به ایدئولوژی‌های متفاوت خود، حکمرانی متفاوتی دارند. در اروپای شمالی مانند نروژ و فنلاند، ایدئولوژی‌ها متفاوت است و این تفاوت در بنیان‌های فلسفی و اصول ایدئولوژیک مشهود است.

وی به تفاوت نظام‌های مالیاتی در کشورهای مختلف اشاره کرد و افزود: در کشورهای اروپای شمالی، مالیات‌ها بسیار بالا است و این در حالی است که در انگلستان و آمریکا مالیات‌ها پایین‌تر است. این تفاوت‌ها ناشی از ایدئولوژی‌های مختلف کشورهاست.

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی  بیان کرد: در کشور ما نیز برای حل مشکلات مسکن باید به یک نظام مالیاتی منسجم و عادلانه توجه کنیم. کمبود عرضه مسکن به دلیل مشکلات نظام مالیاتی و حضور مافیاهاست که مانع از اجرای سیاست‌های صحیح می‌شوند.

حجت الاسلام خسروپناه تأکید کرد: ما باید به فکر نظریه حکمرانی دیگری باشیم که مبتنی بر حکمت و ولایت باشد. حکمرانی حکمی ولایی به معنای حکمرانی مبتنی بر عقل نظری، عقل عملی، عقل معاش و عقل معاد است. این نوع حکمرانی با تأکید بر حکمت و رهبری ولی مسلمین می‌تواند به موفقیت و توسعه کشور کمک کند. ما باید به جای تمرکز بیش از حد بر تدوین اسناد و برنامه‌ریزی، به اجرا و عملیاتی کردن سیاست‌ها بپردازیم.

وی با اشاره به اهمیت همکاری و مشارکت در اجرای سند هوش مصنوعی، گفت: شما باید به ما کمک کنید تا حکمرانی هوشمند را در حوزه‌های مختلف مانند بازرگانی و فرهنگ پیاده‌سازی کنیم. این یک بحث انضمامی است و نیازمند همکاری و تلاش جمعی است.

 انتهای پیام/282