گفت‌وگوهای دوحه در بن‌بست؛ آیا امیدی به مذاکرات قاهره وجود دارد؟

خبرگزاری مهر، گروه بین‌الملل: با گذشت قریب به ۳۱۸ روز از نبرد طوفان الاقصی، گره برقراری آتش‌بس در غزه هنوز باز نشده است. کشتار قریب به ۴۰ هزار فلسطینی، تخریب بیش از ۸۰ درصد زیرساخت غزه و ترور رهبران سیاسی جنبش حماس همچنان نتوانسته میلی در نتانیاهو و فرماندهان ارتش اسرائیل برای توقف جنگ و تن دادن به مذاکرات سیاسی ایجاد کند.

در جریان آخرین دور از مذاکرات آتش‌بس در پایتخت دوحه با آنکه مقامات آمریکایی اصرار دارند که پایه‌های توافق اولیه میان دو طرف گذاشته شود اما به نظر می‌رسد همچنان موارد اختلافی میان حماس و رژیم صهیونیستی وجود دارد. اسامه حمدان نماینده جنبش حماس معتقد است: تمام نگاه‌ها به مذاکرات هفته آینده در قاهره است تا مشخص شود که آیا نتانیاهو اراده‌ای برای کنار گذاشتن شروط غیر واقعی و تن دادن به آتش‌بس دارد یا خیر؟

مذاکرات دوحه در بن بست

با وجود اعلام عدم حضور جنبش حماس در دور جدید مذاکرات آتش‌بس اما دوحه در روزهای پنجشنبه و جمعه میزبان هیأت‌هایی از رژیم‌ صهیونیستی، آمریکا و مصر بود. ظاهرا در این دور از مذاکرات هیات اسرائیلی با ترکیب جدیدی راهی قطر شده و اسامی جدیدی مانند نیتزان آلون و اوفیر فالک مشاور نخست وزیر هم در مذاکرات شرکت کردند. در طرف آمریکایی نیز این بار برنز و مک گورک برای انتقال پیام کاخ سفید در کنار یکدیگر حضور داشتند. براساس اطلاعات منتشر شده از سوی منابع عبری، در این دور موارد اختلافی همان شروط جدید نتانیاهو است که در جریان نشست رم مطرح شده و سبب ناامیدی طرفین میانجی شده بود.

ظاهرا طرف اسرائیلی خواهان تداوم حضور نیروهای خود در نوار مرزی با مصر و محور فیلادلفیا، تبعید برخی فلسطینی‌های آزاد شده و همچنین نظارت بر کریدور ارتباطی نتزاریم به عنوان محل اتصال جنوب- شمال غزه است. شروط نتانیاهو از سوی حماس پذیرفته نشده است. با وجود اختلافات یاد شده خبرهای درز پیدا کرده از مذاکرات حاکی از پیشرفت دو طرف در پرونده تبادل اسرا است. طرفین بر سر تعداد، اسامی و سازوکار تبادل اسرا به توافق اولیه دست یافتند. علیرغم پیشرفت‌های مذکور، طرف اسرائیلی اختیارات و اراده کافی برای به نتیجه رسیدن مذاکرات در دوحه را نداشته و اکنون تمام امیدها به مذاکرات قاهره است.

امید واهی به مذاکرات قاهره

با پایان یافتن مذاکرات دوحه، بار دیگر تیم‌های فنی راهی قاهره خواهند شد تا درباره کم‌وکیف توافق آتش‌بس و تبادل اسرا به بحث بپردازند. با وجود تلاش آمریکا و بازیگران میانجی برای ابراز امیدواری نسبت به دور نخست مذاکرات سیاسی در دوحه اما به نظر می‌رسد نخست وزیر رژیم صهیونیستی همچنان بر موضع قبلی خود پافشاری کرده و قصدی برای عقب نشینی ندارد. به بیانی دیگر نتانیاهو قصد دارد تا با ایجاد ابهام در توافق و ایجاد مسیر بازگشت نظامی به غزه، عملا مسیر هرگونه صلح با حماس را مسدود کند.

برهمین اساس بسیاری از ناظران امید زیادی به مذاکرات قاهره ندارند و این نمایش سیاسی را تنها اقدامی برای وقت کشی و کنترل رفتار محور مقاومت جهت عدم ضربه به منافع رژیم صهیونیستی ارزیابی می‌کنند. به گزارش روزنامه واشنگتن پست، تنها یک روز پس از مذاکرات دوحه مقام آمریکایی به نقل از بایدن مدعی شده است که مذاکرات اخیر فرصتی بی‌بدیل برای صلح است و ایران نباید با انجام اقدامی علیه اسرائیل این فرصت را به خطر بیندازد. وی در ادامه تهران را تهدید کرد که ضربه به اسرائیل بهای سنگینی برای جمهوری اسلامی خواهد داشت.

از نخستین ساعات ترور شهید هنیه تا به امروز آمریکا سعی کرده است تا با استفاده از کانال‌ مسقط بر روی نظام تحلیلی مقامات تصمیم گیر در تهران تاثیر گذاشته و آنها را از دادن پاسخ به اسرائیل منصرف کند. همزمان هوکشتاین به همراه وزرای خارجه فرانسه و مصر تلاش نموده اند با حزب الله ارتباط گرفته و این گروه لبنانی را به خویشتن داری و عقب نشینی از «مرز آبی» تشویق کنند! اتخاذ چنین سیاستی از سوی غربی‌ها بیش از آنکه تلاشی خیرخواهانه برای کنترل سطح تنش‌ها در منطقه شرق عربی باشد، اقدامی در جهت تکمیل پازل تضعیف مقاومت از سوی اسرائیل است. دهمین سفر بلینکن به خاورمیانه پس از عملیات طوفان الاقصی را بر همین اساس می‌توان تحلیل کرد.

خطر سقوط کابینه

فارغ از هیاهوهای رسانه‌ای و تشدید تنش‌ها در منطقه غرب آسیا به نظر می‌رسد سایه استعفای احتمالی ایتمار بن گویر سرکرده حزب «قدرت یهودی» از کابینه سبب افزایش سطح محافظه‌کاری نتانیاهو در قبال پذیرش بسته‌های آتش‌بس و ترک مخاصمه شده است. البته برخی تحلیلگران معتقدند حتی اگر بن گویر هم ترک کابینه نکند، فروکش کردن وضعیت اضطراری در سرزمین‌های اشغالی زمینه برای محاکمه نتانیاهو، فرماندهان ارتش و روسای سازمان‌های امنیتی را به دلیل شکست بزرگ‌ هفتم اکتبر، فراهم خواهد کرد.

در چنین شرایطی فردی با خصوصیات شخصیتی نتانیاهو ترجیح می‌دهد تا به جای اولویت دادن به منافع رژیم صهیونیستی به فکر شخص خود و دولتی باشد که حیات آن به تصمیم وی در قبال پذیرش آتش‌بس بستگی دارد. سومین متغیر مهم در روند قبول یا رد بسته پیشنهادی آمریکا برای آتش‌بس را می‌توان نزدیک بودن زمان برگزاری انتخابات ریاست جمهوری در ایالات متحده و شانس زیاد ترامپ برای بازگشت به کاخ سفید عنوان کرد. اگر نتانیاهو تا اواسط پاییز بتواند در برابر فشارهای بایدن مقاومت کند، آنگاه در هنگام پیروزی جمهوری خواهان شانس بیشتری برای کسب امتیاز بیشتر در پای میز مذاکرات خواهد داشت. با توجه به سه متغیر فوق حال باید منتظر ماند و دید که آیا نتانیاهو بسته پیشنهادی بایدن را خواهد پذیرفت یا ترجیح می‌دهد همچنان بر ناقوس جنگ بدمد.

بهره سخن

فارغ از نتیجه نهایی مذاکرات قاهره آنچه مسلم به نظر می‌رسد افزایش هماهنگی میان واشنگتن- تل‌آویو در سلسله حوادث اخیر در منطقه است. نتانیاهو با بهانه قرار دادن حادثه مجدل الشمس، فواد شکر و اسماعیل هنیه را ترور کرد و به صورت عامدانه سطح تنش‌ها در منطقه را افزایش داد. در این لحظه «پلن بی» یعنی ورود بازیگران میانجی برای جلوگیری از پاسخ متقابل ایران و حزب الله آغاز شد. آمریکا و کشورهای اروپایی که هیچکدام حتی حاضر به محکوم کردن اقدامات تروریستی اسرائیل نیستند، با نمایان شدن نشانه‌های پاسخ متقابل مقاومت دست به کار شده و به نام جلوگیری از تشدید تنش در منطقه سعی دارند تهران را از دادن پاسخ منصرف کنند.