راهپیمایی اربعین؛ازبسیج سیاسی جهان اسلام تا جریان‌سازی بین‌المللی

خبرگزاری مهر، گروه بین الملل، الناز رحمت نژاد: پیاده روی برای زیارت ائمه معصومین (علیهم السلام) و بزرگان از قدیم مرسوم بوده و نیاز به زمان و فرهنگ خاصی ندارد. حضرت آدم هزار بار با قدم هایش به زیارت خانه خدا رفت. قیصر پادشاه روم با خدا پیمان بسته بود که هر گاه در نبرد با امپراتوری ایران پیروز شود، به شکرانه این پیروزی بزرگ، از مقر حکومت خود (قسطنطنیه)، پیاده به زیارت بیت المقدس برود و پس از پیروزی، به نذر خود عمل کرده و پای پیاده رهسپار بیت المقدس شد. جابر بن عبدالله انصاری از اصحاب پیامبر (ص) و عطیه و سپس کاروان اسرای کربلا اولین افرادی هستند که سال ۶۱ هجری با پای پیاده به زیارت امام حسین (ع) رفتند.

شرفیابی به بارگاه ائمه معصومین (علیهم السلام) با توجه به قرن‌های گوناگون اسلامی و به مقتضای حکومت‌های مختلف در زمان‌ها و مکان‌های مختلف دچار سختی‌های فراوان و فراز و نشیب بوده است. شیخ میرزا حسین نوری در قرن چهاردهم هجری که مراسم راهپیمایی اربعین حسینی به فراموشی سپرده شده بود برای اولین بار در عید قربان به پیاده‌روی از نجف تا کربلا اقدام می‌کند که ۳ روز در راه بوده و حدود ۳۰ نفر از دوستان و اطرافیانش او را همراهی می‌کرده اند. بنا بر نوشته‌های تاریخی شیخ بزرگوار تقریباً هر سال این مراسم را انجام می داده و اهمیت خاصی به این مراسم قائل بوده است. ایشان آخرین بار در سال ۱۳۱۹ هجری با پای پیاده به زیارت حرم اباعبدالله حسین (ع) رفته است.

امام موسی صدر رهبر شیعیان لبنان که در شهریور ۱۳۵۷ توسط صهیونیست‌ها ربوده و ناپدید شد، یکی از شیفتگان مراسم پیاده روی از نجف به کربلا بود. مرحوم آیت الله سید محمدعلی موحد ابطحی، یکی از عالمان بزرگ اصفهان که در نجف با امام موسی صدر هم بحث بود، گفته است: «وقتی که امام موسی صدر همراه ما با پای پیاده از نجف به کربلا می‌رفت، در این سفر، حضوری عاشقانه داشت و در وقت دعا و زیارت عاشورا، از همه باحال‌تر بود و هنگام گریه، چشمانش از شدت گریه سرخ می‌شد و وقتی نوبت ذکر مصیبت و خواندن اشعار و نوحه سرایی به او می‌رسید، با حال جان کاه‌ی در مصیبت اهل بیت (ع) اشعار فارسی و عربی فصیحی می‌خواند و هنگام کار و حمل اثاثیه سفر، وی بیش از همه کار می‌کرد و هنگام شوخی و مزاح، مزاح‌هایی بیان می‌کرد که بعد علمی و اخلاقی جالبی داشت.»

رهبر معظم انقلاب اول فرودین ۱۳۸۵ درباره اقدام تاریخی جابر بن عبدالله انصاری فرمودند: «شروع جاذبه مغناطیسی حسینی در روز اربعین است، جابربن عبدالله را از مدینه بلند می‌کند و به کربلا می‌کشاند، این همان مغناطیسی است که امروز هم با گذشت قرن‌های متمادی در دل من و شما هست».

پیاده روی اربعین در سال های اخیر به دلیل از بین رفتن حاکمیت صدام و پاک شدن منطقه از وجود لوث تروریست‌های داعش افزایش یافته است؛ چنانچه امروز شاهد حضور ۳۰ میلیونی دوستداران امام حسین (ع) به صورت داوطلبانه از مذاهب و ادیان و ملیت‌های مختلف در این راهپیمایی هستیم. آزار و اذیت زائران حضرت سیدالشهداء (ع) توسط حاکمانی مثل متوکل عباسی در طول تاریخ، زیارت حضرت را به سمبل مبارزه با ظلم و بیداد تبدیل کرده است.

مؤلفه‌های دین‌باوری و خدامحوری، اخلاق، عدل و عدالت، دفاع از مظلومان عالم، نزدیکی ملل اسلامی، مقابله با نظام سلطه و ایده امت واحده اسلامی شاخص‌های تمدن نوین اسلامی‌به شمار می‌آیند.

امروز زیارت اربعین به دلیل حضور افراد با ملیت‌های مختلف از کشورهای جمهوری آذربایجان، ترکیه، پاکستان، افغانستان، هند، کشورهای حاشیه خلیج فارس و آسیای میانه نشان می‌دهد که اربعین یک رویداد فرا ملی و بزرگ‌ترین گردهمایی جامعه بشری در جهان است که علاوه بر جنبه معنوی جنبه‌های دیگر به خود گرفته است.

در آستانه اربعین حسینی به بررسی جنبه‌های بین المللی اربعین با عنوان «راهپیمایی اربعین؛ بسیج سیاسی جهان اسلام»، «آیین پیاده روی اربعین؛ وفاق جهان اسلام»، « اربعین؛ پیام آور صلح و همبستگی» و «جریان سازی عاشورا» پرداختیم که مشروح آن در ادامه این گزارش می‌آید؛

راهپیمایی اربعین؛ بسیج سیاسی جهان اسلام

راهپیمایی اربعین موجب اقتدار شیعیان و دیگر مسلمانان در برابر دشمنان به‌ویژه جریان‌های تکفیری است. با توجه به گسترش گروه‌های سلفی تکفیری در کشورهای منطقه در حال حاضر مهم‌ترین کارکرد سیاسی اربعین حسینی بسیج سیاسی جهان اسلام است. این بسیج هویت جمعی مسلمانان و کاربرد مناسک مذهبی به عنوان منابع قدرت و فعال شدن آن از نظر سیاسی را تبیین می‌کند.

حضور مردمی در اربعین نشان می‌دهد که مکتب حسینی، قابلیت و قدرت بسیاری برای بسیج کردن مردم دارد. راهپیمایی اربعین به عنوان یکی از مناسک دینی به بسیج سیاسی جهان اسلام منجر می‌شود؛ بسیجی که ابعاد آن اساساً جهان‌شمول و فرامذهبی است. بدین ترتیب مهم‌ترین نتیجه آن ارائه تصویری حقیقی از شیعه در جهان اسلام و همچنین تمام عرصه جهانی است.

آیین پیاده روی اربعین؛ وفاق جهان اسلام

عبادات و فرایض دینی علاوه بر جنبه فردی و تاثیری که در دگرگونی روحی، فکری، اخلاقی و رفتاری افراد می گذارند، به نوعی با مسائل اجتماعی و حقوق جمعی نیز در ارتباط هستند. در این میان اربعین از جمله مناسک و آیین‌های اجتماعی است که به رغم ماهیت درون مذهبی‌اش، به دلیل فرا دینی و فراملیتی بودن قیام عاشورا، ظرفیت‌های بسیاری را برای زمینه‌سازی تحقق امت واحد اسلامی دارد.

پیاده‌روی و برگزاری آیین مورد اشاره صرفاً حرکتی شیعی و ایرانی نیست؛ بلکه نقطه عطف وحدت میان همه مسلمانان و ایجاد وفاق در جهان اسلام است. از محورهای اصلی فعالیت‌های رسانه‌ای و تبلیغاتی نظام سلطه، تلاش برای شیعی جلوه دادن این حرکت و محدود کردن آن در آرمان یک جمعیت مذهبی محدود است اما حجم راهپیمایی اربعین و آثار جهانی آن انکار ناشدنی است. حرکت عظیم اربعین به مثابه مانور بزرگ اقتدار مکتب تشیع و دین اسلام است که می تواند قدرت و عظمت مسلمانان را به رخ جهانیان بکشد و باعث اتحاد آنان شود.

اربعین با توجه به کارکردهایی که دارد و وفاقی که در جهان اسلام ایجاد می‌کند، در راستای بینش تمدنی امام راحل است؛ چنانچه ایشان فرمودند: «راه قدس از کربلا می‌گذرد» و این وحدت و همدلی، اقدامی در مقابل تمدن غرب و در راستای رسیدن به آرمان‌های اسلامی است.

وحدت امت اسلامی در سایه محبت و ارادت به خاندان مطهر اهل بیت (علیهم السلام) مهم‌ترین پیام سیاسی اربعین است؛ چراکه تمام مذاهب اسلامی به محبت اهل بیت (ع) اعتقاد دارند و همین می‌تواند محور وحدت اسلامی باشد. شعارهای مردمی نشان می‌دهد که آزادگی، عزت‌طلبی و ذلت‌گریزی با ماهیت راهپیمایی اربعین پیوند خورده است. به همین دلیل این گردهمایی عظیم رسالت ملی و مذهبی مبتنی بر حفظ سرزمین از اشغال بیگانه و گروه‌های سلفی تکفیری را گوشزد می‌کند.

اربعین؛ پیام آور صلح و همبستگی

راهپیمایی با شکوه اربعین می‌تواند به ترمیم برخی شکاف‌های ارتباطی مثل کدورت‌های ناشی از جنگ میان زائران ایرانی و عراقی و بهبود بیشتر روابط سیاسی این دو کشور مسلمان کمک سزاواری داشته باشد. قطعاً تقویت و توسعه مناسبات دو کشور مذکور آثار و برکات بسیاری را در پی خواهد داشت و نقش شیعیان در تحولات منطقه‌ای و بین‌المللی را بارزتر خواهد کرد.

برگزاری راهپیمایی صلح‌آمیز اربعین، نمایش امنیت عراق و ضربه نمادین همزمان به گروه تروریستی داعش و ایالات متحده آمریکاست که هم در پی نا امن‌سازی عراق هستند و هم ایجاد امنیت در عراق را بدون حضور خود ناممکن می‌دانند. این قدرت نرم شیعیان و بسیج سیاسی جهان اسلام است که بدون فرقه‌گرایی، با حضور مسالمت‌آمیز خود در مراسم عاشورا و اربعین، بر وحدت و همبستگی ملی در عراق صحه می‌گذارند. در واقع همان طور که پیام عاشورا و اربعین ماهیتی فرا مذهبی و جهان‌شمول دارد، پیام‌های سیاسی راهپیمایی اربعین نیز قالب‌های فرقه‌گرایانه را شکسته و پیام‌آور صلح، همبستگی و همکاری است.

زیارت اربعین؛ جریان سازی بین المللی عاشورا

اربعین حسینی جرقه‌های عاشورایی را شعله‌ور و آن را به یک جریان تبدیل می‌کند و دعوت به زیارت اربعین و پیاده رفتن در این مسیر، دعوت به این جریان‌سازی است. انسان‌هایی که در عاشورا احساس عاشورایی پیدا کردند، امروز باید احساساتشان را به یکدیگر ضمیمه کنند و بفهمند که تعداد عاشوراییان و احساس‌ها و نگاه‌های عاشورایی چقدر زیاد است و این انسان‌ها چقدر هم‎دل، هم‎‌رای و هم هدف‌اند؛ یعنی کسی که در مکتب عاشورا تربیت شده است، حالا باید دستاورد‎های معرفتی، معنوی، روحی و اخلاقی‌اش را به مشارکت بگذارد. این نگاه به تدریج در سال های اخیر در کشورهای مختلف جهان نیز مورد توجه قرار گرفته و موجب جریان سازی در سطح بین المللی شده است.

سیاست بایکوت خبری اربعین

پیاده روی اربعین که بزرگ ترین تجمع مردمی جهان اسلام است، دشمنان اسلام به ویژه استکبار جهانی به آن به چشم کابوس نگاه می کنند. اربعین امسال اربعین برائت از نتانیاهو شمر زمانه است که بیش از ۱۰ ماه است نقش اول در کودک کشی و نسل کشی فلسطین را بر عهده دارد. این تجمع جهانی مردمی فرصت بزرگی برای رساندن صدای مردم مظلوم فلسطینی به گوش جهانیان است. رژیم صهیونیستی و بلندگوهای تبلیغاتی آن‌ها و رسانه های معاند به‌شدت به دنبال تضعیف این حماسه عظیم به شیوه‌ها و روش‌های مختلف هستند.

مدعی ترین رسانه ها که از هر سوژه‌ای برای ایجاد اختلاف یا اختلاف‌نمایی میان ملل مسلمان سو استفاده می‌کنند، این راهپیمایی و تجمع سی میلیونی را سانسور کرده و درباره‌ آن هیچ خبر و گزارشی مخابره نکرده‌اند. این سانسور تنها به تجمع سال‌جاری منحصر نبوده و در سال‌های گذشته نیز رسانه‌های معاند که کوچک‌ترین و کم‌ارزش‌ترین خبرها مانند جشن هالوین، جشنواره پرتقال‌زنی، گوجه پرتاب کردن به هم، رژه اردک‌ها و غازها، مسابقه گِل‌بازی در روستاهای انگلستان و ده‌ها همایش، جشنواره و تجمع مضحک دیگر را چندین بار از تلویزیون‌های خود پخش می‌کنند در برابر تجمع عظیم سی میلیونی اربعین، سیاست سانسور و بایکوت خبری را پیش گرفته‌اند که این سیاست همچنان ادامه دارد.

این رسانه ها سکوت می‌کنند و فقط به اتفاقات و حوادث ناگوار آن مثل تصادفات جاده‌ای و کشته شدن چند نفر در اثر واژگونی خودرو در مسیرهای منتهی به کربلا می‌پردازند، اما درباره اصل موضوع که رستاخیز بزرگ راهپیمایی میلیونی اربعین است کاملا بی‌تفاوت هستند و سکوت اختیار می‌کنند!

رحیم‌پور ازغدی عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی نیز در اینباره گفته است:« پیاده‌روی اربعین اگر سیاسی نبود بایکوت نمی‌شد. یک جمع ۲۰ میلیونی به هر دلیلی راه بیفتد، تمام رسانه‌ها ۲۴ساعته آن را پوشش می‌دهند، اما این جریان را نشان نمی‌دهند.»