میانگین فرسایش خاک در کشور حدود ۱۶.۵ تن در هکتار است/ لزوم تحویل حجمی آب به کشاورزی

به گزارش وبانگاه به نقل از ایسنا، صفدر نیازی شهرکی – معاون آب و خاک وزارت جهاد کشاورزی– درباره وضعیت فرسایش خاک به‌ویژه در بخش‌هایی از اراضی کشور که در ارتفاعات، کوهپایه و تپه‌ها به دلیل جنگل‌خواری و … اظهار کرد: متوسط فرسایش در کل کشور حدود ۱۶ و نیم تن، برای کل سطوح است که آن هم در اراضی ملی رخ می‌دهد. در اراضی دامنه‌ها، شیب‌ها زمانی که بارش باران شدید رخ می‌دهد، به دلیل اینکه پوشش گیاهی فقیر شده است؛ منجر به جاری شدن سیلاب‌های سنگین شده و فرسایش خاک ما را بالا برده است.

وی افزود: ما در دشت‌ها فرسایشی نداریم اگر هم بارشی داشته باشیم نفوذ می‌کند، چون شیب زمین هم پایین‌تر و کمتر است و عملا این آماری که ارائه شد و متاسفانه نگران کننده هم است در اراضی ملی است. درخصوص اعلام فرسایش خاک نیز متولی اصلی سازمان منابع طبیعی و آخیزداری کشور است که هم میزان را اعلام و هم از این فعلا جلوگیری کند.

نیازی شهرکی درباره اقدامات لازم درباره جلوگیری از فرسایش خاکی اظهار کرد: عوامل فرسایش متعدد است، ما درگیر فرسایش‌های آبی، بادی، فرسایش ناشی از اجرای سازه‌ها و تاسیسات بر روی زمین، تخریب خاک و…هستیم. اما یکی از اصلی ترین عوامل فرسایش، فرسایش آبی است که آن هم ناشی از سیلاب‌هایی است که خبر دارید.

وی ادامه داد: تغییر اقلیم در کل دنیا اتفاق افتاد و ایران نیز از این قاعده مستثنا نیست، شدت بارش ما بالا رفته یعنی بارش‌هایی که برف بود تبدیل به باران شده و باران‌ها هم با شدت بالاتری در زمان محدودتری انجام می‌شود، متاسفانه روان آب‌های عظیمی در مسیل‌های ما و به تبع آن مسیر راه افتادن خاک مرغوب و مناسب رخ می‌دهد. اجرای سازه‌ها از جمله روش‌ها برای کنترل فرسایش خاک است که بندهای کوچک آبخیزداری، پخش سیلاب و یا بندهای تورگابیونی که همکاران ما در سازمان محیط زیست اجرا می‌کنند، کشت گیاهان علوفه‌ای در جاهایی که امکانش وجود دارد، کاهش شخم در طول، ما مسیر نحوه شخم را هم باید در اراضی دیم‌مان اصلاح بکنیم، این‌ها عواملی است که می‌تواند به شدت میزان رسوب آبی را در کشور کاهش دهد.

معاون آب و خاک وزارت جهاد کشاورزی درباره اجرایی نشدن طرح‌هایی در قالب آبخیزداری و آبخوان‌داری اظهار کرد: سال گذشته همراه با بارشی شدید سیلابی رخ داد و همکاران منابع طبیعی در استان، در بالادست دشتیاری یک دایک ۱۱ کیلومتری احداث کرده بودند که اگر آن دایک احداث نشده بود در سنوات قبل، فاجعه فوق‌العاده خطرناک‌تر از وضع موجود می‌شد و این دایک خیلی به داد ما رسید.

او ادامه داد: چند طرح در سازمان منابع طبیعی داریم که همین احداث دایک از جمله آن‌ها و پخش سیلاب‌ها است. در حوزه اراضی کشاورزی بندسارهایی احداث می‌شود که الان هم در حوزه معاونت ما اجرا می‌شود و همچنین ایجاد هوتک‌ها نیز از اهمیت بالایی برخوردارند، هوتک‌ها همین آب بندهایی هستند که در شمال اجرا می‌شود و در جنوب اصطلاحا به آن‌ها هوتک گفته و بندسارها اجرا می‌شود. در برنامه هفتم توسعه نیز به این موارد اشاره شده و پروژه‌های خوبی تعریف شده است تا بتوانیم خساراتی را که به اراضی وارد می‌شود را کنترل کنیم.

وی درخصوص اراضی که در حوزه آب و خاک به مزارع کشاورزی تبدیل شده‌اند و متولی آن زمین‌ها اظهار کرد: اگر بحث تامین آب در این اراضی مطرح باشد، متولی آن وزارت نیروست. پس از این که تخصیص از وزارت نیرو گرفته می‌شود برای اراضی کشاورزی، بحث انتقال آب، بهره وری آب، راندمان آبیاری و آماده کردن این اراضی برای کشت مطرح می‌شود.

 نیازی شهرکی ادامه داد: متولی پایین دست سدی که در ایلام احداث شد نیز وزارت نیرو است. در زمینه آب چند موضوع مطرح است. در بحث راندمان آبیاری، تامین و انتقال، توزیع و راندمان کاربر یا مزرعه وزارت نیرو متولی آب و برنامه‌ریزی برای مصرف، ارتقای راندمان آبیاری، ارتقتی بهره‌وری آب در کشت بر عهده وزارت جهاد کشاورزی است.

وی در خصوص نقشه راهی که اخیرا وزارت نیرو در حوزه آب ارائه داده است، تصریح کرد: موضوع آب یک مسئله چند وجهی است، همکاران ما در وزارت نیرو نقشه راهی تهیه کردند که در تولید آن با ما همکاری نشد، پیش نویس اولیه‌ای ارائه شد که هنوز کامل نشده، نقدهایی توسط دانشگاهی‌ها و مجموعه جهاد کشاورزی مطرح شد که در راستای تکمیل آن اقداماتی در دست انجام است کما این که در برنامه هفتم هم مسیر و اهداف، میزان آبی که باید در اختیار بخش کشاورزی قرار گیرد مشخص شده است و نیاز است که این نقشه راه با مقادیری که در برنامه هفتم توسعه مشخص شده است نزدیک و الگوگیری شود. فعلا مراحل در حال بررسی برای ابلاغ است.

 معاون آب و خاک وزارت جهاد کشاورزی در پاسخ به این پرسش که چه مقدار توانسته‌ایم میزان بهره‌وری از آب را گسترش دهیم؟ اظهار کرد: مصرف کننده‌های آب مشخص هستند یا محیط زیست است که باید بخشی از منابع آب در مسیل‌ها، در تالاب‌ها جریان پیدا بکند و این الزام است، مصرف کننده بعدی یا ضرورت بعدی شرب است. ما نزدیک ۸-۹ میلیارد متر مکعب آب شرب مصرف می‌کنیم.

وی افزود: موضوع سوم خود صنعت است که دو تا سه میلیارد متر مکعب مصرف می‌کند و مصرف کننده آخر و اصلی‌ترین و بزرگ‌ترین مصرف کننده آب هم بخش کشاورزی است که با برآورد و محاسباتی که ما داشتیم ۷۲ میلیارد متر مکعب آب مصرف می‌کند. در پایان برنامه هم باید به ۶۵ میلیارد متر مکعب برسیم. برای ارتقای بهره‌وری پروژه‌هایی تعریف شده است. در حوزه بخش کشاورزی که حوزه عملیات ما است، پروژه‌های متعددی داریم که شاید در طول برنامه به آن بپردازیم. اجرای سامانه‌های تحت فشار، شبکه‌ها، بتنی کردن لوله‌ها، مرمت قنوات، تجهیز و نوسازی پروژه‌هایی است که انجام می‌دهیم و اگر نیاز بود وارد عدد و رقم خواهیم شد. 

نیازی شهرکی در ادامه تصریح و تاکید کرد: بر اساس آمار آخرین بارشی ما حدود ۴۰۳ میلیارد متر مکعب است. بیش از ۷۰ درصد این بارندگی‌ها تبخیر و تعرق می‌شود یعنی اصلا جاری نمی‌شود بلکه در همان مرحله اول تبخیر می‌شود در فضا و دوباره برمی گردد که حدود ۱۰۳ میلیارد متر مکعب آن قابل برنامه ریزی است. 

وی درباره تحویل حجمی آب ادامه داد: ۳۰ سال است که مقرر شده تا آب به صورت حجمی در اختیار کشاورزان و تولیدکنندگان قرار گیرد و تولیدکننده بر اساس آبی که دراختیار دارد، تولیدات کشاورزی مناسبی داشته باشد. نه که در این زمینه اقدامی انجام نشده باشد اما به نظر من وزارت نیرو به عنوان متولی تحویل حجمی آب عملکرد بهتری داشته باشد.

 معاون آب و خاک وزارت جهاد کشاورزی در پایان درباره ایجاد زیرساخت‌های لازم اظهار کرد: نه زیرساخت نیاز نیست، در بخش اعظمی از منابع که چاه‌ها هستند قانون مشخص کرده است، تسهیلات در اختیار کشاورز قرار می‌گیرد، ما ۴۳۰ هزار چاه مجاز در کشور داریم، حدود ۲۲۰ هزار برقی و مابقی دیزلی است که این چاه‌ها کنتور یا شمارشگر قرار دهیم. کنتورها برقی هستند و وزارت نیرو اقدامات خوبی انجام داده است و در حال حاضر ۹۵ درصد در خراسان رضوی به سیستم سهام مجهز و مقرر شده است که تسهیلاتی در اختیار کشاورزان قراردهد.
انتهای پیام