گیاهان دارویی خراسان شمالی؛ فرصتی طلایی با «هزار راه نرفته»

به گزارش بخش استان‌ها در وبانگاه به نقل از خبرگزاری تسنیم از بجنورد، خراسان شمالی به دلیل تنوع اقلیمی و شرایط آب‌وهوایی خاص، یکی از غنی‌ترین مناطق ایران از نظر منابع گیاهی دارویی است و بیش از 350 گونه گیاه دارویی در این استان شناسایی شده است. برخی از مهم‌ترین گیاهان دارویی این منطقه شامل زعفران، آویشن، باریجه، زیره سبز، کنگر، چریش و گل گاوزبان است که به دلیل کیفیت بالا و سازگاری طبیعی با محیط منطقه ارزش افزوده بالایی دارد.

از جمله ظرفیت‌های صادراتی گیاهان دارویی خراسان شمالی می‌توان به کیفیت بالا و ارگانیک بودن، محصولات خاص جهانی، تنوع اقلیمی و تولید طبیعی و ظرفیت بالای صادرات به کشورهای همسایه و اروپا اشاره کرد. گیاهان دارویی خراسان شمالی به دلیل استفاده از کشاورزی سنتی و مواد طبیعی بسیار مورد توجه بازارهای داخلی و خارجی قرار دارند. زعفران، زیره سبز و باریجه از مهم‌ترین محصولات صادراتی این استان هستند که در بازارهای جهانی خریداران زیادی دارند.

تولید عمده گیاهان با کمترین آسیب به محیط‌زیست، خراسان شمالی را به تأمین‌کننده‌ای مهم از نظر گیاهان ارگانیک تبدیل کرده است. محصولات گیاهی این استان به خصوص زعفران و آویشن، قابلیت رقابت در بازارهای جهانی از جمله کشورهای عربی، آسیای مرکزی و حتی اروپا را دارد.

گسترش صادرات به کشورهای آسیایی و اروپایی

محمد محمدزاده، رئیس سازمان جهاد کشاورزی خراسان شمالی درباره وضعیت کشت گیاهان دارویی در سال 1403، اظهار داشت: در سال 1403 برنامه‌های ویژه‌ای برای توسعه کشت، فرآوری و صادرات گیاهان دارویی در سطح استان اجرا شد. این برنامه‌ها با هدف بهره‌برداری صحیح از منابع طبیعی، حمایت از کشاورزان و افزایش ارزش افزوده محصولات گیاهی تدوین شده‌اند.

وی افزود: سطح زیر کشت گیاهان دارویی در استان خراسان شمالی در سال جاری حدود 15 درصد افزایش یافت. محصولات اصلی این طرح شامل زعفران، آویشن، زیره سبز و باریجه است که پتانسیل بالایی برای صادرات به بازارهای داخلی و خارجی دارد.

رئیس سازمان جهاد کشاورزی خراسان شمالی تصریح کرد: برای جلوگیری از صادرات خام گیاهان دارویی، برنامه‌ریزی‌هایی برای راه‌اندازی چندین واحد فرآوری و بسته‌بندی در مناطق مختلف استان صورت گرفته است.  این واحدها ظرفیت تبدیل بیش از 50 درصد تولیدات گیاهان دارویی استان به محصولات با ارزش افزوده را دارند.

محمدزاده اعلام کرد: تسهیلات ویژه‌ای از جمله وام‌های کم‌بهره و آموزش‌های مدرن کشاورزی برای کشاورزان و تولیدکنندگان گیاهان دارویی در نظر گرفته شده است، همچنین با برگزاری کارگاه‌های تخصصی امکان افزایش دانش فنی کشاورزان فراهم خواهد شد.

وی افزود: برای سال 1404 صادرات محصولات گیاهان دارویی استان هدف‌گذاری شده است. تلاش‌ها بر این است که محصولات با کیفیت به بازارهای جهانی از جمله کشورهای آسیای مرکزی، خلیج فارس و اروپا صادر شود. صادرات مستقیم این محصولات علاوه بر ارزآوری، به معرفی نام خراسان شمالی در عرصه بین‌المللی کمک شایانی خواهد کرد.

رئیس سازمان جهاد کشاورزی خراسان شمالی ادامه داد: با توجه به اهمیت حفظ محیط زیست و منابع طبیعی، طرح‌هایی برای کشت پایدار و حفاظت از مراتع در مناطق روستایی خراسان شمالی اجرا خواهد شد. این طرح‌ها با مشارکت سازمان منابع طبیعی و سازمان محیط زیست، به صورت هماهنگ و علمی پیاده‌سازی می‌شوند.

مشکلات تولید و صادرات گیاهان دارویی

در مسیر گسترش تولید و صادرات محصولات گیاهان دارویی در خراسان شمالی مشکلاتی وجود دارد که از آن جمله می‌توان به عدم فرآوری و بسته‌بندی مناسب، نبود زیرساخت‌های کافی صادرات نظیر گمرک و بندر، کمبود دانش فنی و آگاهی تولیدکنندگان، آب و هوای متغیر و تخریب منابع طبیعی و نبود حمایت‌های دولتی و تسهیلات مالی اشاره کرد.

متاسفانه سال‌ها است گیاهان دارویی استان به صورت خام صادر می‌شود که ارزش افزوده کمی برای تولیدکنندگان دارد. همچنین ضعف در بازاریابی بین‌المللی و عدم هماهنگی با بازارهای جهانی از مشکلات اصلی است. بسیاری از کشاورزان از روش‌های مدرن کشت، برداشت و فرآوری بی‌اطلاع هستند و نتایج مطلوبی به دست نمی‌آید. تغییرات اقلیمی و چرای بی‌رویه دام باعث کاهش منابع گیاهان دارویی در مراتع شده است. کشاورزان برای توسعه کشت گیاهان دارویی و فرآوری، نیازمند حمایت مالی و تسهیلات ویژه هستند.

محمودرضا معموری، معاون اقتصادی استاندار خراسان شمالی با اشاره به اهمیت متنوع‌سازی کشت گیاهان دارویی در استان خراسان شمالی، گفت: گیاهان دارویی به عنوان یکی از منابع ارزشمند طبیعی، نیاز به حمایت و سرمایه‌گذاری مناسب دارد تا بتوان از پتانسیل‌های آن‌ها در راستای توسعه اقتصاد محلی و ملی بهره‌برداری کرد.

معاون اقتصادی استاندار خراسان شمالی بیان کرد: از جمله برنامه‌های ما در سال جاری ارائه تسهیلات ویژه به کشاورزان و تولیدکنندگان گیاهان دارویی است. این تسهیلات شامل وام‌های کم‌بهره و کمک‌های فنی و مشاوره‌ای است که می‌تواند به افزایش سطح کشت و بهبود کیفیت محصولات کمک کند.

وی اشاره کرد: برای رفع چالش‌های موجود در حوزه گیاهان دارویی، نیاز به تقویت زیرساخت‌ها و ایجاد مراکز فرآوری و بسته‌بندی وجود دارد. با راه‌اندازی این مراکز امکان ذخیره‌سازی و فرآوری بهینه محصولات فراهم خواهد شد که باعث افزایش ارزش افزوده این گیاهان در بازار خواهد شد.

معموری بر لزوم همکاری با دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی تأکید کرد و گفت: توسعه دانش و بهره‌وری از فناوری‌های جدید در تولید گیاهان دارویی تا حد زیادی می‌تواند به افزایش کیفیت و حجم تولیدات کمک کند. برنامه‌ریزی‌های مدون و حمایت‌های اقتصادی در حوزه گیاهان دارویی می‌تواند به تحقق اهداف اقتصادی استان و بهره‌برداری بهینه از منابع طبیعی کمک شایانی کند.

آینده و فرصت‌های توسعه گیاهان دارویی در خراسان شمالی

با همه آنچه گفته شد سرمایه‌گذاری در فرآوری و بسته‌بندی پیشرفته و ایجاد واحدهای فرآوری و بسته‌بندی می‌تواند گیاهان دارویی را به شکل محصولاتی با ارزش افزوده بالا به بازار عرضه کند.

همچنین توسعه کشت ارگانیک و پایدار، افزایش صادرات و بازاریابی بین‌المللی، استفاده از دانش بومی و مدرن، حمایت دولتی و جذب سرمایه‌گذاران می‌تواند آینده این صنعت سرنوشت‌ساز استان را تعیین کند.

با ترویج کشاورزی پایدار و حفظ مراتع می‌توان تولید گیاهان دارویی را افزایش داد. برندسازی و حضور فعال در نمایشگاه‌های بین‌المللی می‌تواند فرصت‌های صادراتی جدیدی ایجاد کند و آموزش کشاورزان برای تقویت مدیریت کشت و افزایش بهره‌وری می‌تواند مشکلات کنونی را برطرف کند. حمایت دولت از تولیدکنندگان و جذب سرمایه‌گذاری‌های داخلی و خارجی می‌تواند تحول اقتصادی بزرگی ایجاد کند.

خراسان شمالی با تنوع غنی گیاهان دارویی و پتانسیل بالا در تولید و صادرات، می‌تواند به یکی از مراکز پیشرو در ایران و جهان تبدیل شود. بهره‌برداری صحیح از این منابع، رفع مشکلات موجود و سرمایه‌گذاری در فرآوری و صادرات، آینده‌ای روشن برای این استان به همراه خواهد داشت.

انتهای پیام/311/