نشست تخصصی هیئت اندیشه‌ورز نخبگانی در بیرجند برگزار شد
به گزارش بخش استانها در وبانگاه به نقل از خبرگزاری تسنیم از بیرجند، محمد مهدی ایزدخواه، رئیس بنیاد نخبگان خراسان جنوبی، امروز در نشست تخصصی هیئت اندیشه‌ورز نخبگانی با محور حکمرانی آب، اقلیم و محیط زیست، با اشاره به فلسفه شکل‌گیری هیئت‌های اندیشه‌ورز، بر لزوم پیوند عمیق و کارآمد میان جامعه نخبگانی، صنعت و دستگاه‌های اجرایی استان تأکید کرد.
وی گفت: هدف از تشکیل این هیئت‌ها رسیدن به خروجی‌هایی است که منجر به تصمیم سازی در شوراهای عالی استان و کارگروه آموزش، پژوهش، فناوری و نوآوری استان شوند و قابلیت اجرا پیدا کنند.
اعتبار استانی صرف پروژه‌هایی شود که اولویت کارشناسی دارند
ایزدخواه با بیان اینکه انتظار می‌رود نگاه نخبگانی در بدنه اجرایی استان جدی گرفته شود، افزود: اگر قرار است طرحی پژوهشی در استان اجرایی شود، باید این طرح‌ها با پشتوانه نخبگانی تصویب و اجرا شوند و اعتبار استانی صرف پروژه‌هایی شود که اولویت کارشناسی دارند.
رئیس بنیاد نخبگان خراسان جنوبی با اشاره به پیشینه تشکیل این هیئت‌ها با حمایت استانداری و معاونت عمرانی وقت، خاطرنشان کرد: بنیاد نخبگان هیئت اندیشه‌ورز خود را تشکیل داده و نظرات کارشناسی نخبگان را نیز به صورت رسمی ارائه کرده است.
وی با تأکید بر اینکه ضمانت اجرای تصمیمات نخبگانی تنها در سایه اعتقاد واقعی مدیران ممکن است، ادامه داد: تا زمانی که تعامل ساختاری میان دانشگاه، صنعت و دستگاه‌های اجرایی شکل نگیرد، نمی‌توان انتظار داشت خروجی‌های نخبگانی در عمل اثربخش باشد.
ضرورت رویکرد مسئله‌محور در مواجهه با بحران اقلیم
ایزدخواه با اشاره به ویژگی‌های اقلیمی خراسان جنوبی اظهار کرد: خشکی اقلیم، محدودیت منابع آب، شدت تغییرات اقلیمی و روند فزاینده مهاجرت، ضرورت توجه به حکمرانی پایدار منابع را دوچندان کرده است. این چالش‌ها در جلسات هیئت اندیشه‌ورز به‌صورت عمیق بررسی شده‌اند.
وی با اشاره به سند راهبردی کشور در امور نخبگان افزود: در این سند، بر مشارکت مؤثر نخبگان، اساتید و پژوهشگران در نظام مسئله‌شناسی، تصمیم‌سازی و ارائه راهکارهای عملی تأکید شده است. در همین راستا، هیئت اندیشه‌ورز در بنیاد نخبگان استان تشکیل شد و خوشبختانه تاکنون خروجی‌های ارزشمند و پیشنهادهای مؤثری از سوی این هیئت ارائه شده است.
ظرفیت‌های مغفول بهره‌وری آب در خراسان جنوبی نگران‌کننده است
علی نصیریان دبیر اندیشه‌ورز نخبگانی خراسان جنوبی، هم با اشاره به دیدارهای میدانی با ادارات جهاد کشاورزی، آب و فاضلاب، منابع طبیعی، محیط زیست و صنعت، معدن و تجارت اظهارکرد: به‌دلیل محدودیت زمانی، برخی جلسات تجمیع شد تا بتوانیم در قالب یک نشست، دیدگاه نهادهای مسئول را دریافت و بررسی کنیم.
وی با بیان اینکه خراسان جنوبی جزو استان‌های دارای اقلیم خشک است، افزود: با این حال، این به معنای نداشتن منابع آبی نیست. در حال حاضر سالانه حدود یک میلیارد مترمکعب آب در استان استحصال می‌شود که با وجود سهم کمتر از یک درصدی استان در جمعیت کشور، معادل 2.5 درصد منابع آبی ملی است.
دبیر اندیشه‌ورز استان خراسان جنوبی با انتقاد از پایین بودن بهره‌وری آب در بخش کشاورزی گفت: طبق آمار ارائه‌شده از سوی جهاد کشاورزی، بهره‌وری آب در استان تنها یک‌چهارم استانداردهای جهانی است؛ موضوعی که نشان‌دهنده ظرفیت فراوان برای اصلاح و بهینه‌سازی است.
وی با اشاره به شرایط نامطلوب تغییرات اقلیمی هشدار داد: در سال‌های اخیر منابع آبی کاهش یافته‌اند و احتمال تشدید این روند در آینده وجود دارد. باید از اکنون به‌دنبال راهکارهای سازگاری باشیم، نه آنکه پس از رسیدن به بحران، ناچار به اقدامات اضطراری شویم.
نصیریان از طرح‌هایی همچون «بازار آب» به‌عنوان نمونه‌های موفق یاد کرد و گفت: در برخی شهرستان‌ها، بازار آب در حال اجراست که در آن بخشی از آب مورد نیاز صنایع از منابع کشاورزی با بهره‌وری بالاتر تأمین می‌شود. این سازوکار نه‌تنها از فشار مضاعف بر منابع آبی جلوگیری می‌کند، بلکه از نظر اقتصادی نیز برای طرفین مقرون‌به‌صرفه است.
وی ضمن تأکید بر لزوم مشارکت نهادهای مختلف، اظهار امیدواری کرد: با هم‌افزایی دستگاه‌های مسئول و استفاده از پیشنهادهای کارشناسی‌شده، بتوانیم راهکارهایی مؤثر و پایدار برای حکمرانی آب، اقلیم و محیط زیست در استان ارائه دهیم.
بحران آب با شعار مدیریت نمی‌شود؛ حکمرانی بدون اقدام یعنی درجا زدن
محمدرضا دوستی، عضو هیئت علمی دانشگاه بیرجند نیز با تأکید بر لزوم بازنگری اساسی در نظام حکمرانی منابع آب کشور گفت: ما در مسیر حکمرانی آب نیازمند اقدامات جدی، عملیاتی و متوازن میان دولت و جامعه هستیم. تجربه ثابت کرده که شعارهایی چون “کم‌مصرف کنید” یا “مصرف بهینه داشته باشید” بدون پشتوانه ساختاری، به‌تنهایی راه‌گشا نیست.
وی با اشاره به وضعیت تصفیه فاضلاب شهری خاطرنشان کرد: در برخی مناطق تصفیه‌خانه‌های فاضلاب شهری در حال فعالیت هستند، اما در بسیاری از موارد، پساب خروجی و نحوه مصرف آن مشخص نیست. این مسئله باید با دقت و برنامه‌ریزی حل‌وفصل شود تا امکان استفاده مجدد از این منابع در بخش‌های مختلف فراهم شود.
دوستی با انتقاد از وضعیت اجرایی پروژه‌ها در حوزه منابع آب گفت: طراحی و مشاوره کارشناسانه در اسناد پروژه‌ها لحاظ می‌شود، اما متأسفانه در اجرا بسیاری از این نکات نادیده گرفته می‌شود. روند آلودگی منابع آب همواره تدریجی است و آثار مخرب آن در درازمدت نمایان می‌شود؛ زمانی که دیگر برای جبران خیلی دیر شده است.
تلاش برای بهبود حکمرانی آب در صنعت استان خراسان جنوبی
محمد سالاری، نماینده اداره صنعت، معدن و تجارت خراسان جنوبی، هم با اشاره به قراردادهای منعقد شده برای تصفیه و برگشت آب در صنایع فولاد گفت: هدف ما کاهش فشار بر منابع آب زیرزمینی از طریق استفاده مجدد از آب تصفیه شده است.
سالاری افزود: با وجود این تلاش‌ها، فرسودگی شبکه‌های آبرسانی استان و هدررفت قابل توجه آب چالشی جدی است که نیازمند سرمایه‌گذاری در اصلاح و نوسازی شبکه‌هاست.
نماینده اداره صمت خراسان جنوبی بر اهمیت آموزش همگانی در اصلاح مصرف آب تاکید کرد و یادآور شد: در برخی مناطق، مصرف نادرست آب همچنان رواج دارد.
وی تصریح کرد: مصرف آب بخش صنعت با توسعه معادن و صنایع رو به افزایش است و باید روش‌هایی برای کاهش مصرف و استفاده از منابع جایگزین دنبال شود.
سالاری درباره جایگزینی چاه‌های کشاورزی با منابع آب تصفیه شده در پروژه فولاد قائنات نیز توضیح داد و گفت: این موضوع با مشکلات محلی مواجه است که باید با همکاری کشاورزان و دستگاه‌های ذیربط حل شود.
مصرف بالای آب محصولات کشاورزی نگران‌کننده است
هدی موسی‌زاده، نماینده شرکت آب منطقه‌ای خراسان جنوبی نیز به چالش‌های فرهنگی در مصرف آب در صنعت کشاورزی و محصولات مزیت دار اشاره کرد و گفت: مصرف بالای آب در کشت پنبه، کتان و برخی محصولات کشاورزی نگران‌کننده است.
وی همچنین، فرهنگ مصرف لباس در جامعه ما به گونه‌ای است که لباس‌ها کمتر از 70 بار پوشیده می‌شوند که عملاً مصرف آن را به یکبار مصرف نزدیک می‌کند.
موسی‌زاده در ادامه افزود: آلودگی منابع آب ناشی از ورود مواد آلوده کننده و پسماندها نیز یکی از مشکلات جدی استان است. به عنوان مثال، کشور ترکیه با مساحتی مشابه ایران تنها 50 محل دفن پسماند دارد، در حالی که ما نیازمند مدیریت اصولی پسماند هستیم تا خاک و آب را حفظ کنیم.
وی تأکید کرد: باید با همکاری همه دستگاه‌ها و فرهنگ‌سازی مناسب، مدیریت بهینه منابع آب را دنبال کنیم تا هم بهره‌وری افزایش یابد و هم پایداری محیط زیست حفظ شود.
ضرورت چکش‌کاری طرح‌ها و تدوین برنامه‌های متناسب با اقلیم خراسان جنوبی
در پایان نشست تخصصی هیئت اندیشه‌ورز نخبگانی، شرکت‌کنندگان بر لزوم بازنگری و چکش‌کاری طرح‌های پیشنهادی تأکید کردند. بر اساس جمع‌بندی این نشست، مقرر شد طرح‌ها و پروژه‌هایی که در حوزه آب، صنعت، کشاورزی و محیط زیست مطرح می‌شوند، پیش از ارسال به نهادهای بالادستی و تخصیص بودجه، متناسب با شرایط اقلیمی و ظرفیت‌های واقعی استان بازبینی و اولویت‌بندی شوند. در همین راستا پیشنهاد شد این طرح‌های اصلاح شده به‌صورت منسجم و دقیق، با پیوست‌های فرهنگی و زیست محیطی، روی میز کار استانداری قرار گیرد تا به عنوان نقشه راه استان در حوزه حکمرانی آب مورد استفاده و پیگیری قرار گیرد.
انتهای پیام/ 257
