تفسیر زوجی؛ کلید فهم تعارض‌ها در مشاوره ازدواج است
به گزارش بخش استانها در وبانگاه به نقل از خبرگزاری تسنیم از رشت، مشاوره ازدواج به‌عنوان یکی از حساس‌ترین و مهم‌ترین حوزه‌های روان‌شناسی، نقش بسزایی در ایجاد بنیان‌های مستحکم خانواده دارد. با توجه به چالش‌هایی که زوجین در فرآیند انتخاب همسر و تشکیل زندگی مشترک با آن مواجه هستند، استفاده از ابزارهای علمی و رویکردهای تخصصی در مشاوره ازدواج، امری ضروری به نظر می‌رسد.
در شرایطی که برخی از مشاوران بدون انجام ارزیابی‌های دقیق، به‌سرعت وارد مرحله درمان می‌شوند و گاهی استفاده نادرست از ابزارهای روان‌سنجی منجر به تصمیم‌گیری‌های اشتباه می‌شود، اهمیت سنجش دقیق روان‌شناختی و تفسیر علمی آزمون‌ها دوچندان می‌شود.
در همین راستا، گفت‌وگویی با دکتر علیرضا نظام‌دوست، روان‌سنج و درمانگر خانواده، انجام داده‌ایم تا به بررسی اهمیت سنجش روان‌شناختی در مشاوره ازدواج و چالش‌های موجود در کشور بپردازیم. دکتر نظام‌دوست با تجربه‌ای طولانی در زمینه روان‌سنجی و مشاوره، بر ضرورت استفاده صحیح از ابزارهای علمی، تفسیر دقیق آزمون‌ها، و ارزیابی پیش از درمان تأکید دارد.
تسنیم: دکتر نظام‌دوست، با توجه به تجربه شما به‌عنوان روان‌سنج و درمانگر خانواده، چرا سنجش روان‌شناختی در مشاوره ازدواج اهمیت دارد؟
نظام‌دوست: سنجش روان‌شناختی یکی از ابزارهای اساسی در مشاوره ازدواج است. این ابزارها به ما کمک می‌کنند تا ویژگی‌های فردی و نقاط قوت و ضعف شخصیتی افراد را شناسایی کنیم. اما نکته مهم این است که آزمون‌ها و ابزارهای سنجش باید به‌درستی اجرا، نمره‌گذاری و تفسیر شوند. متأسفانه در برخی موارد، استفاده نادرست از این ابزارها منجر به قضاوت‌های اشتباه و تصمیم‌گیری‌های نادرست می‌شود.
ما باید بدانیم که آزمون‌ها به‌تنهایی کافی نیستند و نباید به‌عنوان مرجع نهایی تصمیم‌گیری استفاده شوند. آزمون‌ها باید در کنار مصاحبه، مشاهده و تحلیل دقیق به کار گرفته شوند تا تصویر جامعی از شخصیت و ویژگی‌های زوجین به دست آید. در این میان، مسئله تفسیر آزمون‌ها بسیار مهم است. آزمون‌ها باید به‌صورت زوجی تفسیر شوند و نقاط قوت و ضعف رابطه به شکلی تعاملی بررسی شوند.
تسنیم: شما به تفسیر زوجی اشاره کردید. لطفاً بیشتر توضیح دهید.
نظام‌دوست: تفسیر زوجی به این معناست که ویژگی‌های شخصیتی و رفتاری هر یک از زوجین به‌صورت ترکیبی و تعاملی بررسی شوند. این روش به ما کمک می‌کند تا نقاط قوت و ضعف رابطه را شناسایی کرده و به زوج‌ها در بهبود تعاملاتشان کمک کنیم.
برای مثال، در آزمون‌های شخصیتی مانند نئو، اگر یکی از زوجین در مقیاس «انعطاف‌پذیری» نمره بالایی داشته باشد و دیگری در همین مقیاس نمره پایینی کسب کند، این تفاوت‌ها می‌تواند چالش‌هایی در زندگی مشترک ایجاد کند. اما اگر این تفاوت‌ها به‌درستی تفسیر شوند و زوجین آموزش ببینند که چگونه با این تفاوت‌ها سازگار شوند، این چالش‌ها به فرصت‌هایی برای رشد و تعامل مثبت تبدیل می‌شوند.
تسنیم: به نظر شما، چه مشکلاتی در استفاده از آزمون‌های روان‌شناختی در کشور وجود دارد؟
نظام‌دوست: یکی از مشکلات عمده این است که برخی مشاوران بدون داشتن مهارت کافی یا آموزش‌های تخصصی، از آزمون‌ها استفاده می‌کنند. آزمون‌هایی که دارای میانگین، انحراف معیار و نقطه برش هستند، نیازمند تفسیر دقیق و علمی هستند. اما گاهی مشاهده می‌شود که این آزمون‌ها به‌صورت سطحی و بدون توجه به اصول علمی اجرا و تفسیر می‌شوند.
مشکل دیگر این است که گاهی افراد به‌جای استفاده از آزمون‌های معتبر، به ابزارهای غیرعلمی یا نامعتبر روی می‌آورند. این مسئله می‌تواند آسیب‌های جدی به فرآیند مشاوره وارد کند. همچنین، برخی مشاوران از آزمون‌ها برای برچسب زدن یا قضاوت استفاده می‌کنند، درحالی‌که هدف آزمون‌ها باید کمک به شناخت بهتر و حل مشکلات باشد، نه ایجاد چالش‌های جدید.
تسنیم: شما در صحبت‌های خود به مسئله آموزش و استفاده صحیح از آزمون‌ها اشاره کردید. چه پیشنهادهایی برای مشاوران دارید؟
نظام‌دوست: توصیه من به مشاوران این است که قبل از استفاده از هر آزمونی، آموزش‌های لازم را دریافت کنند و با اصول علمی اجرای آزمون‌ها آشنا شوند. همچنین باید بدانند که آزمون‌ها تنها بخشی از فرآیند مشاوره هستند و نباید جایگزین مصاحبه و مشاهده شوند.
مشاوران باید توانایی تفسیر نتایج آزمون‌ها را داشته باشند و این تفسیرها را به‌صورت تعاملی و زوجی انجام دهند. برای مثال، اگر یکی از زوجین در آزمون‌های خلقی نمره بالایی در مقیاس اضطراب کسب کند، مشاور باید بررسی کند که این اضطراب چگونه بر رابطه تأثیر می‌گذارد و چگونه می‌توان به زوج کمک کرد تا با این مسئله کنار بیایند.
تسنیم: شما به مسئله ارزیابی پیش از درمان اشاره کردید. لطفاً بیشتر توضیح دهید.
نظام‌دوست: یکی از مشکلات رایج در کشور ما این است که بسیاری از مشاوران بدون انجام ارزیابی و سنجش دقیق، به‌سرعت وارد مرحله درمان می‌شوند. این روش نه‌تنها ممکن است مؤثر نباشد، بلکه می‌تواند به تشدید مشکلات منجر شود.
من همیشه تأکید کرده‌ام که فرآیند مشاوره باید با ارزیابی دقیق آغاز شود. ابتدا باید ویژگی‌های فردی و رابطه‌ای زوجین را شناسایی کنیم، سپس با استفاده از نتایج این ارزیابی‌ها، برنامه درمانی مناسب را طراحی کنیم. این فرآیند شامل سه مرحله اصلی است: ارزیابی، تشخیص و درمان.
ما باید به مثلث تشخیصی توجه کنیم که شامل مدت، شدت و وسعت مشکل است. درحالی‌که مدت و وسعت را می‌توان با مشاهده و مصاحبه تعیین کرد، شدت مشکل تنها از طریق ابزارهای علمی و سنجش روان‌شناختی قابل اندازه‌گیری است. این مسئله اهمیت استفاده از آزمون‌ها را دوچندان می‌کند.
تسنیم: شما اشاره کردید که آزمون‌های روان‌شناختی باید دقیق اجرا شوند. آیا در کشور ما زیرساخت‌های لازم برای این کار وجود دارد؟
نظام‌دوست: متأسفانه هنوز زیرساخت‌های کافی برای اجرای دقیق و علمی آزمون‌های روان‌شناختی در کشور وجود ندارد. ما نیازمند آزمایشگاه‌های تخصصی سنجش روان‌شناختی هستیم که بتوانند خدمات حرفه‌ای ارائه دهند.
در گذشته تلاش‌هایی برای ایجاد چنین مراکزی انجام شد، اما به دلایل مختلف، این پروژه‌ها به نتیجه نرسیدند. من شخصاً آرزو دارم روزی در کشور ما، فرآیند مشاوره با ارزیابی دقیق آغاز شود و مشاوران بتوانند از ابزارهای استاندارد و معتبر برای شناخت بهتر مراجعان استفاده کنند.
تسنیم: سخن پایانی شما؟
نظام‌دوست: مشاوره ازدواج یکی از حساس‌ترین حوزه‌های روان‌شناسی است که نیازمند دقت، تخصص و تعهد است. مشاوران باید با استفاده از ابزارهای علمی و روش‌های تخصصی، به زوج‌ها کمک کنند تا زندگی مشترک سالم و موفقی را تجربه کنند.
امیدوارم روزی برسد که در کشور ما، فرآیند مشاوره ازدواج با ارزیابی دقیق آغاز شود و مشاوران با استفاده از ابزارهای علمی و استاندارد، به زوج‌ها در حل مشکلاتشان کمک کنند. این امر نه‌تنها به تحکیم بنیان خانواده‌ها کمک می‌کند، بلکه می‌تواند تأثیرات مثبتی بر سلامت روان جامعه داشته باشد.
انتهای پیام/
