اولین حضور VAR در فوتبال ایران؛ موفقیت یا شکست؟

به گزارش بخش استان‌ها در وبانگاه به نقل از خبرگزاری تسنیم از اصفهان، استفاده از VAR در فوتبال ایران پروژه‌ای موفق بوده یا ناموفق؟ این سوالی است که از هر کدام از اهالی جامعه فوتبال بپرسید، پاسخ‌های جالبی دریافت خواهید کرد؛ عده‌ای از گزینشی بودن برگزاری بازی‌ها با این تکنولوژی گلایه می‌کنند و معتقد هستند که استفاده چرخشی از این سیستم نه تنها به برقراری عدالت کمک نکرده بلکه عین ناعدالتی است!

عده‌ای دیگر می‌گویند که حضور VAR زنجیره قهرمانی‌های متوالی فلان تیم سوگلی را قطع کرده و در ظاهر معتقد هستند که VAR به برقراری عدالت کمک کرده اما همین عده هم زمانی که صحبت‌ها جدی می‌شود، اعتراف می‌کنند که VAR آن طور که انتظار داشتند، نتوانسته به کاهش مشکلات داوری کمک کند. این درحالی است که فدراسیون بعد از اتمام فصل آماری از حضور VAR در مسابقات داخلی منتشر کرد و استفاده از این تکنولوژی را پروژه‌ای موفق دانست!

اولین بار VAR کی وارد فوتبال شد؟

اولین بار هلندی‌ها بودند که پیشنهاد دادند مسابقات فوتبال VAR برگزار شود؛ آنها در سال 2013_2012  این تکنولوژی نوین را در لیگ‌شان به طور آزمایشی اجرا کرده بودند و به IFAB(بورد بین‌المللی فوتبال که مسئولیت قانونگذاری در فوتبال را بر عهده دارد) پیشنهاد دادند که مسابقات فوتبال از این به بعد با این تکنولوژی برگزار شود اما ” سپ بلاتر” رئیس وقت فیفا با استفاده از تکنولوژی در فوتبال مخالف بود.

در نهایت بلاتر در سال 2015 از ریاست فیفا برکنار شد و اینفانتینو جای او را گرفت؛ رئیس فعلی فیفا در مقابل VAR  رویکردی کاملا متفاوت داشت و زمینه حضور این تکنولوژی در فوتبال را فراهم کرد و نهایتا VAR در جام جهانی 2018 روسیه برای اولین بار به صورت فراگیر مورد استفاده قرار گرفت.

مسیر پر پیچ و خم VAR برای ورود به فوتبال ایران!

ورود VAR به ایران مسیری طولانی‌تر و البته جنجالی‌تری را هم طی کرد و هنوز حواشی آن ادامه دارد.

بحث ورود VAR به فوتبال ایران اولین بار در زمان ریاست عزیزی‌خادم در فدراسیون به صورت کاملا جدی مطرح شد؛ در آن برهه فدراسیون برای خریدن این تکنولوژی با برخی از شرکت‌های آسیایی و اروپایی مذاکره کرد و حتی با یکی از شرکت‌های آسیای شرق به توافق رسید که یک نمونه از دستگاه‌های ساخت این شرکت را بخرد اما مطرح شدن شائبه همکاری آن شرکت با رژیم صهیونیستی مانع عملیاتی شدن توافق فدراسیون شد و چند ماه بعد هم عزیزی‌خادم برکنار و تاج فدراسیون برگشت اما مطالبه ورود VAR به فوتبال ایران همچنان پابرجا ماند.

تاج در زمان انتخابات فدراسیون وعده داده بود که هرچه سریع‌تر تکنولوژی VAR را به فوتبال ایران وارد خواهد کرد و مسابقات لیگ با این تکنولوژی برگزار خواهد شد اما عملی شدن این وعده تا مرادماه سال 1403 به درازا کشید.

 

تلاش‌های ویژه دولت سیزدهم برای رفع موانع ورود VAR به فوتبال ایران!

نکته قابل توجه آنکه در همین برهه افزایش چشم‌‌‌‌گیر اشتباهات داوری باعث شده بود که صدای مطالبه‌گری اهالی فوتبال برای ورود VAR  تا جایی که به گوش مسئولین دولت سیزدهم نیز برسد؛ در تابستان سال 1402 محمد مخبر معاون رئیس‌جمهور شهید به فدراسیون دستور داد که هر چه سریع‌تر موانع ورود VAR به فوتبال ایران را بر طرف کند و نهایتا در بازی معوقه تیم‌های پرسپولیس و استقلال از هفته پنجم لیگ بیست و سوم، برای نخستین بار از VAR  در فوتبال ایران رونمایی شد که اتفاقا حضور این تکنولوژی روی نتیجه بازی هم تاثیرگذار بود.

در نهایت فدراسیون فوتبال در خرداد ماه سال گذشته اعلام کرد که لیگ بیست و چهارم با حضور VAR برگزار خواهد شد اما اعلام این خبر شروع حواشی جدیدی بود و تا قبل از شروع مسابقات استفاده از این تکنولوژی در هاله‌ای از ابهام قرار داشت.

جنگ بالا گرفت؛ VAR مختص تیم‌های سوگلی!

مهم‌ترین موضوعی که در آن زمان مطرح شد، تعداد پایین دستگاه‌های وارد شده بود؛ فدراسیون قبل شروع لیگ وعده داده بود که بازی‌ها با 10 دستگاه برگزار شود اما در آستانه بازی‌ها مشخص شد که فقط 2 دستگاه آماده استفاده شده و قرار است که هشت دستگاه دیگر در طول نیم‌فصل اول وارد کشور شود.

جالب‌تر آنکه این حواشی با شروع مسابقات هم به پایان نرسید و چرخشی بودن استفاده از VAR در بازی‌ها صدای خیلی‌ها را در آورد؛ به طور مثال محمد ربیعی سرمربی وقت تیم فوتبال ذوب‌آهن در نشست خبری بازی تیمش مقابل ملوان از سری مسابقات هفته سیزدهم به این موضوع انتقاد کرد و گفت:”از ارکان کمیته داوران درخواست کردم که بازی‌های ما را هم با VAR برگزار کنند اما این تکنولوژی در ایران فقط برای تیم‌های خاصی استفاده می‌شود”

درخواست برای ورود نهادهای نظارتی

یکی دیگر از عجایب لیگ ایران، تغییر ناگهانی برنامه استفاده از VAR در بازی‌ها بود که جنجال‌های زیادی را خلق کرد؛ به طور مثال بازی برگشت تیم‌های ذوب‌آهن و فولاد خوزستان قرار بود با  VAR برگزار شود و طبق گفته مسئولان باشگاه ذوب‌آهن محل اسکان داوران نیز مشخص شده بود اما ناگهان برنامه تغییر کرد و این موضوع با انتقاد سرمربی هر دو تیم مواجه شد.

در همین رابطه ربیعی در نشست قبل از بازی گفت:” طبق اعلام سازمان لیگ و کمیته داوران بازی فردا قرار بود که با VAR برگزار شود اما نمی‌دانم چه اتفاقی افتاد که تصمیم گرفتند در این بازی از VAR استفاده نکنند؟ جالب است که حتی داور VAR را معرفی کرده بودند و مراحل اسکان آنها طی شده بود اما ناگهان تصمیم گرفتند که بازی بدون VAR برگزار شود؛ ما به تصمیمات سازمان لیگ و کمیته داوران احترام می‌گذاریم اما دوست دارم که دلیل این تصمیم را بدانم”

یحیی گل‌محمدی هم که تیمش شکست خورده بود، واکنش خیلی به این موضوع داشت و گفت: در بازی امروز نبود VAR خیلی مشکوک بود و نهادهای حراستی، نظارتی و امنیتی باید الان خودشان را نشان دهند و مشخص کنند که چرا در این بازی حساس VAR نبود.

تکنولوژی VAR کامل وارد نشده

از طرف دیگر کیفیت دستگاه‌های خریداری شده نیز محل ابهام دیگری بود که حواشی زیادی را ایجاد کرد و بسیاری از کارشناسان معتقد هستند که دستگاه‌های فعلی کامل نیستند و همین موضوع باعث شده تا نتوانند انتظارات را برآورده کنند.

در همین رابطه حیدر سلیمانی کارشناس داوری کشورمان در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم در اصفهان با تاکید بر اینکه تکنولوژی VAR که وارد شده کامل و جامع نیست، گفت: ما دوربین‌های تخصصی VAR را نداریم و تنها به دوربین‌های صدا و سیما اکتفا کرده‌ایم و داورها همان تصاویری را می‌بینند که بیننده‌های تلویزیونی می‌بینند!

وی با بیان اینکه دستگاهی که به عنوان VAR در ایران استفاده می‌شود، در واقع VAR نیست و بیشتر به دستگاه ویدئوچک شباهت دارد، خاطرنشان کرد: در واقع VAR واقعی از چهار دوربین تخصصی بهره می‌برد، در حالی که تکنولوژی واردشده هیچ دوربین تخصصی ندارد و تنها تصاویر تلویزیونی را به داوران نمایش می‌دهد و به‌طور دقیق همان تصاویری که بینندگان تلویزیون مشاهده می‌کنند، به داور ارائه می‌شود.

تفاوت‌ها در کجاست؟

این کارشناس داوری در بخش دیگری از سخنانش به تشریح تفاوت‌های بین دستگاه‌های موجود در ایران با سایر کشورها پرداخت و بیان کرد:در کشورهای پیشرفته صحنه‌های بازی با 32 دوربین‌ پوشش داده می‌شود که دوربین‌های VAR هم در بین آنها وجود دارد و داور صحنه‌ها را با 5 الی 10 زاویه بیشتر نسبت به تصاویر تلویزیونی بررسی می‌کند؛ این در حالیست در استادیوم آزادی که بیشترین دوربین تلویزیونی را داریم، بازی‌ها با 10 یا 11 دوربین پوشش داده می‌شوند.

وی ادامه داد: این میزان دوربین برای بیننده است و باید حداقل 4 دوربین اختصاصی VAR هم در ورزشگاه باشد که داور بتواند صحنه‌ها را بازبینی کند؛ اگر بتوانیم بازی‌ها را با 16 دوربین( دوربین‌های صدا و سیما و 4 دوربین تخصصی VAR ) پوشش بدهیم، اشتباهات داور هم کاهش خواهد یافت.

ما ویدئو چک داریم نه VAR!

سلیمانی گفت: متاسفانه در حال حاضر صحنه‌ها به صورت ویدئو چک برای داور پخش می‌شود و این معضل است؛ از طرفی ما تکنولوژی خط دروازه و خط آفساید را نداریم و علاوه بر این دوربین‌ها هم روی خط عرضی نیستند و در این صحنه‌ها باید تخمین بزنیم که توپ از خط عبور کرده یا بازیکن در آفساید قرار گرفته یا خیر؛ به طور مثال در بازی بارسلونا که جنجالی شد، نوک کفش لواندوفسکی در آفساید قرار گرفته بود اما در ایران نمی‌توانیم تا این اندازه دقیق باشیم چون تکنولوژی آن را نداریم.

تجهیزات وارد شده ناقص است

همچنین مجتبی فریدونی، مدیرعامل سابق تیم فوتبال ذوب‌آهن اولین تجربه استفاده از VAR در لیگ را ناموفق دانست و گفت: تجهیزاتی که به عنوان VAR وارد کشور شده ناقص است چون اکثر استادیوم‌های ما دوربین مناسب این تکنولوژی را ندارند و عملا همان اتاق وار تصاویر صدا و سیما را بررسی می‌کند که خیلی اوقات زاویه مناسبی هم ندارند.

وی با بیان اینکه VAR در بهترین حالت باید 16 دوربین داشته باشد، افزود: در پروتکل‌هایی که ما دریافت کرده بودیم، VAR حداقل باید 12 دوربین داشته باشد درحالی در ورزشگاه‌های ما حداکثر از 3 تا 4 دوربین استفاده می‌شود که در اکثر اوقات زاویه مناسبی ندارند و در حقیقت همان دستگاه اسلوموشن را خریده‌ و در ورزشگاه گذاشته‌اند و به نظرم در کل VAR حضور ضعیفی داشت و می‌توانست بهتر از این‌ها باشد.

پاسخ فدراسیون چیست؟
در همین رابطه خبرنگار تسنیم طی چند روز گذشته تلاش کرد تا از طریق فدراسیون به پاسخ بخشی از این سوالات برسد که این تلاش‌ها به جایی نرسید؛ با این حال محسن حکیم، دبیر کارگروه رسانه کمک داور ویدیویی فداسیون فوتبال در مصاحبه‌ای تلویزیونی به برخی از این ابهامات پاسخ داد و انتقادات مطرح شده نسبت به کیفیت‌ دستگاه‌ها را نادرست خواند و گفت: فیفا اعضای خودش را ملزم کرده که دستگاه VAR را فقط از طریق شش شرکت مورد تاییدش بخرند که ما با در نظر گرفتن شرایط خاص کشور، فقط از دو شرکت می‌توانستیم خرید کنیم که شرکت چینی هم بین آن‌ها بود.

وی با بیان اینکه دستگاه‌های وار موجود در ایران از یک شرکت چینی و شرکت EVS هستند، خاطرنشان کرد: شرکت EVS  دومین برند برتر موجود در دنیا است که داریم از آن استفاده می‌کنیم و دستگاه‌های این شرکت همه آیتم‌های VAR  مانند آفساید لاین و سیستم های ارتباطی را دارد و حتی بسیاری از تجهیزات فعلی صدا و سیما نیز از همین برند است.

دبیر کارگروه رسانه کمک داور ویدئویی فداسیون فوتبال با تاکید بر اینکه وارد کردن این دستگاه‌ها کار خیلی سختی بود، متذکر شد: در همین رابطه تاج به فیفا رفت و با رایزنی‌هایی که انجام شد، توانستیم این دستگاه‌ها را وارد کنیم‌ و درحال حاضر هشت دستگاه VAR  در لیگ برتر داریم.

وی با بیان اینکه ما اول فصل فقط دو دستگاه داشتیم، یادآور شد: هفته اول فقط یک دستگاه VAR داشتیم و با آن دو بازی برگزار کردیم؛ هفته دوم هم به همین منوال بود و 3 بازی را با VAR برگزار کردیم و هر چقدر لیگ جلو رفت، دستگاه‌های بیشتری هم وارد شد و مورد استفاده قرار گرفت.

حکیم با تاکید بر اینکه ثبات دستگاه‌ها در ورزشگاه یک اصل خیلی مهم است، متذکر شد: اگر یک کیس کامپیوتر را هم هر روز جا‌به‌جا کنید، آسیب می‌بیند؛ در برخی از استان‌ها دستگاه‌ها را با دست پیاده می‌کردند و دستگاه‌ها آسیب می‌دیدند. فشردگی بازی‌ها باعث شده بود که دستگاه‌ها با عجله بارگیری، نصب و دوباره باز شوند و اما هدف ما رعایت عدالت در فوتبال بود.

از همان برندی استفاده می‌کنیم که در اسپانیا استفاده می‌شود

وی با بیان اینکه دستگاه‌های موجود در ایران مورد تأیید فیفاست و در اسپانیا هم استفاده می‌شود، متذکر شد: یکی از دستگاه‌های موجود در فوتبال اسپانیا از برند EVS است و علاوه بر این در لیگ نخبگان آسیا هم از این دستگاه استفاده می‌شود‌.

رقم اجاره VAR و شروع جناجال‌های تازه!

بحث مبلغ اجاره VAR توسط باشگاه‌ها یکی دیگر از موضوعاتی بود که واکنش‌های زیادی را برانگیخت؛ در آبان ماه سال گذشته میثم مجیدی، عضو هیئت مدیره باشگاه آلومینیوم در یکی از برنامه‌های تلویزیونی گفت که فدراسیون فوتبال با ارسال نامه‌ای به باشگاه‌ها اعلام کرده هزینه اجاره VAR باید توسط باشگاه‌ها پرداخت شود.

طبق گفته‌های مجیدی هر باشگاهی که می‌خواست بازی‌هایش با کمک VAR برگزار می‌شود، می‌بایست حدود 400 میلیون تومان بابت اجازه این سیستم به فدراسیون پرداخت کند.

تهیه VAR بر عهده باشگاه‌هاست نه فدراسیون!

البته بسیاری از اهالی فوتبال معتقد هستند دریافت اجاره توسط فدراسیون کاملا درست است؛ در همین رابطه مجتبی فریدونی در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم در اصفهان اعلام کرد که خرید دستگاه VAR برعهده باشگاه‌ها است و اظهار کرد: درست است که در فوتبال ما از VAR  به‌صورت چرخشی استفاده می‌شود و تجهیزات آن در اختیار فدراسیون است، اما این سیستم باید توسط باشگاه خریداری شود و اگر چنین اتفاقی نیفتاده، پس تیم‌های لیگ‌برتری باید اجاره‌بهای آن را بپردازند.

وی افزود: فدراسیون در این رابطه مسئولیتی ندارد و وزارت ورزش و جوانان و شرکت توسعه و تجهیز باید ورزشگاه‌هایی که تحت مالکیت‌شان هستند را به VAR مجهز کنند.

این مدیر ورزشی در پاسخ به این سوال که رقم دریافتی فدراسیون بابت اجازه این تجهیزات توسط باشگاه‌ها گفت:هر دستگاه VAR بر اساس تعداد دوربین‌هایی که دارد نزدیک به 300 هزار دلار هزینه دارد و باید دید بر اساس این مبلغ، هزینه‌ای که باشگاه‌های لیگ برتر به فدراسیون پرداخت می‌کنند منطقی است یا خیر.

رقم اجاره صرف نگهداری دستگاه می‌شود!

محسن حکیم نیز در همان مصاحبه تلویزیونی به موضوع اجاره VAR واکنش نشان داد و گفت: بحث اجازه نیست؛ یک پروژه برای آنکه پیش برود، نیاز به نگهداری دارد؛ این پروژه تعدادی مهندس و تکنسین دارد و علاوه بر آن جابه‌جایی دستگاه هم هزینه‌‌بر است و ما در واقع هزینه‌های خود سیستم را از باشگاه‌ها دریافت می‌کنیم و پولی که باشگاه‌ها پرداخت می‌کنند، خرج خود دستگاه‌‌ها می‌شود.

وی با بیان اینکه تاکنون دو باشگاه سپاهان و گل‌گهر از فدراسیون دستگاه وار خریداری کرده‌اند، افزود: قیمت این دستگاه‌ها معادل 450 هزار دلار است و فدراسیون دستگاه‌ها را با همان قیمتی که از فیفا خریداری کرده به باشگاه‌ها می‌فروشد.

حکیم افزود: البته با توجه به آنکه اکثر باشگاه‌های ما شرایط خوبی ندارند، فدراسیون حاضر شده که این دستگاه‌ها را به صورت اقساط به باشگاه بفروشد.

4

VAR موفق یا شکست خورده؟ مسئله این است!

حالا و با گذشت حدود 10 روز از پایان لیگ سوال اینجاست که استفاده از VAR چقدر به کاهش اشتباهات داوری در فوتبال ایران کمک کرده است؟

حیدر سلیمانی کارشناس داوری فوتبال در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم، تاثیر حضور VAR در کاهش اشتباهات داوری را کاملا محسوس دانست و گفت: اگر بخواهیم میزان اشتباهات داوری لیگ بیست و چهارم را با سال‌های قبل مقایسه کنیم، VAR روی کاهش اشتباهات داوری تاثیر گذاشته؛ به طور مثال فصل قبل 54 پنالتی دیده نشد که این میزان امسال و با کمک وار به 49 پنالتی کاهش پیدا کرد.

وی افزود: البته باید در نظر داشته باشید که ما نتوانستیم در همه بازی‌ها از VAR استفاده کنیم؛ از مجموع بازی‌های امسال 124 بازی لیگ با VAR برگزار شد و مابقی را بدون این تکنولوژی برگزار کردیم و همین مورد یکی از دلائلی است که بافث شد تا برگزاری بازی‌ها با VAR نتواند انتظارات جامعه فوتبالی را برآورده کند.

دوگانگی در تصمیم‌گیری اشتباهات را بالا برد

این کارشناس داوری با بیان اینکه وقتی از VAR استفاده می‌کنید، انتظار دارید که اشتباهات داوری کاهش چشم‌گیری داشته باشد، نه اینکه نسبت به سال قبل 4 یا 5 مورد تفاوت داشته باشد، خاطرنشان کرد: در بازی‌های که با VAR برگزار شد، شاهد دوگانگی تصمیم‌گیری بودیم و همین مورد باعث شد تا اشتباهات داوری در این بازی‌ها بالا باشد.

وی ادامه داد: برخی از داوران به VAR متکی بودند و زمانی که قضاوت بازی را بر عهده می‌گرفتند که VAR نداشت هم همان انتظار را داشتند‌ و این مسئله باعث شده بود تا میزان اشتباهات و دوگانگی تصمیمات زیاد باشد و ما نتوانستیم با آوردن VAR انتظارات را برآورده کنیم.

 

 

اتاق VAR یا اتاق فریب داوران!
وی با تاکید بر اینکه ما نتوانسته‌ایم از تکنولوژی VAR خوب استفاده کنیم، متذکر شد: فدراسیون و کمیته داوران اگر می‌خواهد که فصل آینده استفاده مطلوب‌تری از VAR داشته باشند، باید این تکنولوژی را توسعه دهند و همه بازی‌ها با VAR برگزار شوند. همچنین داوران باید آموزش‌های لازم را ببینند تا دیگر به اتاق VAR نگویند اتاق فریب داوران!

این کارشناس داوری اظهار کرد: در بازی‌هایی که با VAR برگزار شد، 27 مورد تصمیم‌سازی اشتباه داشتیم؛ اتاق VAR تصمیم‌ساز است نه تصمیم گیرنده و درباره صحنه‌های خطا صرفا نظر می‌دهند و تصمیم نهایی بر عهده داور وسط است به طور مثال در دقیقه 90 بازی پرسپولیس و ذوب‌‌آهن در اصفهان خطای پنالتی رخ داد و اتاق  VAR به داور توصیه کرد که آن صحنه را خطا بگیرد اما داور صحنه را دید و خطا تشخیص نداد و محروم شد‌؛ در بازی استقلال و نساجی که در قائم‌شهر برگزار شد، اتاق VAR درباره خطای پنالتی مشاوره اشتباهی به داور داد‌ یا در همان بازی اخراج چشمی اشتباه بود‌.

وی ادامه داد: این اشتباهات با وجود VAR رخ داده و نشان می‌دهد که داوران ما آموزش‌های لازم را نگرفته‌اند.

حیدری در بخش دیگری از سخنانش به کاهش اشتباهات داوری در نیم‌فصل دوم اشاره کرد و گفت: میزان اشتباهات داوری در نیم‌فصل اول و به طور دقیق‌تر تا هفته بیستم خیلی بالا بود اما بعد از آن میزان اشتباهات داوری به شکل‌ چشم‌گیری کاهش پیدا کرد به نحوی که در هفته بیست و سوم هیچ اشتباهی نداشتیم و در هفته‌های بیست و چهارم و بیست و نهم، تعداد اشتباهات داوری یک یا دو مورد بود.

انتهای پیام/170/