لزوم فعال‌سازی دیپلماسی منطقه‌ای برای نجات خلیج گرگان
به گزارش بخش استانها در وبانگاه به نقل از خبرگزاری تسنیم از گرگان، خلیج گرگان، بزرگ‌ترین خلیج دریای خزر در جنوب شرقی آن، سال‌هاست با بحران کم‌آبی، پس‌روی، افزایش شوری آب و تهدید خشکی کامل دست‌وپنجه نرم می‌کند. هرچند اجرای طرح‌هایی مانند لایروبی کانال‌ها، آبخیزداری و حتی پمپاژ آب از دریای خزر به خلیج از سوی مسئولان در دستور کار قرار گرفته، اما کارشناسان و مسئولان تأکید دارند که هیچ راهکاری به اندازه تأمین و ورود حق‌آبه رودخانه‌های بالادستی به‌ویژه رودخانه ولگا، نمی‌تواند به نجات این پهنه آبی ارزشمند کمک کند.
مطالعات نشان می‌دهد کاهش سطح آب خلیج گرگان از سال 1385 آغاز شده و از سال 1400با شیب تندتری ادامه یافته است. این روند نگران‌کننده، اکنون به یکی از دغدغه‌های مهم زیست‌محیطی استان گلستان و حتی منطقه شمال کشور تبدیل شده است.
کارشناسان می‌گویند لایروبی کانال‌های آشوراده و چاپاقلی و حتی پمپاژ آب از دریا، گرچه می‌تواند در کوتاه‌مدت مؤثر باشد، اما راه‌حل پایدار و بنیادی نیست. تأمین آب خلیج از طریق منابع طبیعی بالادست و احیای مسیرهای ورود آب، اصلی‌ترین نیاز امروز خلیج گرگان است.
رودخانه‌های فراموش‌شده
قدیر حسن‌زاده، مدیرکل حفاظت محیط زیست استان گلستان، در این‌باره اظهار می‌کند: یکی از راهکارهای کلیدی برای حفظ خلیج گرگان، تأمین آب مورد نیاز آن از حوضه‌های بالادست است. باید حق‌آبه رودخانه‌هایی مانند قره‌سو، باغوکناره، جفاکنده و به‌ویژه رودخانه ولگا به خلیج بازگردد. همچنین قرار بود آب مازاد حوضه‌هایی نظیر تجن، نکارود و تلار از مازندران در مواقع سیلابی به خلیج منتقل شود که تاکنون تحقق نیافته است.
او همچنین بر لزوم تکمیل تصفیه‌خانه‌های فاضلاب در شهرهای حاشیه‌ای از جمله بندرگز، بندرترکمن، نوکنده و گرگان تأکید کرده و معتقد است: شیلات باید مصرف آب و میزان آلودگی را در حدود دو هزار و 400 هکتار مزارع پرورش آبزیان در بالادست خلیج مدیریت و کاهش دهد.
خلیج در آستانه تبدیل به کانون گردوغبار
به گفته حسن‌زاده، اگر ارتباط خلیج با دریای خزر به‌طور کامل قطع شود، طی تنها 5تا 7 سال آینده، شاهد خشکی کامل این خلیج خواهیم بود. نتیجه آن، شکل‌گیری یک پهنه نمکی 51 هزار هکتاری است که قابلیت تبدیل شدن به یکی از کانون‌های خطرناک تولید ریزگرد و آلودگی هوا را دارد؛ تهدیدی که ابعاد آن نه‌فقط محلی، بلکه ملی و حتی فراملی خواهد بود.
مهدی ذوالفقاری، عضو هیئت علمی دانشکده شیلات و محیط زیست دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان نیز با هشدار نسبت به تبعات زیست‌محیطی خشکی خلیج، می‌گوید: در صورت قطع ارتباط خلیج با دریا، رسوب نمک در اراضی اطراف افزایش می‌یابد و این آلودگی خاک، همراه با طوفان‌ها و گردوغبار، می‌تواند به انتشار مواد آلاینده در مناطق شهری منجر شود. این وضعیت تهدیدی برای سلامت ساکنان و اکوسیستم منطقه خواهد بود.
او همچنین استفاده بی‌رویه از سموم و کودهای شیمیایی در کشاورزی را عاملی مضاعف بر تهدیدات زیست‌محیطی می‌داند و خواستار کنترل آن توسط نهادهای مسئول است.
واکنش جهاد کشاورزی: مصرف کود کمتر از استاندارد جهانی است
در مقابل ابراهیم هزارجریبی، رئیس سازمان جهاد کشاورزی گلستان، درباره نگرانی‌ها از سموم و کودها توضیح می‌دهد: میزان کود اختصاص‌یافته برای استان کمتر از نیاز واقعی کشاورزان است. ورود برخی کودهای غیرتکلیفی مانند فسفات سدیم نیز به شکل محدودی انجام می‌شود. سموم مورد استفاده نیز نسبت به گذشته کم‌خطرتر شده‌اند و استاندارد مصرف کود در ایران از بسیاری کشورهای کشاورزی پایین‌تر است.
او با اشاره به اینکه امکان مبارزه بیولوژیک تنها در محصولات باغی وجود دارد، می‌گوید: برای محصولاتی مانند گندم و جو در اراضی بالادست، روش‌های زیستی پاسخگو نیستند.
لزوم دریافت حق‌آبه رود ولگا از روسیه
عبدالجلال ایری، نماینده مردم غرب گلستان در مجلس شورای اسلامی، از اقدام ایران برای دریافت حق‌آبه رود ولگا از روسیه در پی مسدود کردن این رود که منجر به عقب‌نشینی آب دریای خزر و وارد شدن خسارت به سواحل کشورمان شده، خبر داده و گفته که برخی کشورهای حوزه دریای خزر از قبیل ترکمنستان و قزاقستان به دلیل خسارت‌های وارده شده به مناطق ساحلی کشورشان حق‌آبه دریافت می‌کنند و ایران نیز باید نسبت به این موضوع اقدام کند.
با نگاهی به هشدارها و راهکارهای ارائه‌شده، یک نکته کلیدی برجسته می‌شود نجات خلیج گرگان نیازمند نگاه ملی و ورود دستگاه‌های حاکمیتی در سطح کشور است. این موضوع صرفاً یک بحران زیست‌محیطی محلی نیست، بلکه تهدیدی برای سلامت، اقتصاد، کشاورزی، شیلات و زندگی در شمال ایران است. شاید امروز، آخرین فرصت‌ها برای نجات خلیجی باشد که می‌تواند به یکی از کانون‌های ریزگرد کشور بدل شود؛ پیش از آنکه هزینه‌های بازسازی آن، از دست رفتن آن را به مراتب گران‌تر کند.
انتهای پیام/
