بادهای 120 روزه خراسان رضوی؛ فرصت یا تهدید؟

به گزارش خبرنگار تسنیم از خواف، بادهای 120 روزه یکی از مهم‌ترین پدیده‌های اقلیمی شرق کشور محسوب می‌شوند که با آغاز فصل گرم سال، بخش وسیعی از نواحی شرقی ایران، به‌ویژه مناطق مرزی چون خواف، تایباد و زابل را تحت تأثیر قرار می‌دهند. این بادها که گاهی سرعت آن‌ها به بیش از 100 کیلومتر بر ساعت می‌رسد، از یک سو بدلیل وجود پودر آهن ناشی از کارخانه های فراوری در منطقه خواف تهدیدی برای سلامت، کشاورزی و زیرساخت‌های منطقه به شمار می‌روند و از سوی دیگر، ظرفیتی ارزشمند برای تولید انرژی پاک به حساب می‌آیند.

در این گزارش، منشأ علمی این پدیده، کانون‌های گردوغبار، تأثیرات محیط‌زیستی و ضرورت برنامه‌ریزی برای توسعه انرژی بادی با بهره‌گیری از دیدگاه‌های کارشناسان ارشد بررسی شده است.

منشأ علمی بادهای 120 روزه/خواف در مرکز گرادیان فشار شرق کشور قرار دارد

محمد غیوری‌خواه، کارشناس پیش‌بینی وضع هوای خراسان رضوی، در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم اظهار کرد: برای شکل‌گیری باد، نیاز به اختلاف فشار بین دو ناحیه وجود دارد؛ پدیده‌ای که از آن با عنوان گرادیان فشار یاد می‌شود. در فصل تابستان، به‌ویژه از اواسط خرداد تا اواخر شهریور، منطقه‌ای وسیع شامل جنوب شرق ایران، جنوب غرب افغانستان و بخش‌هایی از پاکستان، به دلیل گرمای شدید، تبدیل به یک ناحیه کم‌فشار حرارتی می‌شود.

 وی افزود: هم‌زمان با این اتفاق، در ارتفاعات هندوکش افغانستان یک ناحیه پرفشار تشکیل می‌شود. اختلاف فشار بین این دو منطقه سبب ایجاد جریانی مداوم از هوا از شمال به جنوب می‌شود که مناطق خواف، زابل، تایباد و زاهدان را تحت تأثیر قرار می‌دهد. این همان باد معروف 120 روزه است.

 غیوری‌خواه گفت: در برخی مواقع، وجود یک سامانه پرفشار در ناحیه دریای خزر که به دلیل دیرتر گرم شدن سطح آب نسبت به خشکی ایجاد می‌شود، می‌تواند به تقویت این پدیده کمک کند. هرچند تأثیر آن نسبت به پرفشار هندوکش کمتر است.

وی درباره شدت وزش این بادها نیز تصریح کرد: شدت وزش بادهای 120 روزه معمولاً در ساعات 8 صبح تا 13 بعدازظهر به اوج خود می‌رسد که علت آن، فعال شدن جت‌های تراز پایین جو در این بازه زمانی است.

کانون‌های گردوغبار و منشأ محلی آلودگی /نقش کارخانه‌های سنگ‌آهن 

غیوری‌خواه در ادامه با اشاره به منشأ گردوغبارهای منطقه گفت:کانون اصلی گردوغبار در شرق کشور، دریاچه خشک‌شده هامون در مرز ایران و افغانستان است که در حال حاضر یکی از منابع فعال گردوغبار است و اثرات زیانباری بر سلامت ساکنان مناطق شرقی دارد.

وی افزود: منبع مهم دیگر، صحرای قره‌قوم در ترکمنستان است که با انتقال گردوغبار از مسیر سرخس به خواف، باعث کاهش کیفیت هوا در این مناطق می‌شود. این مسأله نیازمند همکاری منطقه‌ای میان ایران و ترکمنستان است.

 ضرورت سنجش باد پیش از سرمایه‌گذاری؛ مطالعات بلندمدت در اولویت

غیوری‌خواه در پایان این گفت‌وگو با اشاره به ظرفیت بالای انرژی بادی در منطقه خواف گفت:برای توسعه اصولی و موفق در حوزه انرژی بادی، پیش از هرگونه سرمایه‌گذاری، لازم است سنسورهای دقیق جهت‌سنج و بادسنج در مناطق بادخیز در ارتفاع مناسب (هاب توربین) نصب شوند و داده‌های حداقل یک تا دو ساله از تندی و جهت باد ثبت شود.

وی افزود: با پردازش این داده‌ها، می‌توان به پیش‌بینی دقیقی از میزان انرژی الکتریکی قابل تولید توسط توربین‌های بادی دست یافت. این کار باعث کاهش ریسک سرمایه‌گذاری، بهبود تصمیم‌گیری و ایجاد اطمینان برای سرمایه‌گذاران بخش خصوصی و دولتی خواهد شد.

خواف در مسیر مستقیم بادهای 120 روزه / افزایش روزهای بادخیز در سال‌های اخیر

اسماعیل میرزاده، رئیس اداره هواشناسی شهرستان خواف، نیز در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم با اشاره به وضعیت کنونی این بادها گفت: بادهای شدید امسال از نیمه اول خردادماه در شهرستان خواف آغاز شده‌اند. سرعت این بادها در بیشتر روزها بین 40 تا 50 کیلومتر در ساعت گزارش شده و طبق آمار ایستگاه سینوپتیک خواف، بیشینه سرعت ثبت‌شده تا 105 کیلومتر بر ساعت نیز رسیده است.

 وی افزود:با توجه به جهت وزش این بادها به سمت جنوب شرق کشور و تداوم آن به مدت چهار ماه، این پدیده با عنوان “بادهای 120 روزه سیستان شناخته می‌شود. شهرستان خواف، به‌ویژه نواحی جنوبی آن مانند نشتیفان، برآباد، خرگرد و سنگان، در مسیر اصلی این بادها قرار دارند.

 میرزاده خاطرنشان کرد: داده‌های هواشناسی نشان می‌دهد که روند افزایش تعداد روزهای بادخیز و شدت وزش باد در سال‌های اخیر در حال افزایش است که می‌تواند زنگ خطری برای تشدید پدیده گردوغبار در این نواحی باشد.

ظرفیت‌های تاریخی و مدرن انرژی بادی / از آسبادهای نشتیفان تا توربین‌های سنگان

رئیس اداره هواشناسی خواف با اشاره به سابقه تاریخی بهره‌برداری از انرژی باد در منطقه گفت: مردم خواف از دیرباز با باد خو گرفته و از آن بهره‌برداری کرده‌اند. آسبادهای تاریخی نشتیفان که بیش از هزار سال قدمت دارند، از نمونه‌های کم‌نظیر استفاده از انرژی تجدیدپذیر در جهان محسوب می‌شوند. این آسبادها بخشی از میراث فرهنگی و اقلیمی خواف هستند.

 وی افزود: در حال حاضر نیز در مناطقی مانند خرگرد و دیگر بخش‌های خواف، توربین‌های بادی مدرن نصب شده‌اند که بخشی از برق مورد نیاز منطقه را تأمین می‌کنند. با توجه به پایداری این بادها، توسعه نیروگاه‌های بادی در این منطقه یک ظرفیت راهبردی برای کشور است.

 میرزاده تأکیدکرد: پایش مستمر شرایط جوی، رعایت استانداردهای زیست‌محیطی و اجرای طرح‌های مقابله با فرسایش بادی، از الزامات استفاده پایدار از این ظرفیت طبیعی ارزشمند است.

انتهای پیام/282