اقتصاد روستا عامل اصلی مهاجرت؛ خانواده‌ها محور تحول‌اند+فیلم
به گزارش بخش استانها در وبانگاه به نقل از خبرگزاری تسنیم از همدان، مسلم مخفی، فرماندار شهرستان همدان در نشستی گرم و صمیمی اما در عین حال جدی و مسئله‌محور به موضوعات مختلف در حوزه اجتماعی شهرستان همدان پرداخت.
از مهاجرت روستاییان تا نگرانی‌های جدی درباره افزایش خودکشی، از نشاط شهری تا برنامه‌های فرهنگی و مقابله با ناهنجاری‌های پارکی؛ موضوعاتی که شاید کمتر مسئولی درباره‌شان بی‌پرده سخن بگوید.
گفت‌وگوی پیش‌رو، تلاشی است برای شنیدن صدای سیاست‌گذار در برابر دغدغه‌های مردم.
تسنیم: به نظر شما دلیل اصلی مهاجرت روستاییان به شهرها در سال‌های اخیر چیست؟
مخفی: امروز دیگر موضوع مهاجرت از روستاها به شهرها صرفاً به دلیل کمبود امکانات نیست. در چهار دهه گذشته اقدامات گسترده‌ای در حوزه زیرساخت‌ها انجام شده و اکنون اکثر روستاهای ما از نعمت آب، برق، گاز، راه مناسب و خانه بهداشت برخوردار هستند. اگرچه نمی‌گوییم این امکانات صد درصدی است، اما در حدی هست که نیازهای اساسی زندگی روستایی را تأمین کند. در حوزه‌هایی مثل برق، گاز و مخابرات پیشرفت‌های بسیار خوبی داشته‌ایم.
دلیل اصلی، مشکلات اقتصادی است. کاهش منابع آب که مستقیم با کشاورزی و دامداری در ارتباط است، منجر به کاهش درآمد روستاییان شده. همین عامل، سبب مهاجرت بسیاری از روستاییان به حاشیه شهرها شده است. متأسفانه در سال‌های گذشته با اصرار بر کشت‌های پرآب‌بر و استفاده غیراصولی از منابع آبی، دچار افت سطح آب‌های زیرزمینی شده‌ایم.
تسنیم: چه راهکارهایی برای مدیریت این مسئله در دست اجراست؟
مخفی: یکی از مهم‌ترین راهکارها، اصلاح الگوی کشت است. یعنی جلوگیری از کشت‌های پرمصرف و حرکت به سمت محصولاتی با مصرف آب کمتر و بازده بالاتر. توسعه گلخانه‌ها نیز به شکل جدی در دستور کار است. در کنار کشاورزی، توجه به صنایع‌دستی روستایی نیز از اهمیت بالایی برخوردار است. اگر این ظرفیت‌ها به‌درستی سازماندهی و حمایت شوند، می‌توانند منبع درآمد قابل توجهی برای خانواده‌های روستایی باشند. همچنین برندسازی، بسته‌بندی و صادرات محصولات کشاورزی از دیگر اقداماتی است که در حال پیگیری است.
خوشبختانه در سال‌های اخیر شاهد مهاجرت معکوس هم بوده‌ایم. برخی از خانوارهایی که پیش‌تر مهاجرت کرده بودند، حالا تمایل به بازگشت دارند و حتی بازگشته‌اند. اجرای طرح‌های بنیاد مسکن در مقاوم‌سازی خانه‌های روستایی نیز در این روند مؤثر بوده است. اگر اقتصاد روستا به‌درستی مدیریت شود، قطعاً شاهد تثبیت جمعیت در روستاها خواهیم بود.
تسنیم: مهاجرت روستاییان به حاشیه شهرها چه آسیب‌هایی به همراه دارد؟
مخفی : این نوع مهاجرت از جهات مختلف برای ما آسیب‌زاست. بسیاری از روستاییان، به دلیل شرایط مالی نامناسب، مجبور به اسکان در سکونتگاه‌های غیررسمی می‌شوند. این مناطق اغلب با ناهمگونی‌های فرهنگی و اجتماعی مواجه‌اند و زمینه‌ساز بروز آسیب‌های اجتماعی جدی هستند. هرچند در زمینه ساماندهی این سکونتگاه‌ها اقدامات زیادی صورت گرفته، اما راهکار اساسی، حفظ بافت اجتماعی و اقتصادی روستاست.
زنگ خطر آسیب های اجتماعی در همدان
تسنیم: در سال‌های اخیر شاهد افزایش آمار طلاق و اعتیاد در برخی مناطق حاشیه‌ای همدان بوده‌ایم. چه برنامه‌هایی برای کنترل و پیشگیری از این آسیب‌ها در دستور کار دارید؟
مخفی: آسیب‌های اجتماعی حوزه‌ای گسترده است که نیاز به یک کار منسجم، فرهنگی و تربیتی دارد. یکی از اقدامات ما، توجه ویژه به نقش آموزش و پرورش در پیشگیری از آسیب‌هاست. مدرسه فقط محل آموزش نیست، بلکه بستر تربیت و پرورش نسل آینده نیز هست. در شورای آموزش و پرورش شهرستان یکی از شوراهای موفق استان است بر این موضوع تأکید شده و خوشبختانه برنامه‌های فرهنگی و پرورشی خوبی هم در مدارس در حال اجراست.
تسنیم: چه اقداماتی در مدارس برای مقابله با این آسیب‌ها انجام شده؟
مخفی: ما تأکید داریم که معلمان، علاوه بر وظیفه آموزشی، به فعالیت‌های فرهنگی و تربیتی هم توجه کنند. دانش‌آموزان علاقه‌مند به فعالیت‌های فرهنگی هستند و این علاقه می‌تواند به یک نیروی بزرگ در برابر آسیب‌های اجتماعی تبدیل شود. توجه به تربیت از سنین کودکی و نوجوانی بسیار مهم است.
شکاف نسلی بین والدین و فرزندان نیازمند آموزش و آگاه‌سازی خانواده‌هاست. در کارگروه‌هایی مثل «جوانی جمعیت و خانواده» اقدامات خوبی انجام شده است. همچنین نهادهایی مثل اداره فرهنگ و ارشاد، سازمان تبلیغات اسلامی، بسیج و سمن‌های مردمی نیز در این حوزه فعال هستند. با این حال، چالش‌هایی مثل کمبود نیروی متخصص یا محدودیت اعتبارات، در برخی موارد مانع اجرای کامل برنامه‌ها می‌شود. اما با وجود این، آسیب‌های اجتماعی از مهم‌ترین دغدغه‌های ماست و در اولویت برنامه‌های شهرستان قرار دارد.
خودکشی؛ تلخ اما واقعی!
تسنیم: طی سال‌های اخیر شاهد افزایش نگرانی‌ها درباره معضل خودکشی در همدان بوده‌ایم. چرا بسیاری از مسئولان، از جمله شما، تمایلی به صحبت درباره این موضوع ندارند؟
مخفی: واقعیت این است که خودکشی مسئله‌ای بسیار دردناک و تلخ است و به همین دلیل تمایل نداریم زیاد درباره آن صحبت کنیم. این موضوع قبح خاصی دارد و هیچ‌کس دوست ندارد درباره آن حرف بزند، چرا که شنیدن اخبار اینچنینی ما را بسیار متاثر می‌کند. با این حال، این مسئله دغدغه اصلی ماست و باید برای حل آن چاره‌اندیشی کنیم.
تسنیم: با توجه به افزایش موارد خودکشی، چه عواملی باعث شده تا همدان به عنوان یکی از استان‌های با آمار بالاتر شناخته شود؟
مخفی: عوامل مختلفی در این موضوع نقش دارند. یکی از مهم‌ترین دلایل، تضعیف روحیه معنوی افراد است. همچنین اعتیاد در این مسئله بسیار پررنگ است؛ بسیاری از افرادی که اقدام به خودکشی می‌کنند، سابقه اعتیاد دارند. علاوه بر این، گسست نسلی و کاهش ارتباط صمیمی بین فرزندان و خانواده‌ها، مسائل روانی و دسترسی محدود به مشاوران و روانپزشکان متخصص هم موثر هستند. البته مسائل اقتصادی نیز بی‌تاثیر نیست.
تسنیم: به نظر شما مهم‌ترین عامل در این میان کدام است؟
مخفی: برای پاسخ دقیق باید آمارهای تخصصی بررسی شود اما خودم معتقدم معنویت نقش بسیار کلیدی دارد. همچنین مسائل اقتصادی و ایجاد یک محیط شهری پرنشاط با امکانات مناسب برای ورزش و اوقات فراغت از دیگر عوامل مهم جلوگیری از این معضل است.
ما در استان ستادی تشکیل داده‌ایم که دستگاه‌های مختلف عضو آن هستند و به صورت مستمر روی این موضوع کار می‌کنند. تلاش داریم دسترسی به روانشناس و روانپزشک را افزایش دهیم و خدمات تخصصی روان‌درمانی را توسعه دهیم. همچنین برنامه‌های فرهنگی و معنوی برای تقویت روحیه مردم در حال اجرا است. مسائلی مانند اشتغال و بهبود شرایط اقتصادی نیز از اولویت‌های کاری ماست تا بتوانیم فضای امیدبخش‌تری برای جوانان فراهم کنیم.
تسنیم برخی معتقدند که فضای مجازی و استفاده بی‌رویه از آن در افزایش آسیب‌های اجتماعی، از جمله خودکشی، نقش دارد. نظر شما چیست؟
مخفی: بله، فضای مجازی به ویژه در سنین کودکی و نوجوانی تاثیرات زیادی دارد که می‌تواند آسیب‌زا باشد. ما باید به آموزش‌های فرهنگی و تربیتی در مدارس توجه ویژه‌ای داشته باشیم تا نسل آینده بتواند در مقابل این آسیب‌ها مقاومت کند.
تسنیم: توصیه شما به خانواده ها در راستای آسیب های اجتماعی چیست؟
مخفی: توصیه من این است که خانواده‌ها رابطه صمیمانه و دوستانه‌ای با فرزندان‌شان برقرار کنند، مهارت‌های زندگی را آموزش ببینند و در صورت مشاهده هر نشانه خطر، سریعاً به مشاوران مراجعه کنند. جامعه نیز باید با ایجاد فرصت‌های شغلی و فرهنگی، محیطی سالم و پرنشاط ایجاد کند تا جوانان از ناامیدی دور باشند.
تسنیم: آیا به نظرتان همدان شهر با نشاطی است؟
مخفی: واقعیت این است که اگر خودمان سخت نگیریم، همدان شهر با نشاطی است. طبیعت خوب و فضای شهری مناسبی دارد. البته برای بهتر شدن اوضاع باید همه با هم همراه شویم و همکاری کنیم. ما به طور ویژه روی افزایش امید و نشاط در شهر کار می‌کنیم. یکی از اقدامات بزرگ ما افزودن حدود 500 هکتار به پارکها و تفرجگاه‌های همدان است که خیلی به فضای سبز و رفاه خانواده‌ها کمک می‌کند.
تسنیم: برنامه شما برای مقابله با سگ‌گردانی در پارکها و ایجاد مزاحمت برای مردم در تفرجگاهها چیست؟
مخفی: موضوعات مطرح شده نیاز به مطالبه‌گری عمومی دارد. همه مردم باید بدانند که پارکها فضای حضور خانواده‌هاست و محل مناسبی برای آوردن حیوانات خانگی، تردد موتور سیکلت و استعمال دخانیات نیست. نیروی انتظامی و شهرداری با جدیت وارد شده‌اند. مثلاً همین هفته گذشته در برخورد با موتورسواری داخل پارکها، تعداد زیادی موتورسیکلت ضبط و به پارکینگ منتقل شد. همچنین با افرادی که موجب مزاحمت در پارکها می‌شدند برخورد جدی شده و ادامه دارد.
شهرداری در حوزه سد معابر و مشاغل نیز برخوردهای لازم را انجام می‌دهد. ما در فرمانداری هم کارگروه‌های مرتبط را فعال کرده‌ایم تا تابستان امسال فضای شهر و پارکها را از این مشکلات پاک کنیم. البته از مردم هم خواهش می‌کنم که همراهی و همکاری کنند، حتی تذکر دوستانه و محترمانه مردم به یکدیگر بسیار موثر است.
تسنیم: برخی معتقدند فضای فرهنگی همدان منفعل شده. نظر شما چیست و چه اقداماتی انجام داده‌اید؟
مخفی: من این نظر را قبول ندارم. در حوزه مسائل دینی و مذهبی، مساجد و هیئات بسیار فعال هستند. در حوزه فرهنگی هنری، تعداد بالایی از کنسرت‌ها، تئاترها، نشست‌های ادبی و برنامه‌های فرهنگی در حال برگزاری است. فرهنگ‌سراهای شهرداری، اماکن تاریخی و مذهبی به طور مداوم میزبان برنامه‌های مختلف هستند. اردیبهشت امسال تعداد قابل توجهی نشست و فعالیت فرهنگی برگزار شده که نشان می‌دهد شرایط فرهنگی رو به بهبود است. همچنین برنامه‌های ورزشی، پیاده‌روی خانوادگی و مسابقات متعددی برگزار می‌شود که هم جنبه فرهنگی دارد و هم باعث افزایش نشاط اجتماعی می‌شود.
تسنیم: به عنوان سؤال پایانی اگر نکته‌ای خطاب به شهروندان دارید، بفرمایید؟
مخفی: جامعه را تک‌تک افراد می‌سازند. هرکدام از ما باید خودمان را در قبال مسائل اجتماعی مسئول بدانیم. به‌ویژه در تربیت فرزندان، خانواده نقش محوری دارد. مدرسه و پلیس و سایر نهادها نقش مکمل دارند، اما خانواده باید مراقبت، تربیت و هدایت را به عهده بگیرد. اگر خانواده‌ها خود را مسئول بدانند، بسیاری از آسیب‌های اجتماعی از ابتدا کنترل می‌شود.
گفت و گو از فائزه محمدی
انتهای پیام/
