هدررفت 40 درصدی آب در مسیر نهرها؛ زنگ خطر برای کشاورزی زنجان
پرویز عبدی‌نژاد در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم در زنجان در مورد مصرف آب در بخش کشاورزی و راهکارهای مدیریت آن اظهار کرد: در ارتباط با سهم استفاده از آب در بخش کشاورزی آمار مختلفی بیان شده که به صورت تجربی و عملی بوده و نمی‌توان عدد دقیقی را اعلام کرد و بستگی به شرایط و مکان مصرف دارد.
وی ادامه داد: به عنوان مثال در یک استان که محور اصلی اشتغال و اقتصاد آن برپایه کشاورزی بوده، بیشترین سهم مصرف آب به بخش کشاورزی اختصاص دارد و لازمه اشتغال آن استان است اما در استان‌های صنعتی و خدماتی توزیع آب در بخش‌های دیگر بیشتر میشود و بیان برخی آمار می‌تواند تشویش اذهان بر علیه بخش کشاورزی نیز باشد.
رئیس بخش تحقیقات حفاظت خاک و آبخیزداری مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان زنجان در خصوص مهمترین دلایل تلفات و هدرفت آب کشاورزی تصریح کرد: ادامه دادن روش‌های آبیاری سنتی مثل روش غرقابی، آبیاری سطحی و نهرهای بدون پوشش از مهترین این دلایل است.
وی با اشاره به اینکه در گذشته و حتی اکنون هر کشاورز در مسیرهای طولانی نهرها، قنات و کهریزها استخر کوچکی احداث و هر کسی به نوبت آب را ذخیره به زمین خود می‌رساند، یادآور شد: در داخل این نهرهای سنتی و روباز، پوشش گیاهی نیز وجود دارد و تا آب به زمین برسد 30 تا 40 درصد آن از بین می‌رود و در ایام قدیم برای استفاده آب در مسیر نهر درختانی مثل صنوبر می‌کاشتند وسنت رایج در کشور بود که اول بهار برای لایروبی مشارکت می‌کردند تا عملکرد، سرعت و حجم آب را افزایش دهند.
مرکز پرتودهی محصولات کشاورزی کرمانشاه راه‌اندازی شود
عبدی‌نژاد دومین عامل هدررفت آب را عدم استفاده از روش‌های آبیاری نوین و تحت فشار، دانست و گفت: در آبیاری قطره‌ای و بارانی آب را از طریق لوله‌کشی سر زمین آزاد می‌کنند در اما روش غرقابی آب در زمین رها میشود که اکنون فناوری پیشرفته‌تر شده و با استفاده از روش تیپ آب را دقیقا در محل درخت یا بوته رها می‌کنند.
وی با اشاره به اینکه وقتی آب به محلی می‌رسد، ابتدا نفوذ عمودی دارد و بعد شروع به نفوذ افقی می‌کند، عنوان کرد: در حالت معمول در حدود 10 تا 30 درصد تلفات دارد اما با آبیاری زیر قشری آب دقیقا روی ریشه و بوته هدایت شده و پخش‌شدگی سطحی از بین می‌رود.
این پژوهشگر تأکید کرد: برای جلوگیری از هدررفت آب رعایت زمان آبیاری هم مهم است؛ چراکه آبیاری در زمان‌هایی مثل ظهر با بیشترین شدت تایش آفتاب سبب تبخیر آب میشود.
وی الگوی کشت را مولفه مهم دیگر خواند و افزود: استان زنجان دارای اقلیم خشک و نیمه‌خشک است و در بهترین حالت 240 تا نهایت 300 میلی‌متر بارش داریم و اگر الگوی کشت را رعایت نکنیم و محصولی مثل برنج بکاریم مطمئنا این کار هدررفت آب است چون آب نداریم و صرفه اقتصادی هم نخواهد داشت.
عبدی‌نژاد با اشاره به اینکه وزارت جهاد کشاورزی الگوی کشت را تدوین کرده و هرچند در مراحل اولیه است و به شناخت و جایگاه دقیق نرسیده است، خاطرنشان کرد: هم اکنون بر اساس شرایط، اقلیم هر استان و میزان آب قابل دسترسی، الگوی کشت محصول مناسب و به‌صرفه مشخص میشود و برای اینکه به جایگاه واقعی خود برسد و بحث مصرف آب را مدیریت کند، نیازمند به همکاری‌های بین بخشی و رسانه‌ها دارد.
وی تصریح کرد: مهمترین عاملی که می‌تواند هدررفت آب را کنترل کند بحث آموزش است تا شرایط بهینه مصرف آب را به کشاورزی یادآوری کند؛ چراکه بیش از 70 درصد کشاورزان یا سواد ندارند و یا سواد آن‌ها در حد خواندن و نوشتن است و این کار را سخت می‌کند تا سیستم‌ها و روش‌های پیشرفته کشاورزی و استفاده از آب را یاد دهیم و این را بپذیرند که روش‌های سنتی کشاورزی را کنار بگذارند.
رئیس بخش تحقیقات حفاظت خاک و آبخیزداری مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان زنجان با اشاره به اینکه آموزش یک کار عمومی بوده و فقط به یک وزراتخانه تعلق ندارند و رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی نیز می‌توانند آگاهی را افزایش دهند، عنوان کرد: البته تحقیقات نشان می‌دهد سطح سواد بالا رفته و خواهان این بخش برای استفاده از روش‌های نوین زیاد شده است.
وی خاطرنشان کرد: در این بین بالا رفتن قیمت نهاده ها سبب مورد افراد متخصص در حوزه کشاورزی شده که به بالا رفتن بهره‌وری کمک می‌کند.
انتهای پیام/
