گرایش غرب به ارمنستان و نگرانی از تکرار سرنوشت اوکراین
به گزارش بخش بین‌الملل خبرگزاری وبانگه، آمریکایی‌ها در توافقنامه‌ای محرمانه با ارمنستان موافقت کرده‌اند که شامل همکاری‌های راهبردی در زمینه‌های اقتصادی، دفاعی و امنیتی است. پیش از این نیز مقامات آمریکایی اعلام کرده بودند که قصد دارند ۴۵ میلیون دلار کمک به ارمنستان ارائه دهند؛ مبلغی که ۵۰ درصد بیشتر از کمک‌های دو سال گذشته بوده است.
کمیسر اتحادیه اروپا نیز تأیید کرد که ۲۹۰ میلیون یورو طی ۴ سال آینده به ارمنستان اختصاص خواهد یافت.
این اقدامات آمریکا و متحدان اروپایی آن در قفقاز نشان می دهد که آنها به دنبال تحقق منافع منطقه ای خود هستند. مقامات ایران بارها نسبت به عواقب احتمالی این روند هشدار داده اند.
حمایت از پروژه‌های ترکیه در آسیای میانه و قفقاز ادامه دارد. هدف آنها از این اقدام، جلوگیری از نفوذ روسیه و همچنین محاصره ایران است. در نهایت، محاصره چین با مشارکت در پروژه هند در آسیای جنوبی و اقیانوس هند نیز مدنظر است.
منطقه قفقاز و به‌ویژه کشور آذربایجان رکن اصلی این پروژه بین‌المللی است که از چین آغاز می‌شود و تا دریای سرخ گسترش می‌یابد. با وجود اقدامات جدید در برابر ارمنستان، نشان داده می‌شود که این تحولات در راستای منافع آمریکا قرار دارد.
برنامه‌های آمریکا تا حد زیادی مبتنی بر پیروزی‌های گذشته در آذربایجان، گرجستان و ارمنستان تا آغاز سال ۲۰۲۰ بوده است. اما در پایان سال ۲۰۲۴، تغییرات غیرمنتظره‌ای رخ داد که حزب رویایی گرجستانی توانست با کسب اکثریت کرسی‌های پارلمانی، حزب حاکم این کشور را شکست دهد.
در ادامۀ تحولات اخیر، «ایراکلی کوباخیدزه» نخست وزیر گرجستان اعلام کرد که مذاکرات برای عضویت کشورش در اتحادیه اروپا آغاز شده است.
در پی تصمیم‌های اخیر گرجستان، واکنش‌های تندی از سوی آمریکا و اتحادیه اروپا مشاهده شد. این موضوع زمانی اوج گرفت که آمریکا اعلام کرد مشارکت راهبردی خود با گرجستان را متوقف می‌کند و اتحادیه اروپا نیز تأکید نمود که تصمیمات نخست‌وزیر گرجستان عواقب وخیمی خواهد داشت.
اقدامات تفلیس موجب تسریع همکاری‌های نظامی واشنگتن و بروکسل با ارمنستان شد. تحلیلگران معتقدند موقعیت جغرافیایی ارمنستان به تنهایی برای غرب کارآمد نیست، چرا که این کشور بین ترکیه، آذربایجان، ایران و گرجستان محاصره شده است.با این حال، پیامدهای این تحولات ممکن است تأثیر منفی بر جایگاه ترکیه در ناتو داشته باشد.
مقامات آمریکایی به دشمنی تاریخی میان آذربایجان و ارمنستان توجه نکرده بودند.روابط نزدیک ایروان با غرب یکی از دلایلی بود که ایران و روسیه را مجبور به حمایت از ارمنستان در این مناقشه کرد. گسترش این تنش‌ها سیاستگذاران آذربایجانی را تحت فشار قرار داد.
همگرایی ایران و روسیه در حوزه‌های اقتصادی و انرژی بیش از پیش گسترش یافته است. این موضوع در سفر محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس شورای اسلامی ایران به جمهوری آذربایجان و دیدار وی با همتای آذری خود که در روز ۲۰ فوریه در حاشیه اجلاس عمومی پارلمان‌های آسیا برگزار شد، مشهود بود.
قالیباف در این دیدار تصریح کرد که همکاری سه‌جانبه میان ایران، آذربایجان و روسیه در زمینه‌های اقتصادی و انتقال انرژی تأثیرگذار است.رئیس پارلمان آذربایجان نیز اعلام کرد که با توجه به شرایط جدید در منطقه قفقاز، کاملاً با مواضع قالیباف همراه است.
این اظهارات نشان می‌دهد تغییرات اخیر در قفقاز باعث تحولاتی در سیاست خارجی باکو شده است. واقعیت این است که دولت الهام علی‌اف پس از جنگ قره‌باغ کوشیده تا توازن جدیدی را در روابط خود با تهران و آنکارا ایجاد کند.
هرچند مقامات آذربایجانی پروژه‌های ترکیه را از منظر اقتصادی پیگیری می‌کنند، اما تمایلی ندارند تحت فشار این کشور قرار گیرند.تحلیلگران معتقدند باکو به دنبال حفظ روابط متوازن با همه همسایگان خود است.
مردم آذربایجان پیوندهای تاریخی عمیقی با ایران دارند و این ارتباط را به دوران پیش از اسلام نسبت می‌دهند.بسیاری بر این باورند که این منطقه در گذشته بخشی از خاک ایران بوده و بعدها جدا شده است. همچنین روابط آنها با امپراتوری عثمانی همواره تیره بوده، به‌ویژه پس از کشتار ۴۰ هزار شیعه آذربایجانی توسط نیروهای سلطان سلیم اول عثمانی.
پرسش کلیدی اینجاست که آیا آمریکا قصد دارد برنامه‌های ترکیه در قفقاز و آسیای مرکزی را مختل کند؟ تحلیلگران می‌گویند واشنگتن طرح آنکارا را مستقل نمی‌داند، بلکه آن را ابزاری برای پیشبرد اهداف خود در اوراسیا ارزیابی می‌کند. هرچ� ترکیه در سوریه و عراق رویکردی آرمانگرایانه دارد که گاه با منافع آمریکا و اتحادیه اروپا در تضاد قرار می‌گیرد. اختلاف اصلی بر سر حقوق کردهاست؛ آمریکا خواهان سهم دادن به کردها از قدرت است، اما ترکیه شدیداً با این طرح مخالفت می‌ورزد.
آمریکا و متحدان اروپایی‌اش در تلاش هستند تا با پیشنهاد ایجاد کریدور داوود در جنوب سوریه، ارتباط آن را با مناطق کردنشین این کشور و عراق تقویت کنند. این طرح که با اهداف راهبردی ترکیه در سوریه و سلطه بر حلب و موصل تناقض دارد، واکنش‌های گسترده‌ای را برانگیخته است.
تحلیلگران معتقدند پیشنهادهای غرب می‌تواند به ابزاری برای مهار کردها در ترکیه تبدیل شود. برخی از ناظران این اقدام را تلاشی برای خدمت به پروژه‌های آمریکا در منطقه ارزیابی می‌کنند. همزمان گزارش‌ها حاکی از آن است که گروه‌های کردی درصدد عبور از این کارزار تبلیغاتی هستند.
طرح آمریکا و متحدانش برای محدود کردن فعالیت گروه‌های کردی تا حد زیادی شتابزده به نظر می‌رسد. کارشناسان هشدار داده‌اند که این برنامه ممکن است نفوذ غرب را در قفقاز و آسیای میانه کاهش دهد. به نظر می‌رسد مقامات آمریکایی با اجرای چنین طرحی در قفقاز، بیشتر به دنبال مقابله با چین و روسیه هستند تا حل مسائل منطقه‌ای.
چین و هند در رقابت‌های تجاری آسیا به دنبال افزایش نفوذ خود هستند. تحلیلگران معتقدند این دو قدرت اقتصادی در حال تغییر معادلات منطقه‌ای با رویکردی متفاوت از غرب عمل می‌کنند.
به گزارش المیادین، ترکیه نیز نقش کلیدی در تحولات قفقاز، آسیای مرکزی و حتی سوریه ایفا می‌کند. مواضع این کشور در سوریه گاه با خواسته‌های آمریکا و اروپا در تضاد قرار گرفته است.
آمریکا و اتحادیه اروپا تلاش دارند با حمایت از پروژه‌های صهیونیستی و همکاری با هند، توازن قدرت را به نفع خود تغییر دهند. این استراتژی موجب همگرایی بیشتر دهلی نو با رژیم صهیونیستی شده است.
هند نمی‌خواهد تمام تخم‌مرغ‌های خود را در سبد آمریکا بگذارد. مقامات هندی تلاش می‌کنند روابط خود با روسیه و ایران را حفظ نمایند، هرچند در موضوع چین با واشنگتن همسو هستند.
در توجه‌ای به مناسبات هندی با مسکو و تهران داشته باشند.
