چهارمحال و بختیاری با طبیعت بکر اما با زخم‌هایی از زباله
به گزارش بخش استانها در وبانگاه به نقل از خبرگزاری تسنیم از شهرکرد، در حالی که استان چهارمحال و بختیاری با داشتن بیش از 800 جاذبه طبیعی، تاریخی و فرهنگی، یکی از قطب‌های بالقوه گردشگری در کشور به‌شمار می‌رود، یک چالش زیست‌محیطی آرام اما مداوم، زیر پوست آن در حال گسترش است:
انباشت پسماند در مناطق گردشگری.
در سال‌هایی که صنعت گردشگری در استان جان می‌گیرد، جاده‌ها شلوغ‌تر می‌شود، چشمه‌ها و جنگل‌ها پُر بازدیدتر و اقامتگاه‌های بوم‌گردی رونق بیشتری می‌گیرند؛ اما در همان مسیر، طبیعتی که سرمایه اصلی این توسعه است، به آرامی قربانی می‌شود. نبود زیرساخت مناسب، ضعف در فرهنگ‌سازی، و کم‌توجهی مدیریتی، سه ضلع بحران پسماند در گردشگری چهارمحال و بختیاری است.
انباشت زباله در کنار رودخانه‌ها، غارها، مراتع و تفرجگاه‌ها نه‌تنها چهره طبیعت را مخدوش می‌کند، بلکه به‌صورت مستقیم سلامت حیات‌وحش، منابع آب و جوامع محلی را تهدید می‌کند. این آسیب‌ها در مناطقی چون چشمه‌ها، حاشیه زاینده رود، دره عشق، آبشار کوهرنگ، یا حتی در مسیر جاده‌های عشایری، به‌وضوح قابل مشاهده است.
گردشگری بدون پسماند؟ ممکن است، اما نه بدون برنامه
در سوی دیگر ماجرا، نبود سیستم جمعآوری اصولی و به‌موقع زباله، عدم وجود سرویس‌های بهداشتی، و نبود مخازن تفکیک شده، بخشی از زیرساخت‌هایی است که غایب‌اند و اثرگذاری طرح‌های توسعه گردشگری را کاهش داده‌اند.
تحلیل تجربه‌های موفق داخلی و جهانی نشان می‌دهد که گردشگری پایدار در گرو مدیریت پایدار پسماند است. برخی استانها، با اجرای الگوهای تلفیقی بین آموزش، مشارکت مردم و حضور بخش خصوصی در حوزه بازیافت و جمعآوری، توانسته‌اند بخشی از بار زیست‌محیطی گردشگری را مدیریت کنند.
چهارمحال و بختیاری نیز اگر می‌خواهد از مزیت جغرافیایی و اقلیمی خود در صنعت گردشگری بهره ببرد، باید هم‌زمان بر تقویت سه محور متمرکز شود: اول زیرساخت‌ها که شامل سرویس بهداشتی تا مخزن زباله است، دوم فرهنگ‌سازی و سوم سیاست‌گذاری فعالانه است.
سرمایه‌گذاری سبز، نه صرفاً درآمدزایی توریستی
اگر چه طرح‌هایی چون واگذاری مناطق گردشگری به بخش خصوصی در حال اجرا است، اما تا زمانی که سرمایه‌گذاری صرفاً در قالب ساخت‌وساز اقامتگاه یا مجتمع‌های خدماتی محدود بماند و نگاه محیط‌زیستی در آن گنجانده نشود، این مسیر پایدار نخواهد بود.
سرمایه‌گذاری سبز یعنی ساخت اقامتگاهی که پسماند خود را بازیافت کند، آموزش دهد، و حتی بخشی از سود خود را صرف پاکسازی منطقه کند. اینگونه گردشگری، به جای تخریب، خود به بازسازی طبیعت کمک خواهد کرد.
به نظر می‌رسد دهیاری‌ها، شهرداری‌ها و اداره‌کل میراث فرهنگی استان، در کنار سازمان‌های مردم‌نهاد و فعالان محیط‌زیست، باید در قالب یک طرح جامع محیط‌زیستی گردشگری هم‌افزا شوند. همچنین، مشارکت عمومی در قالب کمپین‌های مردمی، گردشگری داوطلبانه، و حتی راه‌اندازی اپلیکیشن‌های گزارش پسماند، می‌تواند بازوی نظارتی مؤثر برای این بحران باشد.
برای همین باید گفت چهارمحال و بختیاری می‌تواند نگین گردشگری ایران باشد، البته اگر به زخم‌های کوچک اما عمیق آن، مانند پسماند، با نگاهی کل‌نگر و علمی توجه شود.
بسیاری از جاذبه‌های گردشگری استان متولی و مدیریت واحد ندارد
علیرضا جیلان در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم در شهرکرد، اظهار کرد: یکی از شیوه‌هایی که می‌توان هم در بحث اقتصاد گردشگری و هم در حواشی آن از جمله مدیریت رفتارهای اجتماعی و مدیریت پسماندی که در محیط باقی می‌ماند مدیریت داشت، این است که در موضوع گردشگری حتما باید جایگاه‌هایی که در کانون‌های گردشگری تعریف می‌شود دارای مجوز باشند که فرد صاحب مجوز مربوط به تأسیسات گردشگری که غالبا بابت خدمات‌رسانی به گردشگر تلاش می‌کند و از این طریق مرتفع می‌شود باید کانون گردشگری که متولی آن است را پاکسازی کند و مدیریت پسماند آن نقاط مربوط به آن فرد است.
مدیرکل میراث فرهنگی گردشگری و صنایع دستی چهارمحال و بختیاری گفت: حدود 800 جاذبه گردشگری به صورت پراکنده در استان وجود دارد که بسیاری از آنها متولی و مدیریت واحد ندارند، یعنی فردی وجود ندارد که به عنوان مسئول بخواهد از آن مکان کسب درآمد کند و تعهداتی نسبت به آنجا داشته باشد و در کل یک سری از کانون‌های گردشگری استان در اختیار دهیاری‌ها یا شهرداری‌ها است که باید آنها مدیریت کلی آنجا را به عهده داشته باشند.
وی افزود: ما با این موضوع مواجه هستیم که چون شهرداری و دهیاری‌ها نمی‌توانند بابت خدمات پول دریافت کنند و یا روش‌هایی برای بهسازی نداشتند قاعدتاً گرفتار موضوع جمعآوری پسماند در مناطق گردشگری هستند.
جیلان عنوان کرد: اداره کل میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری معتقد است تحت هر شرایطی در یک کانون گردشگری باید درآمدزایی صورت بگیرد و تنها روشی که وجود دارد این است که کانون‌هایی که مدیریت آن در اختیار شهرداری و دهیاری‌ها قرار دارند به بخش خصوصی واگذار شود و جز, تعهدات بخش خصوصی باشد که از محل درآمد خود کار جمعآوری و مدیریت پسماند در آن مکان انجام شود.
ضرورت حرکت به سمت ایجاد مجتمع‌های گردشگری
وی مطرح کرد: تالاب‌های بین‌المللی چغاخور و گندمان جنبه گردشگری دارند، اما به دلیل مباحث زیست محیطی و رعایت فواصل و حریم‌ها امکان اینکه در کنار تالاب‌ها بتوان کار گردشگری داشته باشیم وجود نداشت، اما اخیرا در جلسه‌ای که در این مورد داشتیم تصویب شد با طرح گردشگری که در آن، موضوع مربوط به کمپینگ خدمات گردشگری، سرویس‌های بهداشتی و موضوعات مربوط به مدیریت واحد به پیرامون تالاب وارد شویم و با مصوبه مربوط به تالاب چغاخور به این نتیجه رسیده شد که یک سری سرمایه‌گذار که عمدتا افراد محلی هستند در محل ورود و درآمدزایی بکنند و بحث پسماند این نواحی را هم کنترل کنند.
مدیرکل میراث فرهنگی گردشگری و صنایع دستی چهارمحال و بختیاری بیان کرد: در حاشیه زاینده‌رود نیز با موضوع مدیریت پسماند روبه‌رو هستیم، زیرا گردشگر به صورت پراکنده در کنار ساحل عمل می‌کند و پسماندهایی که باقی می‌ماند مربوط به کار شهرداری و دهیاری‌ها است که باید آنها را جمعآوری کنند.
وی ادامه داد: اما باید حرکت به سمت مجتمع‌های گردشگری داشته باشیم که مردم به جای حضور پراکنده در موقعیت‌های گردشگری در جاهایی به صورت متمرکز باشند.
جیلان ادامه داد: موضع ما به عنوان گردشگری این است که حتما باید درآمدزایی توسط دهیاری‌ها و شهرداری‌ها از مناطق گردشگری وجود داشته باشد و اگر آنها نمی‌توانند این کار را انجام دهند، سرمایه‌گذاری را تجهیز و منطقه گردشگری را واگذار کنند تا سرمایه‌گذار درآمد کسب کند و از محل درآمد آن بتواند پسماندها را جمعآوری کند.
هر کجا به بخش خصوصی واگذار کردیم، مدیریت پسماند خوب بوده است
وی گفت: گاهی گروه‌های محیط‌زیستی به صورت موردی حرکتی در مورد جمعآوری پسماندها در مناطق مختلف انجام می‌دهند که بیشتر جنبه فرهنگ‌سازی دارد تا در بین مردم محلی و گردشگران این فرهنگ را جا بیاندازند که پسماندهای خود را کنترل کنند.
مدیرکل میراث فرهنگی گردشگری و صنایع دستی چهارمحال و بختیاری مطرح کرد: این اداره کل از محل کانون‌های گردشگری درآمدی ندارد و بودجه جداگانه‌ای هم برای اینکه بتوانیم در مورد جمعآوری پسماند اقدام کنیم نداریم اما یک سری بودجه‌هایی داریم که در تفرج‌گاه‌هایی که نیاز و ضرورت دارد جایگاه‌هایی تعریف کنیم برای انداختن زباله مانند سطل‌های زباله که در کنار سکوها تعریف می‌شود.
وی تشریح کرد: اداره کل میراث فرهنگی به دهیاری‌ها اختیار داده تا هرجایی که موقعیت گردشگری دارد و ممتاز است روش‌های درآمدزایی تعریف بکنند و با هماهنگی دادستان و میراث فرهنگی و مسوولین محلی بابت ورودی مبلغی دریافت کنند به طور مثال در کانون گردشگری چشمه دیمه که یکی از زیباترین مناطق گردشگری استان است پیمانکاری داریم که بابت دریافت حق‌‌الزحمه آن محل را تمیز می‌کند، همچنین گردشگاه سیاسرد بروجن نیز چون متولی و پیمانکار دارد همیشه تمیز است بنابراین باید درآمدزایی از این مناطق ایجاد شود.
جیلان بیان کرد: اداره کل میراث فرهنگی گردشگری و صنایع دستی استان آماری از میزان زباله‌ها در مناطق گردشگری ندارد ما باید تلاش کنیم به گردشگران ،دهیاران و پیمانکاران آموزش داده شود و جزو وظایف و برنامه‌های ماست و کم و بیش وقتی شخصی مجوزی از ما دریافت می‌کند، آموزشی هم در مورد خدماتی که باید در اماکن گردشگری ارایه بدهد داده می‌شود.
لزوم ورود مردم محلی به مدیریت جاذبه‌های گردشگری
وی مطرح کرد: مردم هم باید وظیفه‌ای داشته باشند که در ازای خدماتی که دریافت می‌کنند در مناطق گردشگری نظافت را رعایت کنند و سعی داریم از طریق تأسیسات گردشگری این کار را انجام دهیم.
مدیرکل میراث فرهنگی گردشگری و صنایع دستی چهارمحال و بختیاری تشریح کرد: مردم برای تفرج و گردش جایی را انتخاب می‌کنند که نظافت و بهداشت آن رعایت شده باشد، مردم خودشان را در معرض خطر قرار نمی‌دهند، اگر ما می خواهیم گردشگر وفادار به ما باقی بماند و مجدد به ما رجوع بکند باید محیط تمیز باشد و از امکانات استفاده کند و ایمنی سازی محیط و جایگاه‌ها رعایت شود.
جیلان گفت: ایمنی از بهداشت هم برای ما مهمتر است، افرادی می‌خواهند در کنار ساحل بروند و باید در کنار پرتگاه‌ها و سواحل و رودخانه ها حریم رعایت شود اما هر دو موضوع ایمنی و بهداشت جایگاه‌هایی است که با جان مردم در ارتباط است و باید رعایت شود.
وی گفت: استان چهارمحال و بختیاری زیبا و منطقه طبیعت گردی است و محیط گردشگری آن در پیرامون روستاها و شهرها است و از محیط شهر و روستا دور است و در دسترس شهردار و دهیار نیست، محیط گردشگری استان در چشمه‌ها و آبشارها و در دل طبیعت پراکنده است، ما فکر می‌کنیم مردم محلی تنها جایگاهی هستند که باید از این مناطق درآمدزایی برای آنها حاصل شود و آنها روشی برای تمیز و مرتب کردن آن منطقه داشته باشند.
مدیرکل میراث فرهنگی گردشگری و صنایع دستی چهارمحال و بختیاری مطرح کرد: رسانه‌ها فراخوان دهند که اگر می‌خواهیم در چهارمحال و بختیاری از راه گردشگری درآمدزایی داشته و استان معرفی شود، باید مردم محلی وارد کار شوند تا مدیریت پسماند این مناطق هم به درستی انجام شود در غیر این صورت و در شرایط عادی کار به درستی انجام نمی‌شود.
انتهای پیام/7540/
