قصه پرغصه پژمردگی سال‌ها زحمت و امید ده‌ها خانواده باغدار
به گزارش بخش استانها در وبانگاه به نقل از خبرگزاری تسنیم از یزد، در جنوب استان یزد، جایی که زمین و آسمان هنوز دل به کشاورزی بسته‌اند، شهرستان خاتم با خاک حاصل‌خیز، هوای معتدل و پیشینه‌ای کهن در تولید غلات، سال‌هاست بار سنگین تأمین امنیت غذایی استان و نقاط مختلفی از کشور را بر دوش می‌کشد.
این منطقه با وجود ظرفیت بالای کشاورزی، این روزها با چالش‌هایی جدی در زمینه ناترازی انرژی، خاموشی چاه‌های آب و کاهش منابع آبی مواجه است؛ چالش‌هایی که نه‌تنها تولید گندم را تهدید می‌کنند، بلکه بقای اقتصادی هزاران بهره‌بردار را نیز در هاله‌ای از ابهام قرار داده‌اند.
در جریان بازدید خبرنگاران از مزارع شهرستان، واقعیت‌های تلخ این روزهای خاتم از زبان مدیران، کارشناسان و کشاورزان شنیده شد؛ از آمارهای نگران‌کننده کاهش عملکرد محصولات تا هشدارهایی درباره آینده مبهم کشاورزی در منطقه. این گزارش، نگاهی می‌اندازد به آنچه در این بازدید مطرح شد؛ از روایت مدیر جهاد کشاورزی گرفته تا صحبت‌های صریح باغداران و جوانانی که هنوز زمین را تنها سرمایه خود می‌دانند.
خاموشی چاه‌ها، کشاورزی خاتم را تا مرز نابودی برد
حسین حیدری، مدیر جهاد کشاورزی شهرستان خاتم، ضمن خوش‌آمدگویی به خبرنگاران اعزامی به این شهرستان، با اشاره به ظرفیت بالای تولید گندم در منطقه اظهار کرد: خاتم از گذشته به‌عنوان انبار غله استان یزد شناخته می‌شده و امروز نیز با 3600 هکتار سطح زیرکشت گندم، همچنان رتبه نخست تولید گندم در استان را دارد.
وی گفت: شرایط اقلیمی مناسب، خاک حاصل‌خیز و منابع آبی در گذشته، باعث شده بود عملکرد خوبی در تولید گندم داشته باشیم، اما متأسفانه امسال به دلیل ناترازی انرژی و خاموشی چاه‌ها، خسارت شدیدی به مزارع وارد شده و کاهش عملکرد تا 50 درصد نیز پیش‌بینی می‌شود.
مدیر جهاد کشاورزی خاتم افزود: کشاورزی تنها راه معیشت مردم این منطقه است و وقتی کشاورزی با چنین ضربه‌ای مواجه شود، اقتصاد کل شهرستان به مخاطره می‌افتد. خاموشی چاه‌ها نه‌تنها باعث کاهش محصول می‌شود بلکه در مواردی محصول را به‌طور کامل از بین میبرد و این خسارت‌ها جبران‌ناپذیر هستند.
حیدری تصریح کرد: کل مصرف برق کشاورزی شهرستان کمتر از 10 مگاوات است که معادل مصرف یک کارخانه کاشی است. این مقدار اندک نباید بهانه‌ای برای تحمیل خاموشی به 7000 بهره‌بردار فعال در شهرستان باشد.
وی ادامه داد: سال گذشته 14 هزار تن گندم در شهرستان خاتم تولید شد که 55 درصد گندم خرید تضمینی استان از این منطقه تأمین شد. امسال با وجود همه مشکلات، پیش‌بینی ما حدود 10 هزار تن بود، اما با آغاز برداشت‌ها مشخص شد این عدد هم محقق نمی‌شود و احتمالاً میزان تحویلی به سیلوها به 3000 تن کاهش خواهد یافت.
مدیر جهاد کشاورزی شهرستان خاتم اذعان کرد: علی‌رغم اجرای سیستم‌های نوین آبیاری در برخی مزارع از جمله آبیاری نواری و تیپ، توسعه این سامانه‌ها نیازمند حمایت‌های دولتی و ارائه تسهیلات است. بهره‌وری آب بالا رفته، اما منابع مالی برای گسترش این طرح‌ها در دسترس نیست.
حیدری گفت: یکی از مهم‌ترین چالش‌های ما، نحوه اجرای برنامه‌های مدیریت منابع آبی توسط اداره آب منطقه‌ای است. برنامه‌های سازگاری با کم‌آبی باید با کار کارشناسی دقیق اجرا شود تا به کشاورزی ضربه وارد نکند.
وی بیان کرد: برخلاف سایر شهرستان‌ها که بیشتر کشاورزان افراد مسن هستند، در خاتم کشاورزی توسط جوانان اداره می‌شود؛ زیرا اشتغال دیگری در شهرستان وجود ندارد و تقریباً هیچ واحد صنعتی بزرگ به جز یک کارخانه فولاد در این منطقه فعال نیست.
مدیر جهاد کشاورزی خاتم اظهار امیدواری کرد: با فراهم شدن زیرساخت‌هایی مانند گازرسانی به مناطق مستعد، بتوان در مسیر توسعه کشت گلخانه‌ای گام برداشت. وی خاطرنشان کرد: در حال حاضر 80 هکتار از اراضی زیرکشت گلخانه‌ای هستند و در صورت حمایت دولت، امکان افزایش این سطح به هزار هکتار در دهه آینده وجود دارد.
سال‌هاست با همین زندگی می‌کنم اما الان تحملش سخت است
رنجبر، یکی از کشاورزان باسابقه شهرستان خاتم، با نگاهی به زمین ترک‌خورده مزرعه‌اش می‌گوید: سال‌هاست با همین زمین زندگی می‌کنیم؛ با همه سختی‌هایش ساخته‌ایم، اما حالا دیگر تحملش سخت شده. برق چاه را قطع می‌کنند، آب نیست، هوا گرم‌تر شده و توقع دارند عملکرد گندم را هم بالا ببریم! این‌طور نمی‌شود. با این وضعیت نه‌تنها نمی‌توانیم برداشت خوبی داشته باشیم، بلکه امیدمان را هم داریم از دست می‌دهیم.
وی افزود: زمانی در هر هکتار 4 تا 5 تن گندم برداشت می‌کردیم، اما حالا به زور به دو تن می‌رسیم. تازه همین را هم مدیون زحمات شبانه‌روزی خودمان هستیم، نه امکانات دولتی. خاموشی‌ها، قطع برق چاه‌ها و گرمای شدید مثل یک زنجیر افتاده‌اند دور گردن کشاورز. اگر کاری نکنند، همین اندک کشاورزی هم تعطیل می‌شود.
نه آب داریم، نه امید؛ فقط درخت‌های خشک مانده‌اند
فلاحتی، باغدار باسابقه پسته در منطقه خاتم، با اشاره به خشکیدگی گسترده در باغ‌های منطقه اظهار داشت: سال‌ها عمرمان را پای این درخت‌ها گذاشته‌ایم. هر روز به امید محصول بهتر، باغ را آبیاری و رسیدگی می‌کردیم، اما حالا به جای بار پسته، باید برگ‌های خشک‌شده را جمع کنیم. گرمای امسال بی‌سابقه بود و درست وسط تابستان، برق چاه‌ها را قطع کردند. درختی که سه روز تشنه بماند، دیگر به این راحتی برنمی‌گردد.
وی گفت: مشکل فقط امسال نیست؛ این چند ساله همین بساط را داریم. باغداری دیگر صرفه ندارد. وقتی هزینه‌ها چند برابر شده و محصول نصف می‌شود، چطور زندگی کنیم؟ از مسئولان فقط خواهش داریم که اگر کمک نمی‌کنند، لااقل مانع کارمان هم نشوند. خاموشی چاه‌ها آن هم در اوج گرما، ضربه آخر را به باغ ما زد.
رنجی که با بی‌تفاوتی برخی نهادهای مسئول، به بحرانی تمام‌عیار تبدیل شده است
آنچه این روزها در باغ‌های پسته منطقه خاتم یزد جریان دارد، تنها خشکیدگی چند شاخه درخت نیست؛ بلکه پژمردگی سال‌ها زحمت و امید ده‌ها خانواده باغدار است. روایتی تلخ از تقابل نابرابر کشاورزانی زحمت‌کش با طبیعت خشن، مدیریت ناپایدار منابع و خاموشی‌هایی که در بدترین زمان ممکن اعمال شدند.
در این میان، صدای کشاورزانی چون رنجبر و فلاحتی، بازتاب رنجی عمومی‌ست؛ رنجی که با بی‌تفاوتی برخی نهادهای مسئول، به بحرانی تمام‌عیار تبدیل شده است. آنان که روزگاری، امید سبز پسته را در جان خاک کاشتند، امروز با دستانی خالی و قلبی پر از اندوه، شاهد نابودی سرمایه عمر خود هستند.
اگر تدبیری فوری اندیشیده نشود، نه‌تنها درختان پسته، بلکه ریشه‌های معیشتی بسیاری از خانوارهای این منطقه نیز خواهد خشکید؛ و این، خطری‌ست که نمی‌توان با وعده و جلسه از آن عبور کرد. خاتم دیگر تاب تابستان‌های بی‌آب و بی‌برق را ندارد.
گزارش از: سمانه حسینی فهرجی
انتهای پیام/781