خراسان جنوبی در خط مقدم بحران آب ایران
به گزارش بخش استانها در وبانگاه به نقل از خبرگزاری تسنیم از بیرجند، در حالی که 97 درصد مساحت خراسان جنوبی تحت تأثیر خشکسالی شدید قرار دارد و بارندگی در برخی مناطق استان تا 62 درصد کاهش یافته، مقایسه‌ها با سایر استان‌های کشور نشان می‌دهد این استان با بیشترین میزان آسیب‌پذیری و کمترین منابع جایگزین، در وضعیت قرمز آبی قرار گرفته است. مدیران استانی نسبت به فروپاشی سفره‌های زیرزمینی و کاهش تاب‌آوری سکونت‌گاه‌های انسانی هشدار می‌دهند.
خشکسالی سراسری، اما خراسان جنوبی در رأس بحران
خراسان جنوبی امروز در خط مقدم نبرد با خشکسالی و کم‌آبی قرار گرفته است. این استان کویری و کم‌بارش، طبق اعلام رسمی سازمان هواشناسی و شرکت آب منطقه‌ای، یکی از نگران‌کننده‌ترین وضعیت‌های منابع آبی را در کشور تجربه می‌کند.
جواد نخعی، مدیرکل هواشناسی خراسان جنوبی، در تشریح آخرین وضعیت بارش‌ها در سال زراعی جاری تا 24 فروردین 1404 گفت: میانگین بارندگی ثبت شده در ایستگاه‌های مراکز استان تنها 64.9 میلی‌متر بوده که نسبت به مدت مشابه سال قبل 9 درصد و نسبت به میانگین بلندمدت 37 درصد کاهش نشان می‌دهد
وی ادامه داد: در شهر بیرجند میزان بارندگی نسبت به بلندمدت 45 درصد کاهش داشته است. این عدد در برخی شهرستان‌ها حتی بیشتر است. در فردوس: 62 درصد، بشرویه: 60 درصد، نهبندان: 58 درصد و خوسف: 43 درصد کاهش نسبت به بلندمدت گزارش شده است.
وابستگی کامل به سفره‌های در حال فرونشست
اما آن چه نگرانی‌ها را دوچندان می‌کند، نه‌فقط کمبود بارندگی، بلکه وابستگی کامل استان به منابع آب زیرزمینی است.
عباس سارانی، مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای خراسان جنوبی در این باره هشدار داد: بیش از 95 درصد آب مصرفی استان از منابع زیرزمینی تأمین می‌شود. با توجه به افت بارندگی و تداوم خشکسالی، هیچ منبع جدیدی برای جبران این برداشت‌ها وجود ندارد. تنها راهی که داریم، مدیریت مصرف و سازگاری با کم‌آبی است.
وی افزود: در حال حاضر 88 درصد از کل مصرف آب استان مربوط به بخش کشاورزی است. اگر بناست مدیریت واقعی مصرف اجرا شود، باید تمرکز اصلی روی کشاورزی باشد. به همین دلیل برنامه‌هایی نظیر تغییر الگوی کشت، توسعه روش‌های نوین آبیاری و حمایت از کشاورزان در دستور کار قرار گرفته است.
سارانی با اشاره به نقش رسانه‌ها و فرهنگ‌سازی گفت: برای عبور از بحران، آگاه‌سازی عمومی ضروری است. از ظرفیت ائمه جمعه، اساتید دانشگاه، کشاورزان محلی و رسانه‌ها در قالب قرارگاه رسانه‌ای مدیریت مصرف آب استفاده کرده‌ایم تا آگاهی اجتماعی افزایش یابد.
وضعیت خراسان جنوبی در مقایسه با کشور
بر اساس اعلام مرکز ملی اقلیم و خشکسالی، 21 استان کشور از جمله تهران، البرز، قزوین، آذربایجان شرقی، خراسان رضوی، فارس، یزد، کرمان، بوشهر، خوزستان و سیستان و بلوچستان، درگیر خشکسالی شدید هستند.
با این حال، آمار و ویژگی‌های خراسان جنوبی این استان را به یکی از مناطق فوق‌بحرانی کشور تبدیل کرده است. وابستگی 95 درصدی به منابع زیرزمینی (میانگین کشوری: حدود 60 درصد) کاهش بارندگی در برخی مناطق تا 62 درصد (میانگین کشوری: حدود 20 تا 30 درصد) 97 درصد مساحت استان درگیر خشکسالی شدید یا خیلی شدید (بالاتر از میانگین کشوری: 70 تا 80 درصد) 14 دشت ممنوعه بحرانی که فرونشست زمین را به تهدید واقعی تبدیل کرده‌اند.
88 درصد سهم کشاورزی از مصرف آب
در حالی که در استان‌هایی مانند فارس، خوزستان یا اصفهان، بخشی از منابع آبی از رودخانه‌ها یا سدها تأمین می‌شود، در خراسان جنوبی هیچ منبع سطحی قابل اتکا وجود ندارد و اتکای کامل به منابع زیرزمینی شرایط را به مرز فروپاشی رسانده است.
جمع‌بندی: آینده‌ای ناپایدار در صورت بی‌تفاوتی
خراسان جنوبی امروز نه فقط یکی از خشک‌ترین استان‌های کشور، بلکه یکی از آسیب‌پذیرترین مناطق ایران در برابر بحران آب است. افت شدید بارندگی، کاهش سطح سفره‌های زیرزمینی، نداشتن منابع جایگزین و مصرف بالای کشاورزی، زنگ خطر را به صدا درآورده‌اند.
کارشناسان معتقدند اگر اقدام فوری و عملی در زمینه مدیریت مصرف، اصلاح ساختار آبیاری، نوسازی شبکه‌ها و فرهنگ‌سازی گسترده صورت نگیرد، بخش قابل‌توجهی از دشت‌ها و روستاهای استان در سال‌های آینده غیرقابل سکونت خواهند شد.
انتهای پیام/257/