یادداشت| غدیر، نشان‌دهنده اهمیت جایگاه ولایت در جامعه
به گزارش بخش استانها در وبانگاه به نقل از خبرگزاری تسنیم از قم، تردیدی نیست که کمتر واقعه‌ای در تاریخ، همچون رویداد غدیر مورد توجه دانشمندان اعم از محدث، مفسر، متکلم، فیلسوف، خطیب، شاعر، مورخ و سیره‌نویس قرار گرفته و موضوع بحث و گفتگو واقع شده است. به نظر می‌رسد یکی از علل جاودانگی جریان غدیر، نزول دو آیه از قرآن کریم در سوره مائده درباره این واقعه باشد:
الْیَوْمَ یَئِسَ الَّذِینَ كَفَرُوا مِنْ دِینِكُمْ فَلَا تَخْشَوْهُمْ وَاخْشَوْنِ، الْیَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِینَكُمْ وَأَتْمَمْتُ عَلَیْكُمْ نِعْمَتِی وَرَضِیتُ لَكُمُ الْإِسْلَامَ دِینًا (مائده: 3)
امروز، کافران از (زوال) آیین شما مأیوس شدند؛ بنابراین، از آن‌ها نترسید! و از (مخالفت) من بترسید! امروز، دین شما را کامل کردم و نعمت خود را بر شما تمام نمودم؛ و اسلام را به‌عنوان آیین (جاودان) شما پذیرفتم.
یَا أَیُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ مَا أُنْزِلَ إِلَیْكَ مِنْ رَبِّكَ ۖ وَإِن لَّمْ تَفْعَلْ فَمَا بَلَّغْتَ رِسَالَتَهُ ۚ وَاللَّهُ یَعْصِمُكَ مِنَ النَّاسِ ۗ إِنَّ اللَّهَ لَا یَهْدِی الْقَوْمَ الْكَافِرِینَ (مائده: 67)
ای پیامبر! آنچه از طرف پروردگارت بر تو نازل شده است، کاملاً (به مردم) برسان! و اگر نکنی، رسالت او را انجام نداده‌ای! خداوند تو را از (خطرات احتمالی) مردم نگاه می‌دارد؛ و خداوند، جمعیت کافران (لجوج) را هدایت نمی‌کند.
لذا می‌توان گفت تا روزی که قرآن باقی است، این واقعه تاریخی نیز باقی خواهد ماند و از خاطره‌ها محو نخواهد شد.
از منظر شیعه، غدیر خم به‌عنوان روز تجلی ولایت الهی در زمین شناخته می‌شود. در این روز، پیامبر اسلام (ص) با اعلام جانشینی امام علی (ع) و بیان ولایت و امامت ایشان، دین اسلام را کامل و نعمت الهی را بر امت تمام کرد.
پس از اتمام مناسک حج، رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله در «حجة‌البلاغ» فرمان الهی نصب جانشین خود را، که توسط جبرئیل بارها فرود می‌آمد، دریافت کرد. رسول خدا مأمور شد حضرت علی علیه‌السلام را به‌عنوان خلیفه بلافصل و جانشین خود معرفی نماید. اما فرمود:
«سَأَلْتُ جِبْرَئِیلَ أَنْ یَسْتَعْفِیَ لِی عَنْ تَبْلِیغِ ذَلِكَ إِلَیْكُمْ، أَیُّهَا النَّاسُ، لِعِلْمِی بِقِلَّةِ الْمُتَّقِینَ وَكَثْرَةِ الْمُنَافِقِینَ».
ای جبرئیل، مرا از بیان این حقیقت معاف دار؛ چراکه می‌دانم افراد باتقوا اندک و منافقان بسیارند.
او می‌دانست که گروهی از منافقین در پی توطئه‌اند، اما به هر حال این مأموریت باید انجام می‌شد. لذا این واقعه نه‌تنها اعلام جانشینی، بلکه تجلی کمال انسانیت و استمرار ولایت الهی در طول تاریخ است؛ ولایتی که تا ظهور امام زمان (عج) ادامه دارد.
وقتی همه را مهیّا کرد، خطبه جهانی خود را آغاز نمود:
«بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ، الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی عَلَا فِی تَوَحُّدِهِ وَدَنَا فِی تَفَرُّدِهِ وَجَلَّ فِی سُلْطَانِهِ وَعَظُمَ فِی أَرْكَانِهِ وَأَحَاطَ بِكُلِّ شَیْءٍ عِلْمًا وَهُوَ فِی مَكَانِهِ…»
به نام خداوند بخشنده مهربان. حمد و سپاس خدایی را که در یگانگی خود بلندمرتبه، و در یکتایی‌اش نزدیک است. در سلطنت، باجلالت و در ارکان، عظیم است. بر همه چیز احاطه علمی دارد و در مکان خود است…
سپس از فضائل امام علی علیه‌السلام گفت، و از حاضران اقرار به برتری او گرفت. به فرمان الهی، او را به جانشینی خود معرفی کرد و همه را به بیعت با او به‌عنوان امیرالمؤمنین فرا خواند:
«أَلَا وَمَنْ كُنْتُ مَوْلَاهُ، فَهَذَا عَلِیٌّ مَوْلَاهُ، اللَّهُمَّ وَالِ مَنْ وَالَاهُ، وَعَادِ مَنْ عَادَاهُ، وَانْصُرْ مَنْ نَصَرَهُ، وَاخْذُلْ مَنْ خَذَلَهُ».
بدانید هر کس من مولای اویم، این علی مولای اوست. خدایا، دوست بدار هر کس او را دوست بدارد، و دشمن بدار هر کس با او دشمنی کند، یاری کن هر کس او را یاری کند، و خوار کن هر کس او را خوار سازد.
جریان نبوت، حلقه ارتباط میان مردم و خدای متعال بود که پس از رحلت پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله، در قالب امامت تجلی یافت. این مهم، در عصر غیبت امام عصر (عج) با مفهوم ولایت فقیه ادامه می‌یابد. بنابراین باید اذعان کرد که غدیر، نماد پیوند دین و حکومت الهی است و ولایت فقیه در عصر غیبت، استمرار این ولایت الهی به‌شمار می‌رود.
از این رو، غدیر به‌عنوان بزرگ‌ترین عید مسلمانان و روزی که ولایت و امامت به‌طور آشکار در زمین جلوه‌گر شد، اهمیت ویژه‌ای دارد و همواره محور هدایت امت اسلامی باقی خواهد ماند.
می‌توان گفت در منظومه فکری رهبر انقلاب، غدیر خم نماد تجلی ولایت الهی و اصل اساسی مدیریت جامعه اسلامی است؛ واقعه‌ای که در آن، پیامبر اسلام (ص) امام علی (ع) را به‌عنوان ولی و جانشین خود معرفی کرد.
این واقعه، پایه و سند قطعی امامت و مبنای نظریه ولایت فقیه در عصر غیبت است؛ به‌گونه‌ای که ولایت فقیه، استمرار همان ولایت الهی است که در غدیر آغاز شد و فقیه جامع‌الشرایط، نماینده امام معصوم در زمان غیبت است.
از نگاه رهبر معظم انقلاب، معنای غدیر این است که اسلام به مسأله مدیریت جامعه اهمیت می‌دهد. بدین معنا که اداره جامعه در نظام اسلامی، موضوعی رها شده و بی‌اعتنا نیست. حقیقت آن است که واقعه غدیر خم بیانگر جایگاه محوری ولایت در حاکمیت اسلامی است.
رهبر معظم انقلاب تأکید دارند که غدیر صرفاً یک رویداد تاریخی نیست، بلکه نشان‌دهنده اهمیت رهبری الهی در جامعه اسلامی است و روز غدیر، روز ولایت فقیه نیز هست. این نظریه، ضامن تعادل اجتماعی و استمرار هدایت الهی در نظام جمهوری اسلامی ایران است؛ همان نظامی که امام خمینی (ره) آن را احیا و تثبیت کرد.
مقام معظم رهبری، با بیان این‌که عید غدیر «عیدالله‌الاکبر» است و از همه اعیاد اسلامی والاتر و پرمغزتر، علت این امر را چنین بیان می‌دارند که: «در این حادثه، تکلیف امت اسلامی در زمینه هدایت و حکومت مشخص شده است». هرچند، بر طبق برخی روایات، پیامبر خبر داده بود که به این توصیه عمل نخواهد شد، اما مسأله غدیر، شاخص و معیاری است تا آخر دنیا؛ و مسلمانان می‌توانند آن را ملاک راه خود قرار دهند و مسیر عمومی امت را تعیین کنند.
از منظر مقام معظم رهبری، خصوصیت غدیر در مسأله ولایت است؛ آن عاملی که ضامن اجرای احکام و تحقق حکومت اسلامی است. زیرا اگر افراد، دارای ایمان و عمل شخصی باشند ولی حاکمیت در دست دیگران باشد، تحقق اسلام در جامعه منوط به انصاف دیگران خواهد بود.
به بیان دیگر، غدیر در اندیشه رهبر انقلاب، نقطه اتصال اندیشه سیاسی شیعه با ریشه‌های اصیل اسلام است و بیعت با ولی فقیه، تداوم همان بیعت غدیری است که مسیر سعادت و کمال جامعه اسلامی را تضمین می‌کند.
نویسنده: حجت الاسلام حسین مقدس عضو هیئت علمی دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم
انتهای پیام/