تغییر اقلیم تهدیدی برای کشاورزی، صنعت، جامعه و شهرها

به گزارش بخش استان‌ها در وبانگاه به نقل از خبرگزاری تسنیم از شیراز، سید مجید میررکنی، عضو هیات علمی دانشگاه، عضو انجمن هواشناسی ایران و مشاور و مجری راهبرد مدیریت تغییر اقلیم در یادداشت اختصاصی که در اختیار تسنیم قرار داده، به بررسی پیامدهای تغییر اقلیم بر ابعاد مختلف زندگی در ایران و راهکارهای سازگاری می‌پردازد.

وی افزود: دما و میزان بارندگی از مهمترین عوامل تعیین کننده اقلیم هر منطقه هستند، برای تعیین اقلیم کشور ایران، داده‌های دما و بارندگی ثبت شده در ایستگاه‌های هواشناسی سراسر کشور جمع‌آوری و میانگین‌گیری می‌شود تا اقلیم کلی کشور مشخص شود.

میررکنی در ادامه با طرح این پرسش که آیا با همین روش می‌توان اقلیم کل زمین را هم مشخص کرد؟ گفت: پاسخ «بله» است. با استفاده از داده‌های ایستگاه‌های هواشناسی در اقصی نقاط کرۀ زمین، می‌توان میانگین دما و بارندگی را در مقیاس سیاره‌ای به‌دست آورد، که به آن «میانگین جهانی» می‌گویند. این میانگین‌های جهانی مبنایی برای شناخت اقلیم کره زمین هستند.

وی اظهار کرد: بر اساس بررسی‌ها و مشاهدات در سال‌های اخیر، دمای میانگین جهانی حدود نیم تا یک درجه افزایش یافته است. این افزایش دما که از آن با عنوان گرمایش جهانی (Global Warming) یاد می‌شود، عامل اصلی تغییر اقلیم (Climate Change) به شمار می‌رود.

پیامد‌های ناگوار تغییر اقلیم در کشاورزی، صنعت، جامعه و شهر‌ها

میررکنی با اشاره به پیامدهای گسترده تغییر اقلیم در ابعاد اقتصادی، اجتماعی و زیربنایی، کشاورزی را یکی از حوزه‌های کلیدی آسیب‌پذیر در برابر این پدیده عنوان کرد.

وی گفت: تغییر الگوهای بارندگی و افزایش دما، موجب خشک شدن خاک، کوتاه شدن فصل رشد محصولات کشاورزی و کاهش بهره‌وری در بسیاری از مناطق حاصلخیز شده است. علاوه بر این، گرم‌تر شدن هوا، گسترش آفات، بیماری‌های گیاهی و حشرات مهاجم را به دنبال داشته است.

میررکنی بر ضرورت استفاده از سامانه‌های نوین آبیاری، اصلاح بذرهای مقاوم به خشکی و تغییر الگوهای کشت برای مقابله با این چالش تأکید کرد.

عضو هیات علمی دانشگاه، با اشاره به تأثیرات مخرب تغییرات اقلیمی بر صنایع کشور، نسبت به آینده این بخش هشدار داد.

وی اظهار داشت: صنایع آب‌بر مانند نیروگاه‌ها به شدت با بحران کم‌آبی مواجه هستند. گرمای بیش از حد نیز سبب افت بازدهی نیروگاه‌ها و افزایش مصرف انرژی برای خنک‌سازی ماشین‌آلات شده است. علاوه بر این، زیرساخت‌های صنعتی در معرض مخاطرات جدیدی مانند سیل، طوفان، فرسایش خاک و اختلال در زنجیره تأمین قرار دارند.

میررکنی همچنین به آسیب‌پذیری صنایعی مانند گردشگری در برابر نابسامانی‌های اقلیمی، کاهش بارندگی‌های فصلی و گرم شدن هوا اشاره کرد.

عضو هیات علمی دانشگاه، با اشاره به پیامدهای اجتماعی تغییرات اقلیم، نسبت به افزایش فشار بر زیرساخت‌های شهری و تشدید نابرابری‌ها هشدار داد و گفت: پناهندگی اقلیمی از روستاهای خشک‌شده به شهرها، فشار زیادی بر منابع و زیرساخت‌های شهری وارد کرده است. علاوه بر این، نابرابری‌های اجتماعی و فقر در حال افزایش بوده و آسیب‌های روانی مانند اضطراب اقلیمی نیز رو به گسترش است.

میررکنی تغییرات اقلیمی را تهدیدی جدی برای سلامت عمومی، امنیت غذایی و ثبات اجتماعی در برخی مناطق کشور دانست.

عضو هیأت علمی دانشگاه، با اشاره به آسیب‌پذیری بالای شهرها در برابر تغییرات اقلیمی، نسبت به پیامدهای این پدیده هشدار داد و با بیان اینکه شهرها به عنوان مراکز جمعیتی و اقتصادی، در برابر تغییرات اقلیم بسیار آسیب‌پذیر هستند، گفت: افزایش دمای شهری (پدیده جزیره گرمایی) منجر به افزایش مصرف انرژی، مرگ و میر ناشی از گرما و کاهش کیفیت هوا می‌شود. همچنین، سامانه‌های فاضلاب و زهکشی شهری توانایی مقابله با بارندگی‌های شدید و ناگهانی را نداشته و این امر موجب آب‌گرفتگی، سیلاب و تخریب زیرساخت‌ها می‌شود.

وی افزود: ساختمان‌های مسکونی و تجاری قدیمی نیز اغلب در برابر گرمای شدید و بلایای اقلیمی مقاوم نیستند. علاوه بر این، رشد جمعیت، مهاجرت روستاییان به حاشیه شهرها و کاهش منابع آبی، چالش‌های اجتماعی و زیست‌محیطی جدیدی را در مدیریت شهری ایجاد کرده است.

این عضو هیأت علمی دانشگاه، استفاده از راهبردهای مدیریت تغییر اقلیم، مصالح مقاوم در برابر گرما و توسعه فضاهای سبز شهری را از جمله راهکارهای پیشنهادی برای افزایش تاب‌آوری شهرها در برابر تغییرات اقلیمی و پیامدهای آن دانست.

میررکنی در ادامه گفت: سازگاری و تغییر در رفتار از آنجا که عامل اصلی تغییر اقلیم، فعالیت‌های انسان‌محور و ناسازگار با طبیعت است، ضروری است، که با تغییر رویکرد‌ها به سمت «سازگاری» حرکت کنیم. این رویکرد از سوی نهاد‌های علمی به‌منزلۀ راهبرد کلیدی مطرح شده است. در ایران، نمونه‌ای از رفتار سازگار با اقلیم را می‌توان در فناوری سنتی قنات مشاهده کرد، که بر تعادل در برداشت از منابع آبی تأکید دارد.

وی اظهار کرد: برای مقابله با تغییر اقلیم، کاربست راهبرد «تغییر در برابر تغییر» پیشنهاد می‌شود. به این معنا، که اگر اقلیم تغییر کرده، ما نیز باید در شیوه‌های زندگی، تولید و مصرف خود تغییر ایجاد کنیم. برخی راهکار‌های پیشنهادی شامل اصلاح شیوه‌های کشاورزی با کاربست روش‌های کم‌آب‌بر و مقاوم به گرما، استفاده از فناوری‌های صنعتی سازگار با محیط‌زیست و کاهش آلاینده‌ها، تقویت سامانه‌های مدیریت شهری در برابر بلایای اقلیمی، گسترش آموزش زیست‌محیطی و فرهنگ‌سازی عمومی و بازچرخانی و صرفه‌جویی در مصرف آب در صنایع، کشاورزی و زندگی روزمره در نهایت، آینده پایدار تنها زمانی ممکن است، که ما با طبیعت همسو شویم، نَه در برابر آن بایستیم.

عضو انجمن هواشناسی ایران در پایان گفت: شهرها، کشاورزی، صنعت و جامعه در خط مقدم پیامد‌های ناگوار تغییر اقلیم قرار دارند و مسئولیت اجتماعی ما ایجاب می‌کند، که با تفکر، برنامه‌ریزی و مشارکت، راهی برای تاب‌آوری و بقا بیابیم.

انتهای پیام/424