بیماری باکتریایی خاموش؛ از لبنیات بی‌نام و نشان تا آغل‌های آلوده
به گزارش بخش استانها در وبانگاه به نقل از خبرگزاری تسنیم از همدان، تا همین چند سال پیش، نام “تب مالت” در میان مردم همدان با هراس همراه بود؛ بیماری‌ای که نه‌تنها سلامت فردی، بلکه آرامش اجتماعی را در مناطق روستایی و دامداری‌محور به خطر انداخته بود. مصرف لبنیات محلی، تماس با دام‌های آلوده و نبود آگاهی عمومی باعث شده بود این بیماری باکتریایی هر سال صدها نفر را در استان مبتلا کند.
در آن روزها، دامداران، سلاخان، کارگران کشتارگاه، و حتی خانواده‌هایی که به لبنیات سنتی اعتماد داشتند، در معرض خطر بودند. عدم شناخت عمومی نسبت به راه‌های انتقال و پیشگیری، همراه با مصرف محصولات لبنی فاقد مجوز، سه ضلع اصلی این بحران بود و استان همدان در نقشه شیوع تب مالت، یکی از نقاط قرمز کشور به شمار می‌رفت.
اکنون اما ورق برگشته، با اجرای طرح‌های آموزشی گسترده در روستاها، واکسیناسیون هدفمند دام‌ها و نظارت بهداشتی بر لبنیات، شرایط به‌طور محسوسی بهبود یافته است. به گفته کارشناسان، آمار ابتلا در این استان تقریباً نصف شده و روند کنترل بیماری با قوت ادامه دارد. در همین راستا، با تقی حاجیلو، کارشناس بیماری‌های واگیر و مسئول برنامه بیماری‌های مشترک بین انسان و دام در دانشگاه علوم پزشکی همدان گفت‌وگو کردیم.
تسنیم: آقای حاجیلو، همدان تا چند سال پیش از استان‌های بحرانی در شیوع تب مالت بود. وضعیت فعلی را چطور ارزیابی می‌کنید؟
حاجیلو: بله، در گذشته آمار ابتلا در همدان بسیار بالا بود، اما خوشبختانه با اجرای طرح‌های آموزشی، واکسیناسیون گسترده دام‌ها و پایش دقیق، از سال 1400 تاکنون کاهش قابل توجهی داشته‌ایم. به‌عنوان نمونه، در سال 1402 تعداد موارد ابتلا 1313 نفر بود که در سال 1403 به 1155 نفر کاهش یافت. همچنین میزان بروز بیماری از 134 در 100 هزار نفر در سال 1400 به 68 نفر در سال گذشته رسیده است.
تابستان، فصل هشدار برای تب مالت؛ مراقب لبنیات خام و تماس با دام باشید
تسنیم: شیوع این بیماری بیشتر در چه فصلی اتفاق می‌افتد؟
حاجیلو: معمولاً در فصل تابستان موارد ابتلا افزایش پیدا می‌کند، چون تماس مستقیم مردم با دام‌ها بیشتر می‌شود و مصرف فرآورده‌های لبنی سنتی در این فصل بالاتر است.
تسنیم: تب مالت از چه راه‌هایی منتقل می‌شود؟
حاجیلو: این بیماری یک عفونت باکتریایی است که از دام آلوده به انسان منتقل می‌شود. راه‌های انتقال شامل مصرف لبنیات غیرپاستوریزه، تماس مستقیم با دام، استنشاق هوای آلوده در آغل‌ها، تماس با گوشت و احشام خام، و حتی تراشه‌های استخوان دام است. افرادی که شغلشان با دام در ارتباط است، مثل دامداران، دامپزشکان، و کشتارگران، در معرض خطر بیشتری قرار دارند.
بیشتر مردم شیر را اشتباه می‌جوشانند / جوشیدن مؤثر از لحظه قل‌زدن است
تسنیم: آیا راهی برای شناسایی لبنیات آلوده در منزل وجود دارد؟
حاجیلو: خیر، متأسفانه ظاهر لبنیات آلوده هیچ نشانه‌ای ندارد. تنها راه مطمئن، مصرف لبنیات پاستوریزه است. اگر کسی اصرار دارد شیر خام مصرف کند، باید آن را کاملاً بجوشاند؛ یعنی از لحظه‌ای که شیر شروع به قل‌زدن می‌کند، باید دست‌کم 3 تا 5 دقیقه بجوشد. برخی تصور می‌کنند از زمانی که شیر روی شعله گذاشته می‌شود، زمان جوش آغاز شده، درحالی‌که این تصور اشتباه است.
از آموزش در روستاها تا واکسیناسیون سه‌باره؛ نقشه راه مهار تب مالت
تسنیم: چه اقدامات میدانی برای کنترل بیماری در دام‌ها انجام شده است؟
حاجیلو: از سال 1400 با همکاری دامپزشکی، دام‌ها به صورت رایگان واکسینه می‌شوند، مخصوصاً در کانون‌های آلوده. حتی دام‌هایی که تازه وارد دامداری‌ها می‌شوند، قبل از ورود واکسینه می‌شوند. همچنین آموزش‌های میدانی در روستاها اجرا شده تا دامداران به اهمیت پیشگیری واقف شوند.
تب مالت فقط جسم را هدف نمی‌گیرد؛ علائم روانی هم دارد
تسنیم: در صورت ابتلا، چه علائمی در انسان ظاهر می‌شود؟
حاجیلو: تب مالت اغلب با علائمی چون تب، درد عضلانی، تعریق شبانه، بی‌حالی، کاهش وزن و درد مفاصل همراه است. گاهی هم علائم روانی مانند کاهش آستانه تحمل و بی‌قراری دیده می‌شود. بیماری دوره نهفتگی دارد و درمان آن ممکن است چند هفته طول بکشد.
تسنیم: آیا پنیر سنتی هم می‌تواند آلوده باشد؟
حاجیلو: بله، اگر شیر مورد استفاده آلوده باشد، پنیر سنتی هم آلوده خواهد بود. توصیه ما این است که پنیر سنتی حتماً حداقل سه ماه در آب‌نمک نگهداری شود. همچنین خرید محصولات بی‌برند، بدون مجوز و فاقد پروانه بهداشتی، بسیار خطرناک است.
تسنیم: مسئولیت نظارت بر لبنیات سنتی بر عهده چه نهادی است؟
حاجیلو: همکاران ما در حوزه سلامت محیط و کار به همراه دامپزشکی، به‌طور مستمر نمونه‌برداری و آزمایش‌های کنترل کیفیت را انجام می‌دهند. هدف این بازرسی‌ها پیشگیری از بیماری و تضمین سلامت مردم است.
آمار امیدوارکننده است؛ همدان در مسیر مهار کامل تب مالت
تسنیم: آیا روند کاهش بیماری ادامه‌دار است؟
حاجیلو: قطعاً. با توجه به همکاری خوب دامپزشکی، حوزه سلامت، آموزش‌های عمومی و مشارکت مردم، روند نزولی ادامه دارد. از 134 مورد در 100 هزار نفر در سال 1400، به 68 مورد در سال 1403 رسیدیم که نشان‌دهنده پیشرفت جدی در کنترل بیماری است.
به گزارش تسنیم، اگرچه آمار ابتلا به تب مالت در همدان بنابر اعلام دانشگاه علوم پزشکی از 134 نفر در هر 100 هزار نفر به 68 نفر در این آمار رسیده است اما به نظر می رسد که با وجود اقدامات انجام شده، تب مالت همچنان یک چالش در استان همدان است و نیاز به توجه و پیگیری بیشتر دارد.
انتهای پیام/