بررسی نوآوری‌ها و جایگاه کتاب «الخَرَّاره فی شرح العجاله» در منطق اسلامی
به گزارش بخش استانها در وبانگاه به نقل از خبرگزاری تسنیم از قم، نشست تخصصی با موضوع «نوآوری‌ها و جایگاه کتاب الخَرَّاره فی شرح العجاله در منطق اسلامی» به همت جمعی از اساتید، پژوهشگران و دانشجویان علاقه‌مند به فلسفه و منطق اسلامی برگزار شد.
در این جلسه، حسن عبدی‌پور، پژوهشگر حوزه علوم اسلامی، به تحلیل ابعاد مختلف این کتاب ارزشمند و جایگاه آن در سنت شرح‌نگاری منطق اسلامی پرداخت.
معرفی کلی اثر و زمینه تاریخی
در ابتدای نشست، تألیف «الخَرَّاره فی شرح العجاله» اثر نجم‌الدین عبدالله بن حسین بهابادی یزدی معرفی شد و اهمیت آن در نظام آموزش منطق به‌ویژه در عصر صفوی و مدرسه نجف تبیین گردید.
عبدی‌پور این اثر را پیوندی میان سنت منطق‌نگاری کلاسیک و جریان‌های نوگرای منطق اسلامی دانست که بستری برای پویایی بیشتر در این علم فراهم آورده است.
محورهای نوآوری و ویژگی‌های ممتاز کتاب
1. تحلیل انتقادی و دیالوگ با آراء پیشینیان:
مؤلف در برخورد با آراء گذشتگان، صرفاً به نقل اقوال پیشین اکتفا نکرده، بلکه با رجوع به متون اصیل و شرحی انتقادی، ابعاد قوت و ضعف هر مکتب را تحلیل نموده است. نمونه‌ای از این نگرش، نقد دقیق آرای ابن‌سینا در مبحث قضایا همراه با استدلالات زبانی و منطقی است.
2. بازتعریف مفاهیم بنیادین منطق:
در این شرح، اصطلاحات کلیدی از جمله «حد»، «رسم»، «قضیه»، «تصور» و «تصدیق»، نه تنها از ابعاد ادبی و لغوی، بلکه از منظر فلسفی نیز مورد بازنگری و روزآمدسازی قرار گرفته‌اند؛ این امر، دقت مفهومی و کاربردی واژه‌ها را افزایش داده است.
3. رویکرد زبان‌شناختی و تطبیقی:
یکی از وجوه تمایز «الخَرَّاره» توجه ویژه به ابعاد لغوی و تحلیل کاربردی اصطلاحات در منابع متقدم و متأخر است که بر دقت، تطابق و اصالت مفاهیم افزوده و از بروز تحریفات مفهومی جلوگیری می‌کند.
4. نسخه‌شناسی و جامع‌نگری در روایات متنی:
اهمیت اعتبار روایات خطی نزد مؤلف و مصححان معاصر به شکل استخراج و ارائه تفصیلی اختلافات نسخه‌ای، امکان تحقیقات تطبیقی دقیق‌تر را برای پژوهشگران حوزه منطق اسلامی فراهم ساخته است و ابعاد پژوهشی کتاب را ارتقاء بخشیده است.
5.گسترش سنت شرح‌نگاری، تعلیق‌نگاری و ارجاع به منابع:
از دیگر ویژگی‌های اثر، افزوده شدن حواشی، تعلیقات انتقادی و ارجاعات منسجم به منابع مختلف است که مخاطب را با منظومه‌ای پویا برای آموزش و پژوهش مواجه می‌سازد.
6. داوری‌های مستقل و نوآورانه:
عبدالله بهابادی یزدی، با رویکرد عقلانی و اجتهادی، از تکرار صرف آراء گذشتگان فاصله گرفته و با جسارت علمی بر اساس براهین عقلی و شواهد لغوی، دیدگاه‌های جدیدی عرضه داشته است.
7. اتکاء بر منابع معتبر و اصالت علمی:
مؤلف برای تحلیل مفهومی اصطلاحات، به لغت‌نامه‌ها و متون وزینی چون «الصحاح» و «التعریفات» استناد داده و با رویکرد مستند و معتبر، بر اصالت علمی اثر افزوده است.
اهمیت تصحیح انتقادی معاصر
در بخش دیگری از نشست، نقش تصحیح انتقادی جدید به کوشش داود حیدری و سید سعید موسوی مورد بررسی قرار گرفت. این تصحیح، با پایبندی به نسخه‌های خطی اصلی و ارائه اطلاعات دقیق نسخه‌شناختی، نه تنها اعتبار پژوهشی اثر را افزایش داده، بلکه افق جدیدی برای پژوهش‌های تطبیقی و آموزشی فراهم آورده است.
جمع‌بندی و دستاورد علمی
در پایان، عبدی‌پور با جمع‌بندی مباحث، «الخَرَّاره فی شرح العجاله» را فراتر از یک شرح صرف، اثری خلاقانه و تحلیلی معرفی کرد که با دقت زبانی و رویکرد نوآورانه، سهمی برجسته در ارتقاء سطح آموزش و پژوهش منطق اسلامی داشته است. بهره‌برداری از تصحیح انتقادی این اثر، امکان مطالعات پیشرفته‌تر بر میراث منطق اسلامی را برای پژوهشگران و علاقه‌مندان فراهم می‌سازد.
یادآور می‌شود، این نشست، همراه با استقبال اساتید، دانشجویان و پژوهشگران، اهمیت احیای متون و سنت منطقی اسلامی را در چشم‌انداز معاصر به خوبی نمایان ساخت و بر تداوم پژوهش علمی و انتشار انتقادی آثار فاخر حوزه منطق اسلامی تأکید نمود.
انتهای پیام/