تنش شدید آبی در سیستان و بلوچستان/ لب‌تشنه مردم در تابستان داغ!
به گزارش بخش استانها در وبانگاه به نقل از خبرگزاری تسنیم از زاهدان، در میانه‌ی تابستانی که دمای هوا در بسیاری از نقاط ایران از مرزهای تاب‌آوری عبور کرده، بحران آب دیگر یک مسئله منطقه‌ای یا مقطعی نیست؛ بلکه به چالشی حیاتی برای زندگی روزمره میلیون‌ها ایرانی تبدیل شده است. استان سیستان و بلوچستان، با اقلیم خشک، سابقه‌ی طولانی خشکسالی و زیرساخت‌های محدود، یکی از کانون‌های اصلی این بحران در کشور به شمار می‌رود. در این خطه، تأمین پایدار آب شرب دیگر تنها یک وظیفه حاکمیتی نیست؛ بلکه به ضرورتی همگانی تبدیل شده که همه شهروندان باید در آن نقش‌آفرینی کنند. گرمای طاقت‌فرسای تابستان و رشد بی‌سابقه مصرف، در کنار کاهش منابع آبی و افت شدید سفره‌های زیرزمینی، زنگ خطر را برای آینده آبی این استان به صدا درآورده است.
واقعیت آن است که در سیستان و بلوچستان، دیگر نمی‌توان با شیوه‌های مصرف گذشته، ادامه داد. بحران آب در این منطقه، برخلاف بسیاری از مناطق دیگر کشور، نه در آینده دور، بلکه همین امروز ملموس، واقعی و به‌شدت نگران‌کننده است. بارندگی‌های ناچیز سالانه، تبخیر بالای آب، تخریب سفره‌های آب زیرزمینی، کاهش کیفیت منابع و فرسودگی شبکه‌های انتقال، همگی مانند حلقه‌هایی از یک زنجیره معیوب، بر پایداری آب در این استان سایه انداخته‌اند. در چنین شرایطی، صرفه‌جویی، دیگر یک انتخاب شخصی نیست؛ بلکه مسئولیتی اجتماعی و ضرورتی ملی است.
در این میان، شرکت آب و فاضلاب استان سیستان و بلوچستان، با توجه به فشار روزافزون بر منابع و زیرساخت‌ها، از مردم خواسته تا با تغییر رفتارهای ساده اما کلیدی در مصرف، نقش خود را در عبور از بحران ایفا کنند. شهروندان این استان، که سال‌هاست با مفهوم کم‌آبی آشنا هستند، اکنون در نقطه‌ای حساس از این مسیر ایستاده‌اند؛ جایی که حتی کاهش چند دقیقه‌ای زمان استحمام، اصلاح نشت کوچک شیرآب، یا به تعویق انداختن شست‌وشوی خودرو و فرش، می‌تواند سرنوشت آب در محله‌ای را تغییر دهد.
از سوی دیگر، اقلیم گرم و استفاده گسترده از کولرهای آبی در خانه‌ها، خود به‌تنهایی منشأ مصرف بالای آب است؛ اما می‌توان با اقداماتی مانند سایه‌بان‌گذاری برای کولرها، استفاده از شناور و سرویس منظم، مصرف را به‌صورت ملموسی کاهش داد. اهمیت این اقدامات، زمانی آشکارتر می‌شود که بدانیم فقط یک کولر آبی، روزانه بین 300 تا 400 لیتر آب مصرف می‌کند؛ عددی که با ضرب در هزاران خانوار، به میلیون‌ها لیتر آب در روز می‌رسد.
بحران آب در سیستان و بلوچستان، اگرچه رنگ و بوی اقلیمی دارد، اما راه‌حل آن بیشتر از جنس رفتار انسانی است. آنچه امروز این استان نیاز دارد، نه فقط مدیریت دولتی، بلکه مشارکت آگاهانه مردم در کوچک‌ترین مصارف روزمره است. این هم‌افزایی می‌تواند به کاهش فشار از شبکه‌های توزیع، پایداری خدمات و تاب‌آوری تأسیسات کمک کند. اگر همه شهروندان، تنها 30 درصد مصرف خود را کاهش دهند، آب کافی برای استمرار زندگی در مناطق دچار تنش آبی فراهم خواهد شد.
اکنون، فصل گرم نه فقط آزمون تاب‌آوری زیرساخت‌ها، بلکه آزمون بلوغ اجتماعی در برابر یکی از جدی‌ترین تهدیدات زیست‌محیطی کشور است. سیستان و بلوچستان، با تمام چالش‌هایش، می‌تواند به الگویی برای سایر استانها تبدیل شود؛ الگویی که نشان دهد حتی در سخت‌ترین اقلیم‌ها نیز، با مشارکت همگانی و آگاهی مصرف، می‌توان بحران را مهار کرد و راهی به‌سوی آینده‌ای پایدار گشود.
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب سیستان و بلوچستان در گفت‌وگو با تسنیم با اشاره به وضعیت منابع آب در استان گفت: سیستان و بلوچستان با تنش آبی واقعی و ملموس مواجه است، شرایطی که ناشی از استمرار و تشدید خشکسالی، افت مداوم سطح آب‌های زیرزمینی و کاهش کیفیت منابع تأمین در سال‌های اخیر است. استمرار این روند، تأمین آب پایدار را با چالش‌های جدی روبه‌رو کرده و لزوم مدیریت مصرف و حفاظت از منابع موجود را بیش از هر زمان دیگری ضروری ساخته است.
فرهاد سرگلزایی با بیان اینکه در حال حاضر، سرانه مصرف آب در برخی مناطق استان از حد استاندارد فراتر رفته و این موضوع فشار مضاعفی بر شبکه‌های توزیع و منابع تأمین وارد کرده است، افزود: اگر شهروندان تنها با کاهش 30 درصدی مصرف روزانه همراه شوند، می‌توان سرانه مصرف آب را به حدود 130 لیتر در شبانه‌روز که مطابق با استانداردهای ملی است رساند و زمینه را برای پایداری خدمات و تأمین آب در مناطق نیز فراهم کرد.
وی با تأکید بر نقش مؤثر مشارکت مردم در مدیریت منابع آبی گفت: اگر شهروندان در مصرف آب، رعایت الگوهای بهینه را جدی بگیرند، می‌توان با توزیع متعادل‌تر منابع، بخشی از مشکلات مشترکانی را که به دلیل مصرف بی‌رویه دچار تنش آبی شده‌اند، کاهش داد و امکان تأمین پایدارتر آب در سطح گسترده‌تری از مناطق فراهم می‌شود.
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب سیستان و بلوچستان بیان کرد: هر یک درجه افزایش دمای بالای 40 درجه، می‌تواند به‌طور میانگین بین 2 تا 5 درصد به مصرف آب اضافه کند. این یعنی تنها در یک هفته داغ، بدون آن‌که آگاه باشیم، میزان مصرف به‌طرز چشمگیری بالا می‌رود. افزایش مصرف در گرمای شدید، فشار مضاعفی بر منابع آبی و تأسیسات پمپاژ وارد می‌کند؛ در این شرایط، مدیریت مصرف تنها راه حفظ تعادل میان نیاز مردم و ظرفیت واقعی منابع آبی است.
سرگلزایی با اشاره به نقش کولرهای آبی در افزایش مصرف و اقدامات مؤثر برای مدیریت بهینه آن، تصریح کرد: کولرهای آبی که از وسایل ضروری در اقلیم گرم و خشک استان محسوب می‌شوند، به‌تنهایی سهمی قابل توجه در مصرف دارند. هر کولر آبی در استان، بسته به منطقه، روزانه بین 300 تا 400 لیتر آب مصرف می‌کند. نصب سایبان برای کولر آبی، از تابش مستقیم نور خورشید جلوگیری کرده و باعث کاهش تبخیر آب می‌شود. همچنین، استفاده از شیر شناور برای جلوگیری از سرریز شدن و هدررفت آب و سرویس منظم کولرها، به بهبود عملکرد و کاهش مصرف آب کمک می‌کند.
وی ادامه داد: فقط یک شیر آب که در هر دقیقه 60 قطره چکه کند، در یک شبانه‌روز 20 لیتر آب شرب را هدر می‌دهد. این یعنی 600 لیتر در یک ماه که می‌توان با یک تعویض ساده مغزی یا واشر، از این اتلاف بزرگ جلوگیری کرد. در هر خانه چندین شیرآب وجود دارد؛ اگر هرکدام نشتی کوچکی داشته باشند، جمع این چکه‌ها به هدررفت هزاران لیتر آب منجر می‌شود.
وی یادآور شد: قطعاً هیچ‌کس از مردم خوب استان نمی‌خواهد آب را هدر بدهد؛ مسئله اینجاست که گاهی بی‌اختیاری در برابر گرما یا ناآگاهی نسبت به حجم مصرف، ما را از رفتار درست دور می‌کند. امروز، بیش از همیشه، پایداری آب به رفتارهای کوچک اما اثرگذار ما گره خورده است.
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب استان همچنین گفت: در روزهای گرم تابستان، کاهش مدت زمان استحمام و به تعویق انداختن شست‌وشوهای غیرضروری مانند فرش، حیاط یا خودرو، تأثیر مستقیمی بر توزیع پایدار آب در زمان اوج مصرف دارد. فقط با کاهش 5 دقیقه‌ای زمان استحمام، حدود 100 لیتر آب صرفه‌جویی می‌شود. هر دقیقه استحمام کمتر، یعنی صرفه‌جویی چندین لیتر آب شرب. اگر هر خانواده، تنها چند دقیقه از زمان شست‌وشو و استحمام خود بکاهد یا آن را به ساعات خنک‌تر موکول کند، در مقیاس شهری، هزاران لیتر آب ذخیره خواهد شد. پایداری منابع، با همین تصمیم‌های ساده اما آگاهانه ممکن می‌شود.
سرگلزایی در پایان افزود: توصیه‌هایی مانند بازنگری در زمان شست‌وشو، کنترل نشتی شیرآلات و بهینه‌سازی مصرف کولرهای آبی، اگرچه در ظاهر ساده‌اند، اما اجرای دقیق و مستمر آن‌ها می‌تواند نقش قابل توجهی در کاهش مصرف آب و جلوگیری از بروز اختلال در تأمین آن ایفا کند.
وی تأکید کرد: در شرایطی که تداوم گرمای شدید و فشار مضاعف بر شبکه‌های آبرسانی، تاب‌آوری سامانه‌های شهری را تحت تأثیر قرار داده، مشارکت شهروندان در مدیریت مصرف، به یک ضرورت برای حفظ پایداری خدمات آبی تبدیل شده است. پایش رفتار مصرفی و اتخاذ تصمیم‌های آگاهانه در سطح خانوار، نخستین و مؤثرترین گام در مسیر عبور کم‌تنش از فصل گرم خواهد بود.
انتهای پیام/