یادداشت|قرآن تنها کتاب آسمانی است که هر سورهاش با نام خدا آغاز میشود
به گزارش بخش استانها در وبانگاه به نقل از خبرگزاری تسنیم از قم، با صرف نظر از گفتارهای شفاهی، متون و مجموعه کتبی که از سه هزار سال گذشته تا کنون در اختیار بشر قرار دارد و در قالب صدها میلیون جلد کتاب در کتابخانه های بزرگ دنیا؛ همچون کتابخانه کنگره ملی آمریکا، کتابخانه مرکزی چین و آلمان نگاه داری می شود، به سه دسته اساسی تقسیممی شوند:
دسته اول؛ متون آسمانی
یعنی متون ادیانی که از سوی دین شناسان به عنوان ادیان آسمانی تلقی می شوند و مدافعان آنان معتقداند که این ادیان توسط پیامبران الهی از سوی خداوند ابلاغ شد و خداوند به همراه آن پیامبران و به تناسب هر دینی کتابی مخصوص برای هدایت آنان و ارایه برنامه تشریعی فرو فرستاد. چهار کتاب «اوستا»، «تورات»، «انجیل» و «قرآن» این چنین هستند.
اوستای کنونی که تنها بخشی از متن مفصل اولیه آن است شامل چهار بخش است: یسنا، یشتها، وندیداد، ویسپرد و خردهاوست.
تورات کنونی شامل پنج کتاب اصلی است با عناوین: 1. برشیت בראשית (پیدایش)؛ 2. شموت שמות (خروج)؛3. وییقرا ויקרא (لاویان)؛ 4 بمیدبار במדבר (اعداد)؛ 5. دواریم דברים (تثنیه). کتب انبیاء؛ نظیر مزامیر و امثال سلیمان از دیگر بخش های تورات به حساب می آید.
انجیل کنونی شامل چهار کتاب: انجیل متی، انجیل مرقس، انجیل لوقا و انجیل یوحنا و کتاب اعمال رسولان و نامه های حواریان مسیح (ع) است.
دسته دوم؛ متون آیینی
یعنی متون آن دسته از ادیان که به رغم تلقی دین نسبت به آنها، وجود پیامبر آسمانی برای آنان و نیز نزول کتاب آسمانی برای هدایت پیروان آنان اثبات نشده است. دو دین هندو و بودا از این نوع هستند؛ هر چند هر دوی آنها دارای کتاب های دینی مقدس هستند.
به عنوان مثال «تریپیتکا (Tipitaka) یا سه سبد به عنوان یکی از کتب دینی بوداییان شامل سه بخش اصلی است: وینایا پیتکا (Vinaya Pitaka) که قوانین و مقررات مربوط به راهبان و راهبهها را در بر میگیرد، سوترا پیتکا (Sutta Pitaka) که شامل سخنان بودا و شاگردانش است، و ابهیداما پیتکا (Abhidhamma Pitaka) که به مباحث فلسفی و روانشناسی بودیسم میپردازد.
اهم کتب دینی هندوان عبارت است از: وداها (Vedas)؛ شامل سرودها، دعاها، و مناسک مذهبی است؛ اوپانیشادها (Upanishads) که به مباحث فلسفی و معنوی عمیقتری میپردازند و پورانهها (Puranas) که داستانها و افسانههایی را درباره خدایان، قهرمانان، و آفرینش جهان روایت میکنند.
دسته سوم؛ متون بشری
از دو دسته پیشگفته که شمار آنها از تعداد انگشتان دست نمی گذرد، بگذریم آن چه از کتاب، پایان نامه، پژوهش، مقاله و … که در کتابخانه های بزرگ جهان نگاهداری می شود، مربوط به متون بشری است؛ یعنی کتبی است که توسط یک یا جمعی از آدمیان فراهم شده است؛ اعم از کتب علمی، فلسفی، ادبی، تاریخی و …
حال با توجه به دسته بندی جامعی که از همه متون و کتب موجود در جهان ارایه شد، باید به آشکارا اذعان کرد که به استثنای قرآن و کتبی که توسط مسلمانان تنظیم شده و آغاز آنها با الهام از قرآن با بسمله رقم خورده است، هیچ یک از این کتاب ها یا بخش های آنها با طلیعه روشن و مشخصی آغاز نمی شود؛ یعنی همه آنها فاقد مطلع و طلیعه هستند و سرآغازی ندارند.
به اذعان دین شناسان تطبیقی در میان کتاب آسمانی تنها دو کتاب: تورات و انجیل از نظر جایگاه تاریخی، اعتبار متنی و آشکار بودن هویت آنها در سطحی قرار دارند که می توان از آنها به عنوان دو کتاب آسمانی یاد کرد؛ چنان که قرآن نیز با چنین تعاملی با این دو کتاب مواجه شده است، اما با این حال این دو کتاب بدون هیچ سرآغازی و مطلعی سخن خود را آغاز می کنند؛ چنان که به رغم برخورداری از دو بخش: «اصحاح» که معادل «سوره» در قرآن است و آیه، هم چنان بخش های آنها که با عنوان «اصحاح» آمده، فاقد سرآغاز است!
وقتی تورات و انجیل چنین باشند، تکلیف سایر کتب آسمانی، کتب زمینی مقدس و سایر کتب بشری مشخص خواهد بود!
آن چه در کتب زمینی و تدوین یافته توسط ابنای بشر قابل مشاهده است، یا فاقد هرگونه طلیعهای است و یا آن که در شماری از آنها مولف کتاب خود را بدون هر گونه طلیعه به یکی از عزیزانِ محبوب و قابل ذکر خود تقدیم می کند.
چنان که همه سخنرانی های رسمی سران کشورها و در سازمان های جهانی؛ همچون سازمان ملل و در پارلمانها و سایر مراکز و مراسم بسیار مهم فاقد هر گونه طلیعه ای است و تنها با جمله «خانم ها و آقایان» آغاز می شود.
در این بین این تنها قرآن کتاب آسمانی مسلمانان است که اصرار دارد تمام بخشهای آن با عنوان «سوره»؛ به استثنای سوره توبه که در آن عامدانه بسمله نیامده است، با طلیعه ای بسیار زیبا، نغز و پر معنا؛ یعنی با «بسم الله الرحمن الرحیم» آغاز کند.
وقتی معانی و مدالیل این طلیعه را واکاوی می کنیم، در می یابیم که افزون بر گردآمدن همه معارف و آموزه های قرآن در آن، به رغم همه کوتاهی خود رساترین و گویاترین تصویر از خداوند متعال را به تصویر می کشد؛ یعنی این طلیعه خود بازگو میکند که از یک سو بهترین سرآغاز، سرآغازی است که با نام خداوند همراه باشد و از سویی دیگر برترین سرآغاز آن است که همه معارف الهیه در آن جمع آید؛ همان گونه که طراحان پرچم و سرود یک ملت میکوشند همه پیام های بایسته در آنها گرد آمده و بازتاب داده شود. آیا همین میزان برای اثبات آسمانی بودن این کتاب کافی نیست؟! آیا قدر قرآن را می دانیم؟!
یادداشت از آیت الله علی نصیری، رئیس مؤسسه معارف وحی و خرد و استاد حوزه و دانشگاه
انتهای پیام/