زنان روستای خراشاد با دستان خود تاریخ را می‌بافند
به گزارش بخش استانها در وبانگاه به نقل از خبرگزاری تسنیم از بیرجند، در دل کوه‌های جنوب بیرجند، جایی که کوچه‌ها بوی نان داغ و چشمه‌ها طعم زندگی می‌دهند، روستایی آرام و اصیل به نام “خراشاد” قد علم کرده است. زنان این روستا با دستان خود، پارچه‌هایی می‌بافند که مرزها را درنوردیده و آوازه‌شان تا اروپا پیچیده است.
روستای جهانی توبافی، تلفیقی از سنت، هنر، اقتصاد زنان و گردشگری فرهنگی است. روستای خراشاد در 20 کیلومتری جنوب شرقی بیرجند قرار دارد و با جمعیتی کمتر از 900 نفر، در سال 1397 توسط شورای جهانی صنایع‌دستی (WCC) به‌عنوان «روستای جهانی توبافی» شناخته شد. این عنوان تنها به روستاهایی اعطا می‌شود که در زمینه حفظ، تولید و توسعه صنایع‌دستی بومی در سطح بین‌المللی نقش مؤثر دارند.
توبافی؛ هنر زنانه‌ای که جهانی شد
به گزارش فصلنامه مطالعات فرهنگی روستایی (سال 1400)، هنر «توبافی» در خراشاد سابقه‌ای بیش از 200 سال دارد. زنان این روستا با استفاده از دستگاه‌های ساده چوبی و نخ پنبه‌ای، پارچه‌هایی سبک و بادوام می‌بافند. این پارچه‌ها با رنگ‌های گیاهی رنگرزی می‌شوند و در سال‌های اخیر به بازارهای اروپایی صادر شده‌اند.
محمدعلی حضرتی‌ها، استاد دانشگاه هنر اصفهان و پژوهشگر میراث فرهنگی، در همین فصلنامه می‌گوید: توبافی در خراشاد نه فقط یک مهارت، بلکه یک نظام اجتماعی و فرهنگی است. زنان این روستا با حفظ میراث نیاکان، الگوی موفقی از کارآفرینی بومی ارائه داده‌اند.
زنان کارآفرین در خانه‌های خشتی
طبق گزارش اداره کل میراث فرهنگی خراسان جنوبی (فروردین 1402)، بیش از 300 زن خراشادی به‌صورت مستقیم در کارگاه‌های خانگی به توبافی مشغول‌اند. آن‌ها از مرحله نخ‌ریسی تا بسته‌بندی، به‌صورت مستقل یا مشارکتی فعالیت می‌کنند.محصولات این زنان در نمایشگاه‌های داخلی و بین‌المللی از جمله اکسپو صنایع‌دستی شیراز (1402 و ) نمایشگاه هنرهای سنتی برلین (2023) عرضه شده اند.
زندگی در کوچه‌های بومی
روستای خراشاد با خانه‌های خشتی، سقف‌های گنبدی، درختان توت، انار و بادام، و چشمه‌های طبیعی، فضای دل‌نشینی برای گردشگری فرهنگی و اقامت بوم‌گردی ایجاد کرده است. به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی گردشگری ایرانگردی (1399–1403)، پنج اقامتگاه بوم‌گردی رسمی در خراشاد فعال‌اند که تجربه زندگی بومی، پخت نان، شرکت در آیین‌های سنتی و بازدید از کارگاه‌ها را برای گردشگران فراهم می‌کنند.
تجربه گردشگران داخلی و خارجی
فاطمه رضوانی، گردشگر تهرانی، اردیبهشت 1403 گفت: در خراشاد، زمان کند می‌گذرد. زنانی که با آرامش و لبخند پارچه می‌بافند، تصویری از زنانگی، زیبایی و فرهنگ‌اند.
مادلین ترویه، مستندساز فرانسوی، در گفت‌وگو با رادیو فرهنگ فرانسه، سپتامبر 2022 گفت: در خراشاد با مردمانی دیدار کردم که جهانی فکر می‌کنند اما ریشه در زمین دارند. پارچه‌ای که از آن‌جا خریدم، امروز در اتاق کارم در پاریس آویزان است.
یوهانس برگر، انسان‌شناس دانشگاه هامبورگ، در مقاله نشریه Anthropology of Living Crafts – شماره 34، زمستان 2022 گفت: خراشاد نمونه‌ای زنده از توسعه پایدار فرهنگی است؛ جایی که صنایع‌دستی، گردشگری و نقش زنان در هماهنگی کامل‌اند.
آینده‌نگری روستا در سایه سنت
به گزارش سایت رسمی ترویج و آموزش صنایع‌دستی ایران (دی 1402)، نسل جوان در خراشاد تحت آموزش توبافی قرار گرفته‌اند. جشنواره سالانه توبافی در مردادماه برگزار می‌شود و هزاران بازدیدکننده داخلی و خارجی را جذب می‌کند. برخی زنان جوان اکنون فروشگاه‌های آنلاین دارند و صادرات مستقیم انجام می‌دهند.
انتهای پیام/ 257