یادداشت| اثرات نیکی و پلیدی کردن افراد در جامعه

به گزارش بخش استان‌ها در وبانگاه به نقل از خبرگزاری تسنیم از قم، ابى بصیر گوید: دو مرد براى گفتگو پیرامون معامله‌اى که باهم داشتند، خدمت امام صادق علیه السلام رسیدند. چون امام سخن هر دو را شنید فرمود: همانا راستش این است که هر کس به خیرى دست نیافته به خیرى بهتر از آن‌چه به وسیله ظلم به آن دست یافته است، دست بیابد. همانا براستى، مظلوم از دین ظالم بیش از آنچه ظالم از مال او گرفته است، بگیرد. سپس فرمود: هر کس به مردم بد کند، زشت و بى‌انتظار نشمارد که به او بد کنند، آدمى همان را درو کند که کشت کرده، هیچکس از تخمه تلخ، شیرینى درو نکند و نه از تخمه شیرین، تلخى (درو کند)، آن دو مرد پیش از آنکه از جا برخیزند، باهم صلح و سازش کردند. (کافی: ج 4، ص 30) 

 نکته‌ها:

 دخَلَ رَجُلَانِ عَلَى أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع فِی مُدَارَاةٍ بَیْنَهُمَا وَ مُعَامَلَةٍ؛ اهل بیت (علیهم السلام) افزون بر همه هدایت‌ها و تربیت‌ها مرجع مراجعات و مرافعات مردم بودند. عالمان دین نیز باید ملجأ و پناه مردم در مرافعات و اختلافات باشند.  

فلَمَّا أَنْ سَمِعَ کَلَامَهُمَا؛ به هنگام داوری باید سخنان هر طرف دعوا مورد توجه قرار گیرد.

 قالَ أَمَا إِنَّهُ مَا ظَفِرَ أَحَدٌ بِخَیْرٍ مِنْ ظَفَرٍ بِالظُّلْمِ؛ بیشترین خیری که به انسان می‌رسد از سر آن است که به او ستم می‌شود. یعنی دیگران به او ستم می‌کنند و او در برابر ستم آنان صبوری می‌کند. خداوند به ازای این مواجه با ستم و صبوری بیشترین پاداش و بیشترین پیشبرد در کارها را برای او در نظر می‌گیرد.

باور به آن که خوشحالی و دست افشانی ستمکار چیزی جز پیروزی ظاهری نیست و در باطن عالم ستم او از هر جهت به زیان او تمام می‌شود، انسان را در مواجه با انواع ستم و گاه بی‌کسی خود و ناتوانی از کنار زدن ستم و دور کردن ستمکار آرام می‌کند و از سوز و گداز مداوم او که گاه به رنجوری و حتی مرگ می‌انجامد، پایان می‌دهد.

 أمَا إِنَّ الْمَظْلُومَ یَأْخُذُ مِنْ دِینِ الظَّالِمِ أَکْثَرَ مِمَّا یَأْخُذُ الظَّالِمُ مِنْ مَالِ الْمَظْلُومِ؛ ظالم از مال مظلوم بر می‌دارد، اما مظلوم از دین ظالم بر می‌دارد؛ یعنی خداوند از اعمال و ثواب‌های ظالم برداشته و به مظلوم می‌دهد و اگر عمل صالح نداشته باشد، از گناهان مظلوم برداشته و بر دوش ظالم می‌گذارد.

ثمَّ قَالَ مَنْ یَفْعَلِ الشَّرَّ بِالنَّاسِ فَلَا یُنْکِرِ الشَّرَّ إِذَا فُعِلَ بِهِ؛ کسی که به دیگران شر می‌رساند، نباید انتظار داشته باشد که با او به خیر و نیکی برخورد شود. 

 بخشی از بیچارگی‌ها و آسیب‌هایی که از جامعه به ما می‌رسد، بازتاب شر و پلیدی است که خود به جامعه تزریق کردیم. این امر جزو سنت‌های ثابت خداوند است.

حق انتقاد از بدی‌ها و پلیدی‌ها از آنِ کسی است که خود از بدی و پلیدی فاصله گرفته باشد. 

جامعه یک مجموعه به هم تافته و در هم تنیده و بسان جمعی نشسته در یک کشتی می‌ماند که رفتارها و رویه‌های آنان نسبت به یکدیگر با بازتاب‌های متقابل روبرو خواهد شد.

أمَا إِنَّهُ إِنَّمَا یَحْصُدُ ابْنُ آدَمَ مَا یَزْرَعُ وَ لَیْسَ یَحْصُدُ أَحَدٌ مِنَ الْمُرِّ حُلْواً وَ لَا مِنَ الْحُلْوِ مُرّاً؛ امام صادق (علیه السلام) برای اثبات قوانین باطنی عالم از قوانین جاری ظاهری هستی بهره گرفت و آن قانون این است که اولاً در پی هر کشتی درویی در بین است و چنان نیست که کسی گمان کند کشت او در عالم گم می‌شود و ثانیاً هر درویی در گرو و مطابق با آن چیزی است که کشت شده است. از این جهت از تلخی، شیرینی و از شیرینی، تلخی نمی‌توان برداشت کرد.

قوانین باطنی عالم همسان و همسو با قوانین ظاهری عالم است؛ زیرا قانون‌گذار هر دو دسته از قوانین خداوند است که آنها را بر اساس دو اصل حکمت و عدالت مقرر کرده است.

درو کردن اعمال و مطابقت نتایج اعمال با آن چه آدمیان انجام می‌دهند، تنها ناظر به جهان آخرت نیست، بلکه بخشی از درو کردن اعمال در همین دنیا محقق می‌شود.

  بخش زیادی از منازعات و مرافعات مردم ناشی از ستم‌هایی است که آنان نسبت به یکدیگر روا می‌دارند و اگر هر یک از افراد جامعه دست از ستم، شر و پلیدی بردارد، با شر و پلیدی طرف مقابل روبرو نخواهد شد.

یادداشت از آیت الله علی نصیری، رئیس مؤسسه معارف وحی و خرد، استاد حوزه و دانشگاه

انتهای پیام/