روایت تلخ این روزهای سیستان/ نفس‌های تنگ مردم در کابوس گردوغبار و گرما + فیلم
به گزارش بخش استانها در وبانگاه به نقل از خبرگزاری تسنیم از زابل، در جنوب شرقی‌ترین مرز ایران، جایی که زمین ترک خورده و آسمان خاکستری شده، مردم سیستان این روزها به جای هوا، گرد و غبار نفس می‌کشند.
بادهای موسوم به 120 روزه به عنوان پدیده‌ای اقلیمی و کهن در دشت سیستان، حالا به کابوسی تمام‌عیار برای پنج شهرستان زابل، زهک، هامون، هیرمند و نیمروز تبدیل شده است؛ بادهایی که زمانی هم‌نوا با زندگی و رونق کشاورزی می‌وزیدند، اما امروز به‌دلیل خشکیدن هامون، بذر ریزگرد و بیماری در هوا می‌پراکنند.
.
بادهایی که دیگر رحمت نیستند
از اواخر خردادماه تا پایان تابستان هر سال، سیستان در معرض وزش مداوم و شدید بادهایی قرار می‌گیرد که با خود توده‌های عظیم گرد و خاک را از بستر خشکیده تالاب هامون برمی‌دارند و بر سر خانه‌ها، مزارع، مدارس و حتی بیمارستان‌ها می‌ریزند. سرعت این بادها در بسیاری از روزهای تابستان به بیش از 100 کیلومتر در ساعت می‌رسد و دید افقی را به کمتر از 200 متر کاهش می‌دهد.
بیماری‌های چشمی و ریوی میراث بادهای آلوده
گردوغبار غلیظ ناشی از این بادها، سال‌هاست به معضل جدی بهداشتی در منطقه تبدیل شده است. ساکنان منطقه از شیوع گسترده بیماری‌های تنفسی، آسم، آلرژی‌های شدید، خشکی چشم، سرفه‌های مزمن، تنگی نفس و حتی بیماری‌های قلبی خبر می‌دهند. پزشکان می‌گویند شدت آلودگی هوا در برخی روزها از حد اضطرار می‌گذرد، اما نبود متخصص کافی، محدودیت امکانات درمانی و فقر مزمن بهداشت، روند درمان را با دشواری روبرو کرده است.
یک شهروند اهل زهک در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم اظهار داشت: اینجا اگر کسی بیماری ریوی یا قلبی خاص بگیرد، باید برای درمان به مشهد یا یزد برود. پزشک فوق‌تخصص نداریم. دستگاه‌ها هم محدودند. اما گردوغبار همیشه هست!
ماسه‌ها با مرگ هامون جان گرفتند
خشک‌شدن تالاب هامون که به عنوان سومین تالاب بزرگ ایران محسوب می‌شود، اصلی‌ترین عامل تشدید طوفان‌های گرد و غبار در منطقه است. بستر خشکیده این تالاب، اکنون به منبعی برای برداشت بی‌وقفه گرد و خاک و ماسه تبدیل شده است. این طوفان‌ها گاه تا مرزهای جنوبی خراسان جنوبی و حتی جنوب افغانستان نیز کشیده می‌شوند.
طرح‌هایی مانند مالچ‌پاشی، احیای تالاب، کاشت درختان مقاوم به خشکی و بادشکن‌های زنده بارها در جلسات و اسناد مطرح شده، اما در عمل یا به‌دلیل کمبود بودجه، یا بی‌توجهی نهادهای بالادستی، هنوز به مرحله اجرایی نرسیده‌اند. مسئولان محلی می‌گویند برای مهار بحران باید نگاه ملی و منطقه‌ای شکل بگیرد، نه پروژه‌هایی نمادین و پراکنده.
حق تنفس مطالبه مردم سیستان
مردم منطقه، این روزها در کنار خواسته‌هایی چون امنیت شغلی و معیشتی، یک مطالبه اساسی‌تر دارند: حق تنفس. حقی بدیهی که گرد و خاک از آن دریغشان کرده است. کودکان سیستانی به جای نفس کشیدن در هوای تازه، ماسک بر صورت دارند و سالمندان، هر روز با بیماری‌های تنفسی تازه‌تری در صف مراکز درمانی‌اند.
در همین راستا خبرنگار تسنیم سراغ حجت‌الاسلام راشکی امام جمعه شهرستان زهک رفته تا با وی به عنوان فردی که محل رجوع مردم و مسئولان است گفت‌وگو کند.
احیای اراضی کشاورزی با حفر چاه راهکار موثر برای کاهش ریزگردها
امام جمعه شهرستان زهک با اشاره به مشکلات ناشی از ریزگردها در منطقه سیستان، احیای اراضی بومی از طریق حفر چاه و واگذاری زمین به مردم محلی را به عنوان راهکاری موثر برای کاهش این معضل زیست‌محیطی پیشنهاد داد.
حجت‌الاسلام حیدرعلی راشکی، امام جمعه شهرستان زهک در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم با اشاره به معضل ریزگردها در منطقه سیستان اظهار داشت: منطقه سیستان سال‌هاست که با این قضیه درگیر است و ما در منطقه زهک چند کانون گرد و خاک داریم که یک قسمت آن شهر جزینک و روستای «قله کنگ» است که سالانه با این قضیه درگیر هستند. از طرفی، «شهرک محمد شاه کرم» نیز یکی از کانون‌های گرد و خاک است که بیش از هشت هزار نفر جمعیت دارد و متاسفانه در قسمتی واقع شده که کانون ریزگرد است.
وی افزود: زمانی که بادهای 120 روزه شروع می‌شود، معیشت و زندگی مردمان این منطقه دچار مشکل می‌شود و گاهی اوقات نفس کشیدن برای آن‌ها واقعا دشوار می‌شود. مطالبات زیادی در این زمینه از سوی مردم و مسئولین مطرح شده و مسئولین نیز کارهای مختلفی انجام داده‌اند.
امام جمعه زهک با اشاره به اقدامات انجام شده، تصریح کرد: اقداماتی مثل تنگه در منطقه شمال شهرک انجام شده، اما به نظر من بهترین کار برای برون رفت مناطقی مانند شهرک محمد شاه کرم این است که دولت در آنجا چاه حفر کند، زیرا آنجا ظرفیتش را دارد.
حجت‌الاسلام راشکی با بیان اینکه یکی از افراد بومی این کار را به صورت آزمایشی انجام داده و موفق شده است، گفت: این فرد در اراضی منابع طبیعی چاه حفر کرده و شروع به آباد کردن آن منطقه کرده است. اگر یک تفاهم‌نامه بین منابع طبیعی و مردم بومی آنجا انجام شود و منابع طبیعی این زمین‌ها را در اختیار مردم قرار دهد و جهاد کشاورزی نیز پای کار بیاید و چاه را در اختیار عده‌ای قرار دهد، اما مشروط به آباد کردن آن زمین، این کار می‌تواند بسیار موثر باشد.
وی ادامه داد: اگر زمین مشخص شود و مردم با آبی که در آنجا وجود دارد، آن مناطق را آباد کنند و هر چقدر سبزه زاری بیشتر شود و جنگل احیا شود، در کاهش ریزگرد شهرک محمد شاکر نیز تاثیر بسزایی خواهد داشت.
امام جمعه زهک با اشاره به خشک شدن جنگل‌ها در پی خشکسالی‌های اخیر، بیان کرد: متاسفانه در خشکسالی‌ها جنگل خشک شده و بسیاری از درخت‌ها قطع شده‌اند که این خود نیز در افزایش ریزگردها موثر بوده است.
راشکی با تاکید بر اینکه در اسلام حکمی به نام «موات» وجود دارد، خاطرنشان کرد: بر اساس این حکم، اگر کسی زمینی را آباد کند، حق اولویت تصرف، نه مالکیت دارد. درسته زمین‌ها الان در اختیار منابع طبیعی است، ولی این شدنی هست مشروط بر اینکه در اختیار مردم قرار داده بشه به شرط آباد کردن. اگر اون منطقه شمال شهرک که حالت جنگل مانند هست در اختیار منابع طبیعی هست این اتفاق بیفته هم می تونه یک منطقه خوب برای گردش بشه منطقه سرسبز و بسیاری از ریزگردها رو می تونه کم کنه
وی در پایان گفت: البته کانون بعضی از این ریزگردها برمی‌گردد به خود دریاچه هامون که در منطقه شمال سیستان است که آن دیگر بحث‌های دیگری دارد. این پیشنهاد هنوز در مرحله آزمایشی است، اما نتایجی که من خودم با مردم بومی در آنجا صحبت کردم و تعدادی از مردم نیز این کار را به عنوان نمونه انجام داده‌اند، نشان می‌دهد که این روش در کاهش ریزگردها بسیار موثر بوده است.
بادهای 120 روزه و ریزگردهای ناشی از آن دیگر فقط یک پدیده طبیعی نیستند؛ آن‌ها به یک تهدید زیستی و اجتماعی تبدیل شده‌اند. اگر چاره‌ای اساسی برای احیای تالاب هامون، افزایش امکانات درمانی و مهار بیابان‌زایی اندیشیده نشود، سیستان در آینده نه چندان دور به منطقه‌ای خالی از سکنه بدل خواهد شد.
انتهای پیام/