میزگرد| تأثیرات گسترده اربعین بر روابط ایران و عراق/ پیوند ملتها در مسیر عشق
به گزارش بخش استانها در وبانگاه به نقل از خبرگزاری تسنیم از همدان، پیادهروی بزرگ اربعین، هر ساله میلیونها زائر را از نقاط مختلف جهان به سمت کربلای معلی میکشاند و فراتر از یک مراسم مذهبی، تبدیل به یک پدیده فرهنگی و اجتماعی بینظیر شده است. این حرکت مردمی، علاوه بر تقویت وحدت میان ملتهای مسلمان، پیامهای عمیق انسانی، آزادیخواهانه و مقاومت در برابر ظلم و استکبار را به جهانیان منتقل میکند.
در میزگردی که به بررسی اهمیت و دستاوردهای این رویداد اختصاص داشت، دکتر غلامرضا فریدونی، حجتالاسلام محمد عسگری و نرگس حیدری سه تن از فعالان و کارشناسان عرصه فرهنگ و رسانه به تأثیرات گسترده اربعین بر روابط ایران و عراق، تأثیرات جهانی و نقش رسانهها در انتقال پیام این حرکت بزرگ اشاره کردند و بر ضرورت حفظ و گسترش این فرهنگ ناب تأکید ورزیدند.
تسنیم:مهمترین ویژگی و دستاوردهای اربعین و پیادهروی اربعین را چه میدانید و به نظر شما این حرکت در کدام عرصه بیشترین تأثیر را در جامعه داشته است؟
فریدونی: پیادهروی اربعین را میتوان به عنوان نمادی از تحکیم وحدت میان ملتهای مسلمان دانست؛ مردمی که با حضور در این راهپیمایی عظیم به جهانیان نشان میدهند آزادگی، شرافت و انسانیت در مقابل زورگوییها و مستکبران جهان همچنان پابرجاست.
امسال اما یک ویژگی متمایز نیز به این حرکت اضافه شده است؛ ظلم و ستم و نسلکشی رژیم غاصبی است که این همه جنایت کرده است و حالا این حرکت مردمی به جهان فهماند که چنین رژیمی باید نابود شود. ما از آرمان خود که حذف رژیم صهیونیستی از صفحه روزگار است، کوتاه نمیآییم. این رژیم که بیش از 70 سال است به مثابه یک غده سرطانی در منطقه خاورمیانه عمل کرده و جز آدمکشی و اختلافافکنی دستاوردی نداشته، باید برچیده شود.
عسگری: مهمترین دستاورد اربعین که بسیار ملموس است، اتحاد و پیوندی است که میان مردم ایران و عراق شکل داده است. فضای معنوی و برکات این حرکت، که از طریق مواکب و مشارکت گسترده مردم در هر دو کشور قابل مشاهده است، بسیار ارزشمند است.
نسلی که ما به آن تعلق داریم، با نفرت و کینه نسبت به مردم عراق بزرگ شده است؛ چرا که جنگ هشت ساله ایران و عراق خاطرات تلخ زیادی بر جای گذاشته است. ما با تصویرهای بمباران، صداهای مانورهای هواپیماها و موشکها رشد کردیم و این جنگ، دیواری از نفرت میان دو ملت به وجود آورد.
اما امروز این نگاه به کلی تغییر کرده است. ما دیگر راجع به «جنگ ایران و رژیم بعث» صحبت میکنیم و نه «جنگ ایران با مردم عراق». آن نفرتها نه تنها از بین رفته، بلکه به محبت و قرابت تبدیل شده است. کسانی که بارها در اربعین شرکت کردهاند، اکنون دوست عراقی دارند و ارتباط عمیقی با خانوادهها و منازل عراقی برقرار کردهاند.
این پیوند عاطفی میان مردم ایران و عراق، تأثیر بسیار مثبتی بر فضای داخلی کشور ما گذاشته است؛ تا جایی که ما نام «ایستگاههای صلواتی» را به «موکب» تغییر دادهایم و بسیاری از فرهنگها و آداب پذیرایی عراقیها را در مراسم خود وارد کردهایم. مثلاً در برخی مواکب، قهوه عربی و چای تلخ عراقی سرو میشود؛ اینها نشانههای محبت و انس عمیق میان دو جامعه است.
اربعین؛ نماد تحکیم وحدت و مقاومت جهانی
اگر غرب آسیا را «قلب عالم» بنامیم، پیوند ایران و عراق در این منطقه اهمیت بسیار بالایی دارد؛ زیرا این اتحاد میتواند هسته محکم و استواری برای اتحاد مومنین ایجاد کند. این مهمترین دستاورد پیادهروی اربعین است.
ما حتی در رسانهها مشاهده کردهایم که برخی آیینهای مسیحیت در غرب، به صورت تقلیدی و بدعتگونه در حال شکلگیری هستند که شباهتهایی به پیادهروی اربعین دارند. اگر به دنبال اخبار باشید، نمونههای متفاوتی از این موضوع خواهید یافت.
حیدری: هر حرکت اجتماعی قطعاً همراه با دستاوردها، اثرگذاریها و جریانسازیهایی است که به همراه میآورد. یکی از مهمترین تأثیرات حرکت اجتماعی اربعین، حضور مشترک مردم ایران و عراق در کنار هم است؛ مردمی که سالها پیش، حتی 8 سال، مقابل یکدیگر جنگیده بودند. این اتحاد بیسابقه، نشاندهنده ظرفیت بالای وحدت در میان این دو ملت است.
نکته مهم دیگر، بازتاب این اتحاد در رسانههای جهانی است که موجب شده است کنجکاوی و سوالاتی درباره چرایی این همزیستی و میزبانی شکل بگیرد. چگونه دو کشوری که سابقه نزاع و جنگ داشتهاند، امروز یکی میزبان و دیگری میهمان است؟ این پدیده در تجربه نظامهای مدنی، دموکراسیها و نظامهای سیاسی دیگر بینظیر است. کارناوالهای مشابهی که در سایر کشورها برگزار میشوند معمولاً محورهای ایدئولوژیک یا اعتقادی ندارند و چنین سطحی از میزبانی گسترده را نیز به نمایش نمیگذارند. بنابراین، این اتحاد و میزبانی بزرگ یکی از مهمترین دستاوردهای اربعین به شمار میرود.
تسنیم: با وجود سانسور شدید اربعین توسط رسانه های غربی، تا چه اندازه پیاده روی بزرگ اربعین توانسته در عرصه جهانی نقش آفرینی کند؟ مهمترین پیام اربعین به مردم جهان را چه میدانید؟
فریدونی: سانسورهای جدید رسانههای غربی نتوانستهاند پیام و تصاویر این حرکت عظیم را پنهان کنند، بلکه برعکس، بسیاری از رسانهها توانستهاند انعکاس مناسبی از این رویداد بزرگ داشته باشند. مهمترین پیام اربعین، به باور من، نمادی از آزادی و مقاومت در برابر ظلم است، حفظ کرامت انسانی و ایستادگی انسانها در دفاع از حق و عدالت است؛ تا جایی که حاضرند جان خود را فدا کنند، در مقابل ظلم و مستکبران سر خم نکنند، حتی اگر به بهای از دست دادن خانواده و عزیزانشان باشد. همانگونه که در جنگ اخیر 12 روزه اسرائیل علیه ایران شاهد بودیم، خانوادههای بسیاری از شهدا از جمله شهید باقری، که دختر و همسرش را نیز در این راه از دست داد، نماد این ایثار و مقاومت هستند. این حرکت بزرگ نمادی است از نفسهای ظلمستیز و مقاومت در برابر استکبار جهانی.
عسگری: در سالهای نخست ورود رسمی مردم ایران به پیادهروی اربعین، رسانههای داخلی و خارجی عمدتاً یا سکوت میکردند یا به شبههافکنی میپرداختند. مثلاً با ادعای کماهمیت جلوه دادن جمعیت شرکتکننده یا بزرگنمایی نادرست. اما به مرور زمان و با حضور گستردهتر ایرانیها و توجه رسانههای آزاد جهان، این پدیده بیش از پیش مورد توجه قرار گرفت و به خط خبری مستقلی تبدیل شد. برخی کارگردانها و خبرنگاران مشهور غربی نیز با دعوت ایران و عراق، در این مراسم حضور یافته و گزارشی تهیه کردند.
بازتاب جهانی اربعین؛ پیام آزادی و ایستادگی در برابر ظلم
اما سؤال مهم این است که تأثیر جهانی این پدیده چیست؟ از نظر من، این امر از جهت معنوی بسیار مهم است، زیرا وجود مقدس حضرت حجت (عج) خود را با انتساب به جد بزرگوارش حضرت اباعبدالله الحسین (ع) معرفی میکند. این یعنی ظهور منجی موعود زمانی محقق میشود که فرهنگ و پیام حسین (ع) جهانی شده باشد و مردم جهان با آن ارتباط برقرار کنند. هر چه بتوانیم فرهنگ و قیام امام حسین (ع) را جهانیتر کنیم، به ظهور نزدیکتر خواهیم شد.
پیادهروی اربعین با ویژگیهای منحصر به فرد خود، مانند طی مسافت طولانی به صورت پیاده، پذیرایی بیمنت و میزبانی مردمی از زائران، نمونهای است بینظیر در جهان. این اتفاق نه تنها از نظر رسانهای مورد توجه است بلکه به شکل عینی اباعبدالله الحسین (ع) را بیش از مراسم عاشورا در سطح جهانی مطرح میکند. در حالی که روز عاشورا و مراسم یومالحسین در برخی کشورهای غربی برگزار میشود، اما اربعین به عنوان نمادی زنده و پویا، نقش بزرگتری در جهانی کردن پیام امام حسین (ع) ایفا میکند.
حیدری: قطعاً اربعین با نوعی سانسور رسانهای مواجه است، اما واقعیت این است که هر کسی که در این سفر شرکت میکند، به نوعی سفیر این حرکت در سطح جهانی میشود. تجربه شخصی هر زائر، پیامی است که میتواند به دیگران منتقل شود و وقتی این تجربه به دیگران منتقل شود، آنها نیز خود را در موقعیت زائر میبینند.
یکی از اساتید که خود ابتدا نسبت به این حرکت تردید داشت، پس از تجربه سفر اربعین بیان کرد که چیزی جز عشق قدسی میان میهمانها و میزبانها باعث شکلگیری این جریان نمیشود.
اگرچه رسانهها ممکن است تلاش کنند این جریان را محدود یا سانسور کنند، اما زائرانی که اربعین را تجربه میکنند، سفیران واقعی این پیاماند: انسانی آزاد در یک نقطه از تاریخ و جغرافیا حرکتی برای پیروزی حق انجام داده که اکنون برای هر کسی که در جهان به دنبال احقاق حق، عدالت و مقابله با ظلم است، میتواند الگو باشد؛ حتی اگر دین و مذهب متفاوتی داشته باشد.
تسنیم: یکی از عوامل مؤثر در حفظ و پیشرفت جامعه، وجود انسجام، یکدستی و حرکت دستهجمعی به سمت هدفی واحد است. به نظر شما مانور بزرگ پیادهروی اربعین تا چه اندازه توانسته به تحقق چنین امری کمک کند؟
فریدونی: شاید بتوان گفت که کمتر مانوری بزرگتر از پیادهروی اربعین وجود دارد که اینچنین نقش برجستهای در حفظ و تقویت انسجام جامعه اسلامی ایفا کند. این پیادهروی نماد واقعی همافزایی و وحدت در عین تنوع است؛ تنوع زبانها، نژادها، و سلیقهها در این حرکت جمعی گرد هم میآیند. نکته قابل توجه این است که همه این افراد با وجود تفاوتها، تنها یک هدف مشترک دارند و آن هم رساندن پیام عاشورا، پیام مظلومیت حضرت اباعبدالله الحسین و خاندان ایشان به جهانیان است. انشاءالله این مسیر روزبهروز موفقتر و پررنگتر خواهد شد.
عسگری: به نظر من، مهمترین پیام این حرکت عظیم، انتقال مفهوم حرکت به سمت محور وحدت به مردم جهان است. هر جامعه و امتی برای شکلگیری و استمرار، نیازمند یک محور وحدت است. اگر از بالا به جمعیت میلیونی پیادهروی نگاه کنیم، تصویری شبیه به برادههای آهن پراکنده میبینیم که بهمرور حول یک محور مرکزی جمع میشوند، مثل زمانی که آهنربایی زیر آنها قرار میدهیم و همه برادهها به سمت آن جذب میشوند.
این پیادهروی اربعین، گام نخست برای ایجاد انسجام و وحدت است. از یک شعار و محور وحدت شروع میکنیم تا به نقطهای برسیم که امروز در آن قرار داریم. اگر ولایت را محور وحدت در نظر بگیریم، آیه « وَاعتَصِموا بِحَبلِ اللَّهِ جَمیعًا وَلا تَفَرَّقوا » دقیقاً گویای همین مفهوم است؛ یعنی همه باید به این حبل الهی متصل و متحد باشند.
در دوران غیبت، ولی فقیه نماینده و نائب امام عصر (عج) است که این نقش محور وحدت امت را ایفا میکند. نقطه اتصال ما به این حبل الهی، ولایت فقیه است و این مسیر از جایی آغاز میشود که همه مردم آن را میپذیرند؛ وجود مقدس سیدالشهدا (ع) به عنوان چهره بینالمللی امام شیعیان و محور وحدت شیعیان و حتی مسلمانان شناخته شده است.
جالب است که بزرگترین مواکب در کشور عراق، توسط جریانهای اهل سنت نیز مدیریت میشوند و همینطور جریانهای شیعه با گرایشهای مختلف در مدیریت دیگر مواکب نقش دارند. حتی کسانی که ظاهراً فاصله بیشتری با ما دارند، در این فضا کنشگری چشمگیر دارند و ارادت و نذرهای خود را نسبت به سیدالشهدا ادا میکنند.
این حرکت بزرگ اربعین، باعث شده است که ما به نقطهای از وحدت برسیم که اتصال به حبل الهی را که امروز ولی فقیه مصداق آن است، آسانتر میکند. این مسیر بزرگ، با شکوه و جلوه خاصی که اربعین دارد، امکان تحقق آن را فراهم میسازد و امید است در آینده به وحدتی عمیقتر و گستردهتر دست یابیم.
انسجام و وحدت در پیادهروی اربعین؛ الگویی برای جامعه اسلامی
حیدری: یکی از عوامل کلیدی حفظ و پیشرفت هر جامعه، وجود انسجام و وحدت است. وقتی جامعهای هدفی مشخص داشته باشد و حول یک رهبر یا پیشوا حرکت کند، همه در یک مسیر همراستا قدم برمیدارند. تجربه تاریخی نشان داده است که امام حسین(ع) و یارانش به عنوان نمادی از آزادیخواهی و عدالت، توانستند حتی افراد با سلایق و سبکهای زندگی متفاوت را متحد کنند.
هرچند ممکن است رویکردهای فردی متفاوت باشد، اما وقتی هدف مشترک برقراری حق، عدالت و صلح در جهان باشد و محور حرکت امام جامعه باشد، انسجام شکل میگیرد. پیادهروی اربعین به عنوان تجلی این انسجام، موجب تقویت روحیه دگرخواهی، ایثار و تحمل سختیهای خودخواسته میشود و جامعه را در مسیر حفظ وحدت و حرکت منسجم بر محور ولایت پیش میبرد تا به پیروزی نهایی برسد.
تسنیم: از نظر شما چرا پیادهروی بزرگ اربعین مورد استقبال گسترده مردم جهان قرار گرفته و برخلاف بسیاری از رویدادها که معمولاً پس از گذشت یک دهه رو به افول میروند، با قدرت و شور و نشاط ادامه یافته است؟
فریدونی: مهمترین علت این موضوع ریشه در عمق اعتقادات مردم دارد. مردم نسبت به حضرت ابیعبداللهالحسین(ع) حساب ویژهای باز کردهاند. احادیث بسیاری وجود دارد که بیان میکند عشق به امام حسین(ع) مانند یک گلوله آتش است که در دل مؤمن میافتد. شاید بتوان این حدیث را اینگونه فهمید که نشان مومن واقعی، علاقه و محبت عمیق به امام حسین(ع) است.
این حرکت بزرگ بر پایه ایمان شکل گرفته است و نکته بسیار مهم اینکه این پیادهروی و حرکت، یک اقدام دولتی یا سازمانیافته نیست؛ بلکه یک حرکت کاملاً خودجوش و مردمی است. حتی در زمانهایی که حکومتهای مستبد مثل دوران صدام با سختگیری و سرکوب مواجه میشد، مردم با وجود همه تهدیدها باز هم راهی کربلا میشدند تا به شب جمعه اربعین برسند.
چرا؟ چون هر قدمی که زائر بر مسیر امام حسین(ع) برمیدارد، ثواب و اجر عظیمی دارد که خداوند برای آن منظور کرده است. آموزههای دینی و میزان ثواب زیارت امام حسین(ع) نقش مهمی در ماندگاری این حرکت داشته است. جالب است بدانید که ما برای هیچ امام و حتی پیامبر گرامی اسلام چنین مراسم اربعینی نداریم، بلکه این رسم خاص فقط برای امام حسین(ع) برگزار میشود و بهعنوان نشانه ایمان مومن شناخته شده است.
این اربعین نشاندهنده یک حرکت اسلامی، انسانی و آزادخواهانه است که خداوند انشاءالله توفیق دهد ما بتوانیم این حرکت زیبا و ارزشمند را بیش از پیش گسترش داده و حفظ کنیم. باید توجه کنیم که اگر ما این زیارت را از دست بدهیم، چیزی بزرگ و گرانبها را از دست دادهایم.
عسگری: اولین نکته این است که هر انسانی ذاتاً قهرماندوست و قهرمانپرور است، و شاید قهرمانترین قهرمان عالم، خود سیدالشهداست. هر کس با ایشان آشنا شود، جذب شخصیت والای ایشان میشود و به سمتش حرکت میکند.
علت استقبال گسترده و ماندگاری اربعین؛ ایمان، سبک زندگی و حس آزادیخواهی
اما چرا پیادهروی اربعین به این سرعت رشد کرده و به شکوفایی رسیده است؟ به نظر من، اربعین یک مدل خاص از سبک زندگی را در بطن خود ارائه میدهد؛ سبکی که با فطرت انسانها و طبیعت وجودشان همراستا و هماهنگ است. مردم با این سبک زندگی به شدت ارتباط برقرار میکنند.
با اینکه مسیر پیادهروی اربعین با سختیها و مشکلات فراوانی مانند گرمای طاقتفرسا، کمبود امکانات، شرایط نامناسب بهداشتی، وضعیت آب و هوا، زیرساختهای ناکافی و حتی مشکلات رانندگی مواجه است، اما باز هم مردم به سمت آن کشیده میشوند.
چرا؟ چون در این مسیر، یک مدل زندگی ویژه و زیست مومنانه ارائه میشود؛ مدلی که با فطرت و سرشت انسانها همخوانی دارد و هیچکس نمیتواند از فطرت خود فاصله بگیرد یا از آن بگریزد. انسانها به سمت آن چیزی که با فطرتشان نزدیک است گرایش پیدا میکنند و جذب آن میشوند.
همچنین، پذیرایی بیمنت، همدلی و محبت بیدریغ مردم در این مسیر، فضایی عمیقاً انسانی و مومنانه ایجاد کرده است. از همه مهمتر، حس آزادگی و هویتی است که سیدالشهدا در کربلا به آن تأکید داشت و در شعار معروف خود فرمود: «اگر دین ندارید، لااقل آزاده باشید.» این حس آزادیخواهی، ریشه در فطرت بشری دارد و در این راه بازتاب مییابد. به همین دلایل، اربعین نه تنها افول نخواهد کرد بلکه روز به روز با شکوهتر و پررنگتر برگزار خواهد شد.
حیدری: یکی از دلایل اصلی تداوم این حرکت، پویایی و تازگی هر ساله آن است. اربعین یک حرکت تکراری نیست بلکه مانند جریانی زنده و جاری است که هر سال اتفاق جدیدی را رقم میزند و گامها را به سوی تحقق اهداف بزرگتر نزدیکتر میکند.
این حرکت مانند یک پازل است که افراد مختلف در زمانهای متفاوت وارد آن میشوند و هر کس جای خود را پیدا میکند تا به این جریان سرعت ببخشد. انسجام شکلگرفته در اربعین موجب میشود که کسانی که پس از تجربه زیست جمعی متفاوت از این حرکت جدا میشوند، برای حضور و نقشآفرینی در جامعه خود آماده شوند؛ آمادگیای که نهایتاً برای حضور در دوران حاکمیت منجی و مصلح جهانی ضرورت دارد.
تسنیم: به نظر شما امروز مهمترین وظیفه ما در برابر این مانور بزرگ آزادیخواهی چیست؟
فریدونی: آنهایی که توان دارند، حتماً باید در این راهپیمایی شرکت کنند. با توجه به تأکیدی که وجود دارد، اگر افراد استطاعت مالی دارند، میتوانند در موکبهایی که در مسیر قرار داده شدهاند، چه در استان همدان و چه خارج از آن، به ویژه در کربلا، کمک کنند تا این موکبها بتوانند بهترین پذیرایی و اسکان را برای زائران امام حسین (ع) فراهم کنند.
و در نهایت، مهمترین نقش ما این است که رسانه باشیم؛ یعنی بتوانیم با استفاده از رسانهها و ابزارهای اطلاعرسانی، پیام این حرکت بزرگ را به دیگران منتقل کنیم. بسیاری از مردم هنوز آگاه نیستند یا اطلاعات کافی ندارند. اهل قلم، هنرمندان و فعالان رسانهای میتوانند نقش مؤثری در این مسیر ایفا کنند تا پیام و اهمیت این راهپیمایی به درستی و گستردهتر به گوش جهانیان برسد.
وظیفه ما در قبال اربعین؛ حضور فعال، رسانهگری و آگاهیبخشی
عسگری: به نظرم تکلیف ما بسیار واضح است. ما باید شور اربعین را افزایش دهیم. همانطور که امام خمینی (ره) فرمودند، «مکتب هیاهو میخواهد» و هیاهو، مکتب سیدالشهدا (ع) است. باید این هیاهو و شور را بیشتر کنیم و به این حرکت دامن بزنیم، سر و صدا به پا کنیم و این فضا را در سطح جهانی منتشر کنیم که چنین جریانی در حال شکلگیری است.
اما در گام بعدی، باید مراقب باشیم که این شور و هیاهو از فلسفه و پیام اصلی خود جدا نشود. یعنی این هیاهو، پخش خبر و فعالیتهای رسانهای، پیادهروی و به نمایش گذاشتن مناسک نباید صرفاً به امور ظاهری و شکلی خلاصه شود؛ بلکه باید توجه همه را به اصل و ریشه این حرکت جلب کند. همانطور که میگویند: «کعبه خود سنگنشان است که ره گم نشود.»
ما در این مسیر حرکت میکنیم تا شور و هیجان را زیاد کنیم، توجه مردم جهان را به این راه جلب کنیم؛ راهی که جریان آزادیخواهی، جریان وحدت مستضعفین جهان، مبارزه با طاغوت و استکبار، تشکیل حکومت حق و آمادهسازی جهان برای پذیرش منجی است.
به نظرم مهمترین تکلیف ما این است که این شور، هیاهو و هیجان را به شعور و آگاهی متصل کنیم تا پیام اصلی و هدف نهایی این حرکت عظیم بهخوبی منتقل شود.
حیدری: شاید وظیفه اصلی ما این باشد که حرکت اربعین را جدای از انتظار ظهور امام زمان(عج) نبینیم. ما باید خود را نقشآفرینان موثر این حرکت بدانیم و با تمام ظرفیتها، توان و امکاناتمان در این کاروان عظیم بینالمللی حضور فعال داشته باشیم.
اگر به منابع و دسترسیهایی برای انعکاس این حرکت بزرگ اجتماعی دسترسی داریم، باید از آنها بهره ببریم و روایتگر واقعی این جریان باشیم تا پیام و دستاوردهای اربعین به بهترین شکل به جهان منتقل شود.
در پایان این میزگرد لازم است بار دیگر متذکر شویم که پیادهروی اربعین به عنوان یکی از بزرگترین و تأثیرگذارترین حرکات مردمی جهان اسلام، توانسته است نه تنها وحدت و همبستگی میان ملتهای مسلمان به ویژه ایران و عراق را تقویت کند، بلکه پیامی جهانی از مقاومت، آزادگی و ایستادگی در برابر ظلم را به جهانیان منتقل نماید. این حرکت مردمی که ریشه در اعتقادات عمیق و عشق به امام حسین(ع) دارد، برخلاف بسیاری از رویدادها، با شور و نشاط روزافزون ادامه یافته و به عنوان الگویی انسانی و معنوی برای جهان مطرح شده است. مهمترین وظیفه امروز ما، حضور فعال و استفاده از ابزارهای رسانهای برای گسترش پیام اربعین و حفظ این میراث معنوی است تا موج آزادیخواهی و عدالتطلبی سیدالشهدا(ع) در سراسر جهان فراگیرتر شود.
رقیه محمدی وحدتیان
انتهای پیام/