حقوق بشر؛ واژه‌ای مصادره‌شده
به گزارش بخش استانها در وبانگاه به نقل از خبرگزاری تسنیم از تبریز، مرتضی عبدی، رئیس اداره امور بین‌الملل و رئیس اندیشکده مطالعات راهبردی حقوق بین‌الملل مرکز وکلا، کارشناسان رسمی و مشاوران خانواده قوه قضائیه در یادداشتی به مناسبت روز حقوق بشر اسلامی و کرامت انسانی، نوشت:
در جهانی که بیش از همیشه نام «حقوق بشر» بر زبان‌هاست، مظلوم‌ترین واژه‌ای که بیشترین سوءاستفاده از آن شده، همان است که باید حافظ کرامت انسان باشد. امروز، واژه «Human Rights» نه به عنوان مفهومی جهانی، بلکه به عنوان ابزاری برای تحمیل اراده قدرت‌های سلطه‌گر به جهان، به‌ویژه جهان اسلام، به‌کار گرفته می‌شود.
در چنین شرایطی، بزرگداشت روز حقوق بشر اسلامی و کرامت انسانی در 14 مرداد، فرصتی برای بازتعریف عدالت، انسانیت و آزادی بر پایه فطرت و معنویت انسانی است؛ گفتمانی برخاسته از فرهنگ اسلام ناب که در برابر پروژه سکولار و ابزارگرایانه غرب ایستاده است.
1. خاستگاه و ضرورت حقوق بشر اسلامی
در سال 1990، در پاسخ به تفسیر یک‌جانبه‌گرایانه غرب از حقوق بشر، اعلامیه حقوق بشر اسلامی قاهره توسط سازمان همکاری اسلامی (OIC) منتشر شد. این سند:
بر کرامت فطری انسان به عنوان خلیفه‌الله تأکید دارد؛
حقوق را در چارچوب مسئولیت، اخلاق و تعهد در برابر خداوند تعریف می‌کند؛
نهاد خانواده، ارزش‌های دینی، حجاب، امر به معروف، و نفی سلطه را از حقوق بنیادی بشر می‌داند؛
برخلاف اعلامیه 1948، نسبی‌گرایی ارزشی و اصالت فردگرایی سکولار را نمی‌پذیرد.
این تفاوت گفتمانی، نه‌تنها نشانه تضاد نیست، بلکه بیانگر تنوع تمدنی و معرفتی در تعریف کرامت انسان است؛ امری که در حقوق بین‌الملل معاصر نیز تحت عنوان «Pluralism in Human Rights» مورد توجه قرار گرفته است.
2. حقوق بشر در نظام جمهوری اسلامی ایران
در جمهوری اسلامی ایران، اصل کرامت انسانی، نه شعار سیاسی، بلکه مبنای قانونگذاری، قضاوت و سیاستگذاری است. موارد زیر مؤید این ادعاست:
قانون اساسی ایران، به‌ویژه اصول 3، 20، 23، 32 تا 39، 156 و 154، حقوقی گسترده برای آحاد ملت و حتی مستضعفین جهان قائل شده است؛
منشور حقوق شهروندی جمهوری اسلامی ایران (1395) که بر پایه اصول اسلامی تدوین شده و بر حق آموزش، حق سلامت، محیط زیست، حریم خصوصی، و منع تبعیض تأکید دارد؛
تأسیس ستاد حقوق بشر قوه قضائیه با مأموریت شفاف‌سازی، مقابله با وارونه‌نمایی‌ها و مستندسازی حقوق بشر اسلامی؛
نهادینه شدن اصل حمایت از مظلوم و مقاومت در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران به‌عنوان رکن حقوق بشر اسلامی.
3. جهان امروز؛ صحنه نقض سیستماتیک حقوق بشر
در حالی‌که رسانه‌های غربی، هر روز جمهوری اسلامی ایران را با ادعاهایی تکراری متهم می‌کنند، چشم خود را بر فجایع آشکار در دیگر نقاط جهان بسته‌اند. برای نمونه:
– فلسطین و غزه
محاصره 18 ساله غزه؛ تخریب زیرساخت‌های بهداشتی، آموزشی و خدماتی؛
کشتار بیش از 38000 غیرنظامی تنها در 9 ماه اخیر توسط رژیم صهیونیستی؛
هدف قرار دادن امدادگران، خبرنگاران، کودکان و بیمارستان‌ها؛
نقض آشکار کنوانسیون چهارم ژنو (1949) و اساسنامه رم (1998).
با این حال، شورای امنیت در سایه وتوی آمریکا، حتی یک قطعنامه الزام‌آور صادر نکرده است.
– یمن
جنگی ویرانگر از سال 2015 تاکنون؛ با حمایت کشورهای غربی و سلاح‌های آمریکایی و انگلیسی؛
گرسنگی اجباری، قحطی ساختاری، محاصره دریایی و هوایی؛
بمباران بازارها، مدارس و عروسی‌ها؛
نقض فاحش ماده 7 و 8 اساسنامه دیوان کیفری بین‌المللی، اما سکوت جامعه جهانی.
– افغانستان، عراق، سوریه
استفاده از سلاح‌های ممنوعه؛
تأسیس زندان‌های مخفی (مانند بگرام، ابوغریب، گوانتانامو)؛
حملات پهپادی بدون مجوز حقوقی؛
ترور سردار سلیمانی در خاک کشور ثالث (عراق)؛ نقض ماده 2 منشور ملل متحد و اصل حاکمیت دولت‌ها.
4. نهادهای بین‌المللی؛ بی‌طرف یا ابزار سلطه؟
امروز، سازمان‌های حقوق بشری نظیر شورای حقوق بشر سازمان ملل، دیوان کیفری بین‌المللی، کمیساریای عالی حقوق بشر، دیده‌بان حقوق بشر و عفو بین‌الملل، بیش از آن‌که صدای مظلومان باشند، در بسیاری موارد ابزار رسانه‌ای و سیاسی قدرت‌های سلطه‌گر شده‌اند:
دسترسی نابرابر به سازوکارهای شکایت؛
سیاسی‌سازی فهرست کشورهای ناقض حقوق بشر؛
گزینش گزینشی مصادیق نقض؛
دخالت‌های مکرر در امور داخلی کشورها به بهانه حقوق بشر؛
ندیدن نقض‌ها در کشورهای متحد غرب، از عربستان تا رژیم صهیونیستی.
بر این اساس، حقوقدانان مستقل از سراسر جهان باید برای اصلاح نهادهای بین‌المللی، تقویت اصل عدم تبعیض، و احیای عدالت جهانی اقدام نمایند.
5. مسئولیت جمهوری اسلامی ایران و حقوقدانان مسلمان
در این میدان، جمهوری اسلامی ایران به‌عنوان پرچم‌دار گفتمان مقاومت و کرامت انسانی، وظیفه‌ای دوگانه دارد:
5.1. در عرصه داخلی:
تقویت سازوکارهای اجرایی حقوق شهروندی؛
ارتقای شفافیت قضایی و مشارکت نهادهای مدنی؛
تبیین حقوق بشر اسلامی برای نسل جوان با زبان روز.
5.2. در عرصه بین‌المللی:
مستندسازی جنایات آمریکا، رژیم صهیونیستی و هم‌پیمانانشان؛
توسعه تعامل با سازمان‌های غیرغربی مانند بریکس، شانگهای، گروه 77؛
حمایت از جبهه حقوقی کشورهای مظلوم از فلسطین تا آمریکای لاتین؛
توسعه صادرات گفتمان حقوق بشر اسلامی از طریق دیپلماسی قضایی، حقوقی و دانشگاهی.
14 مرداد تنها یک مناسبت تقویمی نیست؛ نماد یک نبرد گفتمانی است. نبردی میان حقوق بشر ابزاری و سلطه‌گر در برابر حقوق بشر الهی، عدالت‌محور و توحیدی.
ما به‌عنوان جامعه حقوقی نظام اسلامی، بر آنیم که حقوق بشر نباید در اتاق‌های فکر غربی بازتعریف شود، بلکه باید از قرآن، سیره پیامبر، کلام امیرالمؤمنین و خون شهید سلیمانی الهام گیرد.
اکنون وقت آن است که با جهاد تبیین حقوقی، دیپلماسی حقوقی فعال، شبکه‌سازی بین‌المللی، و مستندسازی مستمر، پرچم حقیقت و کرامت انسان را در جهانی پر از دروغ‌های حقوق بشری برافرازیم. این یادداشت با هدف آگاهی‌بخشی عمومی، مقابله با تحریف‌گران مفهوم حقوق بشر، و تبیین مسئولیت جمهوری اسلامی ایران در جهان معاصر، به رسانه‌های داخلی و بین‌المللی تقدیم می‌گردد.
انتهای پیام/