یادداشت| پیوند ملت‌ها و مذاهب در مسیر نجف تا کربلا
به گزارش بخش استانها در وبانگاه به نقل از خبرگزاری تسنیم از قم، راهپیمایی اربعین، تنها یک تجمع مذهبی نیست؛ بلکه بزرگ‌ترین اجتماع سالانه بشری و یکی از مؤثرترین صحنه‌های وحدت امت اسلامی است. این رویداد عظیم، با حضور بیش از 22 میلیون زائر از بیش از 80 کشور جهان، نه‌تنها یادآور قیام عاشورا و پیام امام حسین(ع) است، بلکه به میدان واقعی شکست پروژه‌های تفرقه‌افکنانه دشمنان اسلام تبدیل شده است. بررسی‌های میدانی در مسیرهای نجف تا کربلا، و نیز پایانه‌های مرزی ایران و عراق، نشان می‌دهد که این حرکت جهانی در عمل، دیوارهای قومیت‌گرایی، نژادپرستی و حتی اختلافات مذهبی را فرو می‌ریزد و هویتی مشترک بر محور «حب الحسین» می‌سازد.
1. پروژه دائمی دشمن: تفرقه به‌جای همگرایی
سیاست «تفرقه بینداز و حکومت کن» سال‌هاست که به یکی از ارکان راهبردی قدرت‌های استعماری و رژیم صهیونیستی تبدیل شده است. ایجاد شکاف بین شیعه و سنی، عرب و عجم، ترک و فارس، و حتی داخل یک مذهب، ابزار تثبیت نفوذ و جلوگیری از شکل‌گیری یک جبهه واحد علیه سلطه‌گران بوده است. این پروژه نه فقط از طریق جنگ‌های نیابتی و تبلیغات رسانه‌ای، بلکه حتی در قالب تحریف تاریخ و ایجاد بدبینی مذهبی دنبال می‌شود.
اما اربعین، بر خلاف این سناریو، صحنه‌ای است که در آن مسلمانان از طیف‌ها و جغرافیاهای مختلف، بدون هیچ دیوار ذهنی و مرزی، در کنار هم قرار می‌گیرند و با رفتارهای ساده و روزمره‌شان از پذیرایی و هم‌نشینی تا هم‌زیستی چند روزه، پیام وحدت عملی را به نمایش می‌گذارند.
2. وحدت در میدان عمل، نه فقط در شعار
آنچه اربعین را متمایز می‌کند، این است که وحدت در آن صرفاً یک شعار تبلیغاتی یا بیانیه رسمی نیست، بلکه تجربه‌ای عینی و ملموس است. در مسیر نجف تا کربلا، زائری که اهل اندونزی است، ممکن است در موکب یک خانواده عراقی اسکان پیدا کند و در همان‌جا با زائرانی از ترکیه یا آفریقا هم‌سفره شود.
نمونه‌های میدانی متعدد نشان می‌دهد که در موکب‌ها، هیچ‌کس از دیگری نمی‌پرسد که پیرو کدام مذهب است یا از کدام قومیت آمده. حتی در مواردی که زبان مشترک وجود ندارد، زبان «خدمت» و «محبت» مرزها را در هم می‌شکند. این تجربه زیسته، قدرتی دارد که هیچ گفت‌وگوی دیپلماتیک رسمی قادر به ایجاد آن نیست.
3. فروپاشی کلیشه‌های ساخته دشمن
یکی از کارویژه‌های مهم اربعین، شکستن کلیشه‌هایی است که رسانه‌های معاند طی سال‌ها ساخته‌اند. رسانه‌های وابسته به غرب و برخی جریان‌های تکفیری، سال‌ها تلاش کرده‌اند که عراق را کشوری ناامن، مملو از اختلافات مذهبی و درگیری‌های قومی نشان دهند. اما میلیون‌ها زائر از نزدیک می‌بینند که مردم عراق چگونه با جان و دل از میهمانان خود پذیرایی می‌کنند.
در همین مسیر، زائران اهل‌سنت از کشورهای مختلف، از جمله پاکستان، افغانستان، کردستان عراق و حتی کشورهای حاشیه خلیج فارس، در کنار شیعیان قدم برمی‌دارند و عملاً ثابت می‌کنند که محبت به اهل‌بیت(ع) مرز مذهبی نمی‌شناسد. این مشاهدات، بازگشت زائران به کشورشان را به فرصتی برای انتقال تصویر واقعی از وحدت امت اسلامی بدل می‌کند.
4. هم‌افزایی فرهنگی و تمدنی
اربعین فقط یک رویداد عبادی نیست؛ بلکه یک کنگره عظیم تمدنی است. در این رویداد، هر ملت بخشی از فرهنگ خود را به مسیر می‌آورد: از غذای سنتی و موسیقی مذهبی گرفته تا پرچم‌ها و نمادهای ملی-مذهبی. این تنوع، به‌جای آنکه موجب اختلاف شود، به غنای معنوی و فرهنگی اربعین می‌افزاید.
بررسی‌های میدانی نشان می‌دهد که بسیاری از موکب‌ها به‌طور آگاهانه فضایی برای معرفی فرهنگ ملت‌ها ایجاد کرده‌اند. برای نمونه، موکب‌هایی از افغانستان و پاکستان، چای و خوراکی‌های بومی خود را به زائران می‌دهند، و موکب‌های ایرانی هنر تعزیه یا نقاره‌زنی حرم امام رضا(ع) را بازسازی می‌کنند. این تعامل فرهنگی، زمینه‌ساز احترام متقابل و درک بهتر ملت‌ها از یکدیگر است.
5. حضور غیرمسلمانان؛ گسترش دایره وحدت
نکته مهم دیگر، حضور غیرمسلمانانی است که برای شناخت بیشتر فرهنگ شیعی یا به‌عنوان خبرنگار و مستندساز به مسیر اربعین می‌آیند. برخی از آنان، تحت‌تأثیر روحیه ایثار و مهمان‌نوازی مردم، نگاهشان به اسلام تغییر می‌کند. این تجربه انسانی، آن‌قدر قوی است که حتی تبلیغات سنگین اسلام‌هراسانه در رسانه‌های غربی را بی‌اثر می‌سازد.
در گفت‌وگوهای میدانی با برخی زائران تازه‌مسلمان، دیده شده که نخستین جرقه علاقه آن‌ها به اسلام، مشاهده همبستگی و محبت بی‌ریای اربعین بوده است.
6. پیوند فراتر از زمان و مکان
وحدت در اربعین، یک وحدت مقطعی نیست. بسیاری از زائران پس از بازگشت، ارتباط خود را با دوستان و میزبانان اربعینی‌شان حفظ می‌کنند. گروه‌های مجازی مشترک، همکاری‌های فرهنگی و حتی کمک‌رسانی‌های بین‌المللی در حوادثی مانند زلزله یا سیل، ثمرات این پیوندهاست.
این ارتباطات، شبکه‌ای از همدلی و همکاری بین ملت‌ها ایجاد می‌کند که می‌تواند در بزنگاه‌های سیاسی و اجتماعی، به جبهه واحدی علیه ظلم و اشغالگری تبدیل شود.
7. چالش دشمنان و ناکامی پروژه تفرقه
با وجود تلاش‌های دشمنان برای ایجاد شکاف، تصاویر و روایت‌های زائران از اربعین به‌سرعت در شبکه‌های اجتماعی منتشر می‌شود و فضای روانی جامعه را به نفع وحدت تغییر می‌دهد. در واقع، رسانه‌های دشمن هرقدر بر طبل اختلاف بکوبند، واقعیت‌های میدانی اربعین مانند موجی بزرگ، روایت‌سازی آن‌ها را می‌شکند.
از سوی دیگر، وحدت اربعین تنها در برابر رژیم صهیونیستی و قدرت‌های غربی اثرگذار نیست؛ بلکه گروه‌های تکفیری را نیز در موضع ضعف قرار می‌دهد، چراکه اساس ایدئولوژی آن‌ها بر دشمن‌سازی از دیگر مذاهب اسلامی بنا شده است.
8. نتیجه‌گیری: اربعین، سنگر زنده وحدت امت
اربعین حسینی نه یک مراسم مقطعی، بلکه یک سنگر زنده برای وحدت امت اسلام است؛ سنگری که در آن، دیوارهای جدایی فرو می‌ریزد و پل‌های ارتباطی ساخته می‌شود. این رویداد، با شکستن کلیشه‌ها، ایجاد تجربه مشترک و پیوند فراملی، عملاً نقشه دشمنان برای تفرقه را بی‌اثر می‌کند.
بررسی‌های میدانی نشان می‌دهد که هر زائر اربعین، پس از بازگشت، سفیری برای وحدت و مقاومت است. این قدرت نرم، آن‌چنان مؤثر است که دشمنان ناگزیر شده‌اند اربعین را نادیده بگیرند یا تلاش کنند معنای آن را تحریف کنند؛ اما سیل انسانی عاشقان حسین(ع)، هر سال پاسخ عملی به همه این توطئه‌ها می‌دهد.
یادداشت از: فاطمه زهرامحمدی، پژوهشگر و کارشناس فرهنگی و مذهبی
انتهای پیام/