چالش‌ها و فرصت‌های رشته علوم ورزشی/بزرگ‌ترین مانع اشتغال فارغ‌التحصیلان
به گزارش بخش استانها در وبانگاه به نقل از خبرگزاری تسنیم از همدان، در دنیای امروز که سلامت جسم و روان به یکی از دغدغه‌های اساسی جوامع تبدیل شده، رشته علوم ورزشی به عنوان پلی میان فعالیت‌های بدنی و ارتقای کیفیت زندگی، نقش بی‌بدیلی ایفا می‌کند. با این حال، چالش‌های پیش‌روی این رشته، از کم‌توجهی به جایگاه علمی آن تا ضعف در تعامل نهادهای مرتبط، نشان‌دهنده ضرورت بازنگری در نگرش سیاستگذاران و مسئولان است.
در همین راستا، خبرنگار تسنیم در همدان در گفت‌وگو با حسن رهبان‌فرد، معاون آموزشی دانشگاه بوعلی سینا و عضو هیئت علمی دانشکده علوم ورزشی، به بررسی ابعاد مختلفی از این رشته پرداخته است؛ از آزمون عملی کنکور سراسری و جایگاه دانشگاه‌های استان همدان تا موانع پیش‌روی فارغ‌التحصیلان و مطالبات اساتید از مسئولان. این گفت‌وگو نه‌تنها تصویری از وضعیت کنونی علوم ورزشی ترسیم می‌کند، بلکه گامی است برای طرح پرسش‌هایی کلیدی درباره آینده این حوزه و تأثیر آن بر سلامت جامعه که در ادامه می‌خوانید.
تسنیم:جزئیات برگزاری رویداد ورزشی و علمی در استان همدان را بفرمایید.
رهبان‌فرد: شانزدهم و هفدهم مردادماه، آزمون عملی رشته علوم ورزشی برای داوطلبان کنکور سراسری برگزار خواهد شد. این داوطلبان علاوه بر آزمون کتبی کنکور، باید این آزمون عملی را نیز پشت سر بگذارند. این آزمون شامل هفت ایستگاه است که به آن هفت خان نیز گفته می‌شود و نتیجه آن با ضریب 12 در پذیرش نهایی آن‌ها لحاظ خواهد شد.
زمان‌بندی آزمون بدین شرح است که داوطلبان آقا روز پنجشنبه و داوطلبان خانم روز جمعه در آزمون شرکت خواهند کرد. حدود 200 نفر از آقایان و 275 نفر از خانم‌ها علاقه‌مندی خود را برای شرکت در این آزمون اعلام کرده‌اند که مجموعاً 475 نفر می‌شوند. البته آمار دقیق شرکت‌کنندگان در روز آزمون مشخص خواهد شد، اما معمولاً بالای 90 درصد از ثبت‌نام‌کنندگان در آزمون حضور می‌یابند. لازم به ذکر است که سازمان سنجش برای ثبت‌نام اولیه مبلغی را تعیین کرده است که داوطلبان برای اعلام آمادگی باید آن را پرداخت کنند. علاوه بر این، در روز آزمون، هزینه‌ای برای معاینات پزشکی از داوطلبان دریافت می‌شود. این معاینات شامل ارزیابی‌های مختلفی است که توسط یک پزشک عمومی و چهار ارزیاب متخصص انجام می‌شود.
دو نفر از متخصصین در زمینه حرکات اصلاحی و بیومکانیک ورزشی، ساختار قامتی داوطلبان مانند اسکولیوز، کیفوز، پای پرانتزی و ضربدری را بررسی می‌کنند و دو نفر دیگر از متخصصین فیزیولوژی یا رفتار حرکتی، تعادل آن‌ها را می‌سنجند. این آزمون هر سال برگزار می‌شود و تمام مراکز استانها درگیر برگزاری آن هستند.بنابراین، حوزه آزمون به عنوان یک مرکز برای کل داوطلبان استان در نظر گرفته می‌شود و این داوطلبان در آنجا آزمون می‌دهند.
متولی این امر، پژوهشگاه علوم تربیت بدنی و علوم ورزشی است که زیرمجموعه وزارت علوم محسوب می‌شود و با هماهنگی سازمان سنجش این کار را انجام می‌دهد. هم سازمان سنجش و هم پژوهشگاه علوم ورزشی نماینده و ناظر در محل برگزاری آزمون دارند که بر روند اجرای کار نظارت می‌کنند. اما به هر حال، از آنجایی که آزمون شامل هفت آیتم مختلف با آزمون‌گیرندگان متفاوت است، ممکن است دقت افراد با هم فرق داشته باشد. در حوزه ما، تمام سعی خود را کرده‌ایم که این اتفاقات رخ ندهد؛ به همین منظور داوران را آموزش داده و قبل از آزمون جلسه توجیهی برگزار کرده‌ایم. با این وجود، وقتی تعداد آزمون‌گیرندگان زیاد و استانها متنوع هستند، احتمال ضایع شدن حق یک داوطلب وجود دارد، اما همه عوامل دست‌اندرکار تلاش می‌کنند تا این اتفاق به حداقل برسد.
جمعیت 475 نفره داوطلبان همدانی به دنبال 120 صندلی دانشگاهی
تسنیم: آمارثبت نامی آزمون امسال نسبت به سال 1403 را بفرمایید؟
رهبان‌فرد: در مورد مقایسه با سال گذشته، با توجه به اطلاعاتی که کسب کرده‌ام، تعداد داوطلبانی که امسال اعلام آمادگی کرده‌اند، بیشتر از سال قبل است. به طور کلی، رشته علوم ورزشی در حال حاضر با استقبال بیشتری نسبت به سال‌های گذشته روبه‌رو است. در سال‌های گذشته، تعداد متقاضیان کم بود و افرادی که وارد این رشته می‌شدند، از آمادگی جسمانی مناسبی برخوردار نبودند، اما اکنون به دلیل افزایش استقبال، پذیرفته‌شدگان آمادگی بیشتری دارند.
در استان همدان، دانشگاه بوعلی سینا و ملایر رشته علوم ورزشی دارند. دانشگاه بوعلی سینا حدود 40 نفر را پذیرش می‌کند 20 نفر خانم و 20 نفر آقا و دانشگاه ملایر نیز تقریباً در همین حدود است. علاوه بر این، دانشگاه نهاوند هم فقط دانشجوی خانم می‌پذیرد که شاید 20 تا 30 نفر را هر سال پذیرش کند. با این حساب، از میان 475 داوطلب، حدود 100 تا 120 نفر پذیرفته خواهند شد. به عبارت دیگر، نسبت پذیرش تقریباً یک به پنج است.
تسنیم: دانشگاه بوعلی سینا درحوزه علوم ورزشی در کشور در چه جایگاهی قرار دارد؟
رهبان‌فرد: اگر بخواهیم در مورد جایگاه دانشگاه بوعلی سینا در حوزه علوم ورزشی صحبت کنیم، باید بگویم که این دانشکده به دلیل حضور اساتید باتجربه و متخصص، از جایگاه خوبی در کشور برخوردار است. بیش از یک سوم اعضای هیئت علمی تحصیل‌کرده خارج از کشور هستند و اساتیدی مانند دکتر معظم، دکتر فرح‌پور و دکتر انوریان در سطح کشور شناخته شده‌اند. همین امر موجب جذب دانشجویان زیادی به این دانشگاه می‌شود.
با این حال، به دلیل برخی محدودیت‌ها در امکانات، انتظار می‌رود که عملکرد ما در سطح کشور از این بهتر باشد. اگر مسئولین توجه بیشتری به این رشته داشته باشند، قطعاً آینده درخشان‌تری در انتظار آن خواهد بود. در حال حاضر، جایگاه دانشکده علوم ورزشی بد نیست، اما احتمالاً جزو هفت یا هشت دانشگاه برتر کشور محسوب نمی‌شود.اما در مورد وضعیت کلی ورزش در استان همدان، متأسفانه به نظر می‌رسد که در سال‌های اخیر رو به افول بوده است. در گذشته، استان ما در رشته‌های مختلفی مانند کشتی، چوگان و کبدی حرفهای زیادی برای گفتن داشت، اما امروزه تیم‌های استانی ما حتی در سطح کشور نیز موفقیت چشمگیری ندارند. البته در برخی رشته‌ها مانند دومیدانی، قهرمانان معدودی به کشور معرفی شده‌اند.
شکاف دانشگاه و اداره ورزش: معضلی حل‌نشده
تسنیم: تعامل دانشگاه با اداره ورزش و جوانان و هئیت های ورزشی در حوزه استعدادیابی چگونه است؟
رهبان‌فرد: به نظر من، یکی از مشکلات اصلی در استان ما و متاسفانه در بسیاری از نقاط دیگر این است که ارتباط قوی و مؤثری بین دانشگاه و اداره ورزش و جوانان وجود ندارد. هر کدام مسیر خود را طی می‌کنند و تحقیقاتی که در دانشگاه‌ها انجام می‌شود، تقریباً هیچگاه مورد استفاده اداره ورزش و صنایع مرتبط قرار نمی‌گیرد. از سوی دیگر، آن‌ها نیز تمایلی به بهره‌گیری از نیروها و دانش تخصصی دانشگاهیان نشان نمی‌دهند. این عدم تعامل یک مشکل ریشه‌ای است. در کشورهای پیشرفته، دانشگاه‌ها تحقیقات مورد نیاز صنعت و نهادهای ورزشی را انجام می‌دهند، اما متأسفانه این ارتباط حیاتی در کشور ما هنوز به درستی برقرار نشده است.
با توجه به اینکه بسیاری از نهادهای ورزشی در زمینه استعدادیابی فعالیت می‌کنند، اما این کار را به صورت مستقل و بدون کمک‌گیری از دانشگاه‌ها انجام می‌دهند. من با وجود شانزده سال سابقه فعالیت در دانشگاه، به جرأت می‌گویم که تاکنون در هیچ جلسه مشورتی بین اساتید دانشگاه و کارکنان اداره ورزش شرکت نکرده‌ام. این نشان‌دهنده یک مشکل جدی است که باید به آن پرداخته شود.
تسنیم: دانشگاه در توسعه سخت‌افزاری و هوش مصنوعی چه نقشی دارد؟
رهبان‌فرد: قطعاً دانشگاه می‌تواند در حوزه‌های سخت‌افزاری و هوش مصنوعی نیز با اداره ورزش و جوانان همکاری کند. به عنوان مثال، توسعه ابزارهای جدید برای اندازه‌گیری فاکتورهای مختلف ورزشی نیازمند تحقیقات دانشگاهی است تا اعتبار و روایی آن‌ها سنجیده شود و سپس به مرحله استفاده برسد. این همان کاری است که دانشگاه‌های دنیا انجام می‌دهند: صنعت هزینه می‌کند و دانشگاه تحقیقات لازم را برای آن‌ها انجام می‌دهد. این تعامل می‌تواند در هر دو حوزه سخت‌افزاری و مبانی نظری بسیار مؤثر باشد.
تسنیم: جناب رهبان‌فرد،شما به چه ورزشی علاقه دارید؟
رهبان‌فرد: در مورد علاقه شخصی‌ام به ورزش، باید بگویم که ورزش تخصصی من بدمینتون است. البته با افزایش سن، دیگر مانند جوانی‌ها نمی‌توانم به صورت حرفهای ورزش کنم. در گذشته، سابقه حضور در تیم‌های المپیاد ملی دانشجویی در این رشته را داشته‌ام. با این حال، به دلیل اینکه از ورزشکاران قدیمی هستم، در بسیاری از رشته‌ها توانایی دارم و می‌توانم گلیم خودم را از آب بیرون بکشم. برای مثال، والیبال دو نفره یا به قول معروف ابیزی را نیز تجربه کرده‌ام. به دلیل آسیب‌های جسمی که اخیراً برایم پیش آمده، به ورزش‌های کم‌خطرتر مانند پتانک روی آورده‌ام. با دعوت آقای شیرمحمدی، دبیر هیئت ورزش‌های همگانی، چند جلسه‌ای است که تمرینات پتانک را شروع کرده‌ام که به نظرم برای این سن و شرایط جسمانی من مناسب‌تر است.
امنیت شغلی در علوم ورزشی از فرصت‌های متنوع تا آینده‌ای روشن
تسنیم: امنیت شغلی در رشته علوم ورزشی چگونه است؟
رهبان‌فرد: یکی از دلایل اصلی افزایش علاقه‌مندی به رشته علوم ورزشی، بهبود بازار کار و امنیت شغلی آن است. این رشته حدود پنج گرایش مختلف دارد که هر کدام می‌توانند فرصت‌های شغلی متفاوتی را ایجاد کنند. این گرایش‌ها شامل فیزیولوژی ورزشی، بیومکانیک ورزشی، آسیب‌شناسی و حرکات اصلاحی، مدیریت ورزشی و رفتار حرکتی هستند.
امروزه دیگر از واژه تربیت بدنی استفاده نمی‌کنیم و به آن علوم ورزشی می‌گوییم؛ زیرا این رشته یک رشته بین‌رشته‌ای است که از دروس مختلفی از فیزیک، ریاضی، زیست‌شناسی و شیمی تا علوم انسانی را در بر می‌گیرد. به همین دلیل، دانشجویان می‌توانند بر اساس علایق خود، در یکی از این گرایش‌ها فعالیت کرده و در بازار کار موفق باشند. برای مثال، در حوزه تخصصی خودم که رفتار حرکتی است. ما با رشد حرکتی، یادگیری و کنترل حرکتی افراد سر و کار داریم تا وضعیت حرکتی جامعه را بهبود ببخشیم.
تسنیم:وضعیت علوم ورزشی در استان همدان را شرح دهید؟
رهبان‌فرد: متأسفانه رشته علوم ورزشی در گذشته و حال، تا حدی نادیده گرفته شده است و تبلیغات زیادی در مورد آن انجام نشده است. من به یاد دارم که در سال 70، وقتی در این رشته که آن زمان دبیری تربیت بدنی نام داشت قبول شدم، مسئول مربوطه با تمسخر به آن نگاه می‌کرد. این نشان می‌دهد که در گذشته به این رشته اهمیت زیادی داده نمی‌شد.
اما در حال حاضر، خوشبختانه وضعیت رو به بهبود است. هرچند که من تحقیق دقیقی درباره دیدگاه مردم استان همدان نسبت به این رشته انجام نداده‌ام، اما با توجه به افزایش استقبال از علوم ورزشی نسبت به سایر رشته‌ها، می‌توان نتیجه گرفت که دانش‌آموزان و دانشجویان به دلیل بازار کار مناسب، علاقه بیشتری به آن نشان می‌دهند.
فقدان نظام صنفی برابر با بزرگ‌ترین مانع اشتغال فارغ‌التحصیلان
تسنیم: فارغ‌التحصیلان رشته علوم ورزشی با چه چالش هایی روبه‌رو هستند؟
رهبان‌فرد: یکی از مشکلات اصلی ما این است که به فارغ‌التحصیلان این رشته و مراکز فارغ‌التحصیلان اهمیت کافی داده نمی‌شود. در گذشته، طرحی وجود داشت که بر اساس آن رشته علوم ورزشی قرار بود از زیرمجموعه وزارت علوم خارج شده و به وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی منتقل شود. حتی در دوره مسئولیت آقای هاشمی، وزیر وقت نیز این موضوع را اعلام کرد، اما متأسفانه این طرح به نتیجه نرسید و هنوز هم در مجلس به صورت غیرفعال باقی مانده است.اگر این انتقال انجام می‌شد، فارغ‌التحصیلان ما از لحاظ شغلی وضعیت بسیار بهتری پیدا می‌کردند. آن‌ها می‌توانستند مانند پزشکان، نظام صنفی خاص خود را داشته باشند.
در حال حاضر، یک متخصص حرکات اصلاحی با وجود توانایی در انجام کارهای درمانی، مجوز رسمی برای فعالیت ندارد و فقط به صورت غیررسمی در باشگاه‌ها فعالیت می‌کند. این مشکل ریشه‌ای نشان می‌دهد که به رشته علوم ورزشی اهمیتی که باید، داده نمی‌شود، در حالی که این رشته با سلامت مستقیم مردم ارتباط دارد. انسان دو بعد جسمانی و روانی دارد که هر دو در علوم ورزشی مورد توجه قرار می‌گیرند. در حالی که ما برای درمان بیماری‌ها هزینه‌های هنگفتی صرف می‌کنیم، می‌توانیم با حمایت از رشته علوم ورزشی، از بسیاری از این بیماری‌ها پیشگیری کنیم.
تسنیم:به عنوان یک استاد ویک ورزشکار با تجربه، مطالبه شما از مسئولین و دولت چیست؟
رهبان‌فرد: به عنوان یک استاد و ورزشکار، اصلی‌ترین مطالبه من این است که طرح انتقال رشته علوم ورزشی به وزارت بهداشت دوباره در مجلس فعال شود. من معتقدم با این کار، وضعیت این رشته به طور چشمگیری بهبود خواهد یافت.علاوه بر این، از مسئولین انتظار داریم که در عمل نیز به اهمیت این رشته توجه کنند، نه فقط در حرف. با وجود اینکه دانشکده علوم ورزشی یکی از اصلی‌ترین ارائه‌دهندگان سرویس به تمام دانشجویان دانشگاه است (زیرا همه دانشجویان موظف به گذراندن دو واحد درس تربیت بدنی هستند)، امکانات و کیفیت برگزاری کلاس‌ها به دلیل بی‌توجهی کافی نیست. تا زمانی که مسئولین رده بالا به این موضوع توجه نکنند، تغییری در روند کار ایجاد نخواهد شد.
انتهای پیام/