استان خشک با افت سالانه 22 سانتی‌متری سطح آبخوان‌ها مواجه است
عباس سارانی مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای خراسان جنوبی امروز در نشست خبری صنعت آب با یادآوری وضعیت جغرافیایی و اقلیمی استان گفت: استان ما در زمره مناطق خشک و نیمه‌خشک کشور قرار دارد و متأسفانه با کاهش بارندگی‌ها در سال‌های اخیر، منابع آب استان در شرایط بحرانی قرار گرفته‌اند.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای خراسان جنوبی بیان کرد: بیش از 95 درصد تامین آب استان وابسته به منابع زیرزمینی است که افت سطح آبخوان‌ها به‌طور متوسط سالانه 22 سانتی‌متر گزارش شده است.
وی افزود: این میزان افت سطح آبخوان‌ها به معنای کاهش حجم ذخایر آب زیرزمینی و تشدید کمبود آب شرب، کشاورزی و صنعت در استان است و اگر روند کنونی ادامه یابد، خسارت‌های جبران‌ناپذیری به سفره‌های آب وارد خواهد شد.
کاهش بارندگی و افزایش دما؛ عوامل تشدید بحران آب
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای استان با استناد به آمارهای سازمان هواشناسی و وزارت نیرو، گفت: طی 35 سال اخیر میانگین بارندگی در استان بیش از 40 درصد کاهش یافته است. در همین بازه زمانی دمای میانگین هوا نیز بیش از یک درجه و دو دهم افزایش یافته که باعث افزایش تبخیر و کاهش نفوذ آب به سفره‌های زیرزمینی شده است.
وی ادامه داد: این تغییرات اقلیمی علاوه بر کاهش میزان بارندگی، موجب شده تا مصرف آب در بخش کشاورزی و شرب افزایش یابد و منابع آب با فشار بیشتری مواجه شود.
اقدامات و پروژه‌های مدیریت منابع آب
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای استان از اجرای طرح‌های متعددی برای مقابله با بحران آب خبر داد و اظهار داشت: بیش از 99 درصد چاه‌های کشاورزی استان مجهز به سیستم‌های هوشمند مدیریت مصرف آب شده‌اند که این سیستم‌ها به کشاورزان کمک می‌کند تا مصرف آب را بهینه کنند و از هدررفت منابع آبی جلوگیری شود.
وی همچنین اشاره کرد که آموزش‌های گسترده‌ای در قالب کارگاه‌ها، همایش‌ها و جلسات توجیهی برای کشاورزان، بانوان روستایی، دانش‌آموزان و سایر اقشار جامعه برگزار شده تا فرهنگ مصرف صحیح آب نهادینه شود.
در ادامه، مدیرعامل درباره طرح بازار آب استان گفت: بازار آب به عنوان یکی از نوآوری‌های مهم در مدیریت منابع آبی است که با هدف تسهیل جابجایی و مدیریت بهینه آب در بخش‌های مختلف صنعتی، کشاورزی و شرب، ایجاد شده است. استان ما چهارمین استانی است که چنین بازاری را راه‌اندازی کرده و امیدواریم این اقدام به حفظ و پایداری منابع آبی کمک کند.
پروژه‌های تغذیه مصنوعی و مهار روان‌آب‌ها
وی با اشاره به اهمیت تغذیه سفره‌های آب زیرزمینی، توضیح داد: در کنار کاهش مصرف، ما به دنبال افزایش منابع هستیم. به همین منظور پروژه‌های تغذیه مصنوعی سفره‌های آب زیرزمینی در دست اجرا است که شامل جمع‌آوری و انتقال روان‌آب‌ها و استفاده از آب‌های سطحی برای احیای آبخوان‌ها می‌باشد.
مدیرعامل ادامه داد: با اجرای این پروژه‌ها تلاش می‌کنیم افت تراز آبخوان‌ها را کاهش دهیم و به تثبیت ذخایر زیرزمینی کمک کنیم.
نقش رسانه‌ها و فرهنگ‌سازی عمومی
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای استان بر نقش مهم رسانه‌ها در اطلاع‌رسانی و فرهنگ‌سازی مصرف صحیح آب تأکید کرد و گفت: رسانه‌ها به‌عنوان پل ارتباطی میان مردم و مسئولان می‌توانند نقش بسیار مهمی در افزایش آگاهی عمومی درباره بحران آب و تشویق به مشارکت مردم دارند.
کاهش 30 درصدی برداشت آب‌های زیرزمینی تا پایان برنامه هفتم توسعه
مدیرعامل شرکت آب منطقه ای خراسان جنوبی در ادامه با اشاره به اجرای برنامه‌های سازگاری با کم‌آبی، از کاهش 30 درصدی برداشت منابع آب زیرزمینی، افزایش 37 درصدی بهره‌برداری از منابع آب سطحی و رشد 5 برابری اعتبارات حوزه آب استان از سال 1401 تاکنون خبر داد.
سارانی با تأکید بر بحران خشکسالی و ناترازی جدی بین منابع و مصارف آبی گفت: در بسیاری از نقاط استان، شرایط به حدی بحرانی شده که عملاً امکان انتقال آب شرب نیز وجود ندارد. برخی روستاها کمتر از 200 لیتر در ثانیه برداشت دارند، که پاسخگوی نیاز جمعیت ساکن نیست.
وی با اشاره به پتانسیل‌های مرزی موجود، افزود: مطالعات نشان می‌دهد در مرزها مقداری آب زیرزمینی وجود دارد که می‌توان با استفاده از آن بدون آسیب به منابع دو طرف، بخش‌هایی از نیاز را تأمین کرد. اولویت در استفاده از این منابع برای تأمین آب شرب روستاهای مرزی است و فعلاً تخصیصی به بخش کشاورزی داده نشده است.
سهم صنعت از منابع آبی و انتقال تخصیص‌ها
مدیرعامل شرکت آب منطقه ای خراسان جنوبی با بیان اینکه براساس قانون، بخش صنعت می‌تواند بخشی از سهم آب کشاورزی را از طریق فرایندهای قانونی به خود اختصاص دهد، اظهار داشت: از سال 1401 تأمین آب برای واحدهای صنعتی و معدنی در استان آغاز شد و در حال حاضر شاهد رشد چشمگیر فعالیت‌های اقتصادی در این بخش‌ها هستیم.
مطالعات و کنترل برداشت‌ها
سارانی با اشاره به اقدامات انجام‌شده در حوزه مطالعات، پایش، اندازه‌گیری و نصب سامانه‌های کنترل، گفت: در این مدت مطالعات گسترده‌ای از جمله توسط مؤسسه ایسپا انجام شده و سامانه‌های اندازه‌گیری بر روی اکثر چاه‌های کشاورزی نصب شده‌اند. کنترل و تعدیل پروانه‌های بهره‌برداری از چاه‌های کشاورزی نیز در حال انجام است.
اعتبارات بی‌سابقه برای جبران عقب‌ماندگی‌ها
این مقام مسئول در بخش دیگری از سخنان خود، با اشاره به جهش اعتبارات حوزه آب استان، اظهار داشت: در سال 1401، مجموع اعتبارات بخش آب 140 میلیارد تومان بود، اما با پیگیری‌های صورت گرفته و تأکید دولت بر جبران عقب‌ماندگی‌ها، این رقم در سال جاری به حدود 500 میلیارد تومان رسیده که نشان‌دهنده رشد حدود 5 برابری است.
سارانی ادامه داد: این اعتبارات صرف اجرای پروژه‌هایی از جمله آبرسانی به روستاها، توسعه منابع سطحی، تقویت سفره‌های زیرزمینی، و تکمیل پروژه‌های نیمه‌تمامی همچون سد بندگان شده‌اند.
اجرای برنامه‌های سازگاری با کم‌آبی بر اساس برنامه هفتم توسعه
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب خراسان جنوبی با اشاره به الزامات برنامه هفتم توسعه در حوزه آب، گفت: براساس ماده مصرح در برنامه هفتم، ما موظفیم میزان برداشت از منابع آب زیرزمینی را کاهش داده و سهم آب‌های سطحی و منابع نامتعارف مانند پساب و آب‌شیرین‌کن‌ها را افزایش دهیم.
سارانی افزود: در حال حاضر در استان باید برداشت آب زیرزمینی حدود 30 درصد کاهش یافته و آب سطحی تا 37 درصد افزایش یابد. در نهایت، مصرف کل آب در استان باید حدود 2 درصد کاهش یابد تا با برنامه ملی همسو شود.
کاهش برداشت از چاه‌ها و جلوگیری از چاه‌های غیرمجاز
مدیر عامل شرکت اب و فاصلاب خراسان جنوبی در ادامه خاطرنشان کرد: تمامی چاه‌های غیرمجاز شناسایی‌شده در گذشته مسدود شده‌اند و موارد جدید نیز بلافاصله پس از شناسایی، مورد برخورد قانونی قرار می‌گیرند. همچنین اصلاح و تعدیل پروانه‌های بهره‌برداری کشاورزی در دستور کار است.
سارانی افزود: برنامه سازگاری با کم‌آبی در قالب 5 محور اصلی تدوین شده و طی 20 روز آینده نهایی خواهد شد. این برنامه با همکاری استانداران، دستگاه‌های اجرایی، وزارت نیرو و شورای عالی آب کشور تصویب و عملیاتی خواهد شد.
سهم استان در برنامه ملی آب کشور
این مقام مسئول با اشاره به اهداف کلان ملی در حوزه مصرف آب، اظهار کرد: بر اساس برنامه مصوب شورای عالی آب، برداشت آب زیرزمینی در کشور باید به 36 میلیارد مترمکعب کاهش یابد. در بخش کشاورزی نیز باید مصرف از منابع مختلف به سقف 65 میلیارد مترمکعب برسد.
سارانی ادامه داد: استان ما در این برنامه سهم مشخصی دارد و اقدامات اجرایی باید تا پایان برنامه هفتم توسعه یعنی سال 1407 به اتمام برسد.
همکاری رسانه‌ها و مطالبه‌گری ملی
در پایان، مدیرعامل شرکت آب منطقه ای استان با تشکر از رسانه‌ها و خبرنگاران، بر نقش آنها در انعکاس مشکلات و مطالبات آبی استان تأکید کرد و گفت: «با کمک رسانه‌ها می‌توان نیازهای استان در حوزه آب را به سطح ملی منتقل کرد و پیگیری‌های موثرتری برای جذب اعتبارات و اجرای پروژه‌های حیاتی انجام داد.»
استان با بحران ناترازی منابع آبی روبروست
استان با بحران ناترازی منابع آبی روبروست و تنها راه عبور از این بحران، اجرای برنامه‌های بلندمدت سازگاری با کم‌آبی، کاهش برداشت غیرمجاز، استفاده بهینه از منابع موجود و جذب منابع ملی برای توسعه زیرساخت‌های آبی است. با مشارکت تمامی دستگاه‌های اجرایی، بهره‌گیری از ظرفیت رسانه‌ها و همراهی مردم، می‌توان گام‌های بلندی برای تأمین آب پایدار در سال‌های پیش‌رو برداشت.
انتهای پیام/258