آموزش‌های مهارتی باید مبتنی بر آینده‌نگری و تحولات بازار کار طراحی شود
حجت‌الاسلام‌والمسلمین سید محمود عرب در گفتگو با خبرنگار تسنیم در قم، با اشاره به چرا آموزش‌های مهارتی و فنی در دنیای امروز اهمیت بیشتری نسبت به گذشته پیدا کرده‌اند، اظهار داشت: در ابتدا به جایگاه مهارت‌آموزی در متون دینی، به روایتی از امام صادق (ع) استناد می‌کنم؛ امام صادق (ع) می‌فرمایند؛ تمام صاحبان کسب و کار، صنعت و خدمات، اگر بخواهند بازار را در اختیار خود بگیرند و کسب‌وکارشان رونق داشته باشد، باید سه ویژگی رقابتی در خود ایجاد کنند. نخست، مهارت و چیرگی در حرفه؛ دوم، رعایت امانت‌داری و اخلاق حرفه‌ای؛ و سوم، پاسخ‌گویی به نیاز بازار و مشتری‌مداری در ارائه خدمات یا تولید.
عرب گفت: سازمان آموزش فنی‌وحرفه‌ای نیز با الگوگیری از این فرمایشات، تأکید دارد که برنامه‌ریزی‌ها باید مبتنی بر نیاز بازار کار باشد؛ به گونه‌ای که هم نیازهای فعلی شناسایی و بر اساس آن‌ها برنامه‌ریزی شود، و هم به نیازهای آینده توجه کافی صورت گیرد.
مدیرکل آموزش فنی و حرفه‌ای استان قم درباره اینکه چه ویژگی‌هایی برای موفقیت در بازار کار آینده ضروری است، بیان کرد: بر اساس گزارش مجمع جهانی اقتصاد، تا 5 سال آینده 81 میلیون شغل فعلی از بین خواهد رفت و در مقابل، 61 میلیون عنوان شغلی جدید وارد عرصه بازار کار خواهد شد. این موضوع نشان می‌دهد که بخش زیادی از مشاغل آینده، هنوز تعریف نشده‌اند و نسل جدید، به‌ویژه دانش‌آموزانی که در سال 2016 وارد مدارس شده‌اند، در آینده در مشاغلی فعالیت خواهند کرد که در حال حاضر وجود خارجی ندارند. بر همین اساس، سیاست‌گذاری‌های آموزشی و مهارت‌آموزی باید مبتنی بر آینده‌نگری و انطباق با تحولات بازار کار باشد.
وی رویکردی که امروز در کشورهای توسعه‌یافته جهان با جدیت دنبال می‌شود را تمرکز بر آموزش‌های مهارتی و عملی به جای صرفاً تکیه بر تحصیلات تئوریک و آکادمیک دانست و درباره اقداماتی که در این زمینه انجام شده است، عنوان کرد: تجربه کشورهایی که در این حوزه موفق عمل کرده‌اند نشان می‌دهد که افراد دارای مهارت‌های فنی و عملی، با آمادگی بیشتری وارد بازار کار می‌شوند و شانس بالاتری برای اشتغال و موفقیت دارند. بر همین اساس، در کشور ما نیز رویکرد آموزش‌های دوگانه و ترکیب دانش نظری با مهارت عملی، به‌عنوان یک اولویت در حال پیگیری است.
عرب ادامه داد: در بررسی مدل‌های موفق جهانی در حوزه آموزش‌های مهارتی، می‌توان به کشور آلمان و نیز کشورهایی چون ژاپن و هند در منطقه جنوب شرق آسیا اشاره کرد؛ کشورهایی که آموزش‌های دوگانه (Dual Training) را به‌طور جدی دنبال کرده‌اند. در این الگو، علم و عمل به‌صورت هم‌زمان و هماهنگ مورد توجه قرار گرفته و نظام آموزشی با نیازهای بازار کار همسو شده است.
مدیرکل آموزش فنی و حرفه‌ای استان قم اظهار داشت: در کشور عزیزمان ایران نیز اقدامات قابل توجهی در این راستا انجام شده، اما این روند نیازمند تقویت و توسعه بیشتر است. برای تحقق این مهم، ناگزیر باید ائتلافی میان صنعت، صنوف و متولیان آموزش‌های مهارتی شکل گیرد. در همین راستا، طرحی با عنوان “کنسرسیوم مهارت”؛ ابتکاری برای ایجاد هم‌افزایی میان بخش صنعت و نهادهای آموزش مهارتی کشور در دستور کار قرار گرفته است.
وی افزود: نخستین جلسه این کنسرسیوم، طی هفته‌های گذشته با حضور معاون هماهنگی امور اقتصادی، و همچنین حضور معاونت توسعه مدیریت و منابع سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای، برگزار شد. در این نشست، نمایندگان بیش از 25 صنعت فاخر استان از حوزه‌های مختلف حضور داشتند. در جریان این جلسه، بر ضرورت مشارکت مستقیم صنایع در فرآیند ارتقای مهارت نیروی کار تأکید شد.
عرب در تشریح نتایج این جلسه پرداخت و اذعان کرد: در این جلسه بیان شد که جست‌وجو برای نیروی ماهرِ بیکار، جست‌وجویی بی‌نتیجه است؛ چراکه مفهوم “نیروی ماهرِ بیکار” خود یک پارادوکس به‌شمار می‌آید. نیرویی که مهارت دارد، قطعاً جذب بازار کار خواهد شد. بنابراین صنایع باید در فرایند ارتقاء سطح مهارت نیروی انسانی مشارکت کنند و در کنار نهادهای آموزشی، ائتلافی مؤثر ایجاد نمایند تا زمینه برای توسعه آموزش‌های دوگانه فراهم شود.
مدیرکل آموزش فنی و حرفه‌ای استان قم از چگونگی همکاری میان صنعت و سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای در برطرف شدن بحران کمبود نیروی انسانی را در صنایع مختلف و عواملی که موجب موفقیت این تجربه نقش خواهند داشت، بیان کرد: کشور در بازه زمانی سال‌های 1380 تا 1385 نیز تجربه موفقی در این حوزه داشته است.
وی افزود: در آن زمان، صنعت پتروشیمی با کمبود شدید نیروی انسانی مواجه بود و به همین منظور با همکاری سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای، یک ائتلاف راهبردی شکل گرفت. نتیجه این همکاری، تدوین 5 استاندارد آموزشی فاخر در حوزه‌های برق صنعتی، تأسیسات، جوشکاری، لوله‌کشی و ابزار دقیق بود که بعدها در زمره استانداردهای بین‌المللی نیز قرار گرفت.
وی خاطرنشان کرد: در این همکاری، خود شرکت‌های پتروشیمی مسئولیت تربیت مربیان تخصصی را نیز بر عهده گرفتند. این فرایند با همکاری مرکز تربیت مربی سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای در کرج انجام شد. این مرکز، تنها نهاد تخصصی تربیت مربی در کشور است که مربیان را به شهرها و استان‌های مختلف اعزام می‌کند.
عرب تأکید کرد: پس از تربیت مربیان، مرحله جذب کارآموز با هماهنگی ادارات کل آموزش فنی و حرفه‌ای سراسر کشور آغاز شد. شرایط پذیرش توسط صنعت پتروشیمی اعلام شد و دوره‌های آموزشی با استانداردهای تدوین‌شده آغاز به کار کرد. نکته قابل توجه اینکه صنعت پتروشیمی حتی در مرحله سنجش و ارزیابی نیز مشارکت داشت و با اعزام ناظر، بر روند سنجش نظارت مستقیم اعمال کرد تا اطمینان حاصل شود شاخص‌های اختصاصی مورد توجه قرار گرفته‌اند. نتیجه این همکاری گسترده، آن بود که ظرف مدت 1 سال، بحران کمبود نیروی انسانی در صنعت پتروشیمی به‌طور کامل برطرف شد.
مدیرکل آموزش فنی و حرفه‌ای استان قم گفت: ائتلافی که میان صنعت پتروشیمی و سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای در سال 1380 شکل گرفت، آن‌چنان اثربخش و ثمربخش بود که این همکاری تا 5 سال بعد، یعنی تا سال 1385 نیز ادامه یافت. این تجربه موفق به‌قدری برای صنعت شیرین و کاربردی بود که در نهایت آن‌ها به خودکفایی در آموزش رسیدند. صنعت پتروشیمی پس از مدتی توانست به‌صورت مستقل مسیر آموزش را طی کند؛ به‌نحوی که امروز به‌خوبی می‌داند برای تربیت مربی یا جذب نیروی انسانی ماهر، باید از چه مسیری عبور کند. با در اختیار داشتن استانداردهای مدون آموزشی و مربیان تربیت‌شده، اکنون این صنعت به‌تنهایی قادر به مدیریت نظام آموزشی درون‌سازمانی خود است.
وی تصریح کرد: تجربه مشابهی نیز در همان سال‌ها برای صنعت خودروسازی کشور رقم خورد. شرکت‌هایی نظیر ایران‌خودرو و سایپا، در تأمین نیروی پشتیبانی نمایندگی‌های فروش خود با چالش مواجه بودند. در پاسخ به این نیاز، ائتلافی مشابه میان این شرکت‌ها و سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای شکل گرفت و نیروهای فنی موردنیاز نمایندگی‌ها به‌صورت هدفمند و تخصصی تربیت شدند. نتیجه آن شد که امروز این صنایع نیز در زمینه تأمین نیروی انسانی متخصص، بر پای خود ایستاده‌اند.
عرب در پایان گفت: بر همین اساس، در مقیاس استانی نیز گام مهمی در این مسیر برداشته شده است. با تشکیل «کنسرسیوم مهارت» یا به‌عبارتی «ائتلاف مهارتی» میان سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای و صنایع، این روند در استان کلید خورده است. این اقدام با حمایت بی‌دریغ معاون محترم هماهنگی امور اقتصادی، جناب دکتر ابراهیمی، آغاز شده و جا دارد از همراهی ایشان به عنوان چهره‌ای فرهیخته و حامی جدی مهارت‌آموزی، قدردانی شود. همچنین نمی‌توان از حمایت‌های قاطع و مستمر استاندار چشم‌پوشی کرد.
انتهای پیام/