هوش مصنوعی در خدمت لجستیک
به گزارش خبرگزاری تسنیم، سیدطه‌حسین مدنی گفت: لجستیک، تمامی فرآیندهای جریان منابع از یک مبدأ به یک مقصد مشخص را در بر می‌گیرد. این فرآیندها را می‌توان به دو صورت لجستیک سخت و لجستیک نرم در نظر گرفت. لجستیک سخت شامل مواردی چون انبارداری در مبدأ و مقصد، بارگیری و تخلیه و حمل و نقل است و لجستک نرم هم موضوعاتی چون سامانه‌های هوشمند، قوانین و مباحث نظارتی را پوشش می‌دهد.
وی ادامه داد: بنابراین لجستیک در بُعد عملیاتی، سازمان‌ها، نهادها، سامانه‌ها و زیرساخت‌های گسترده‌ای از جمله سازمان راهداری، بنادر، شبکه‌های حمل و نقل ریلی، جاده‌ای، هوایی، سامانه جامع انبارها، سپهتن، ثبت سفارش، دوربین‌های نظارت جاده‌ای و … را در بر می‌گیرد و اختلال در هر کدام از این بخش‌ها، می‌تواند به بروز چالش‌های اقتصادی، اجتماعی و حتی امنیتی منجر شود.
رئیس اندیشکده حکمرانی هوشمند تصریح کرد: بسیاری از کشورهای دنیا، با درک جایگاه عمیق لجستیک، به سمت هوشمندسازی فرآیندها در بخش‌های مختلف آن رفته‌اند.
تأثیر حملات 11 سپتامبر در هوشمندسازی لجستیک ایالات متحده
مدنی به اقدامات ایالات متحده در این راستا اشاره و خاطرنشان کرد: فرآیندهای نظارتی در لجستیک ایالات متحده تا اوایل دهه 2000 میلادی کاملاً سنتی و مبتنی بر روش‌هایی چون استفاده از سگ‌های موادیاب و بازرسی دستی بود و اسکن‌های اشعه‌ای هم فقط برای تعدادی کمی از بارها آن هم در بنادر اصلی انجام می‌شد. همین وضعیت باعث شده بود فقط 2 درصد کانتینرهای ورودی به آمریکا بازرسی شود.
وی افزود: تجربه 11 سپتامبر 2001 باعث شد این کشور محموله‌های کانتینری را به عنوان بستری برای اقدامات تروریستی تشخیص داده و فرآیندهای نظارتی در این بخش را تقویت کند. در همین راستا از سال 2002 ابتکار امنیت کانتینر (CSI) در آمریکا کلید خورد و در چارچوب آن، حتی ماموران گمرک و حفاظت مرزی ایالات متحده (CBP) به بنادر خارجی اعزام شدند تا کانتینرهای دارای ریسک بالا که به مقصد ایالات متحده هستند؛ پیش از بارگیری شناسایی و غربال‌گری شوند.
نظارت بر کانتینرهای ورودی آمریکا از 2 درصد به 80 درصد رسید
رئیس اندیشکده حکمرانی هوشمند ادامه داد: اکنون با گذشت 23 سال از آغاز ابتکار امنیت کانتینر، ماموران گمرک و حفاظت مرزی ایالات متحده در 61 بندر جهان حضور دارند و همین باعث شده نظارت بر کانتینرهای ورودی از 2 درصد به 80 درصد برسد.
مدنی در ادامه گفت: ایالات متحده علاوه بر اقداماتی چون ابتکار امنیت کانتینر که در سطح حاکمیتی صورت گرفت؛ از نهادهای دانشگاهی و پژوهشی هم برای بهبود فرآیندها در این بخش از لجستیک بهره گرفت. به عنوان نمونه، دانشگاه Maine و شرکت System Planning در پروژه‌ای مشترک که سال 2004 کلید خورد؛ کانتینرهای هوشمند مجهز به حسگرهای تشخیص مواد شیمیایی، زیستی، هسته‌ای، منفجره و مخدر غیرقانونی را مورد آزمایش قرار دادند که از طریق ماهواره، هرگونه دستکاری یا تهدید را اطلاع می‌دادند.
تلنگر جنگ 12 روزه و لزوم هوشمندسازی لجستیک کشور
مدنی درباره چالش‌های مربوط به حکمرانی هوشمند در حوزه لجستیک کشور گفت: ما در این بخش با ضعف و عقب‌ماندگی‌های جدی مواجه هستیم به طوری که لجستیک ایران در بخش نظارتی با سامانه‌های غیرکاربردی و چالش ناکارآمدی مواجه شده است. تجربه جنگ 12 روزه باید تلنگری برای بهبود سریع وضعیت و اعمال حکمرانی هوشمند در لجستیک کشور باشد.
وی خاطرنشان کرد: برخی از بخش‌های لجستیک کشور از جمله گمرک، حتی در مباحث اولیه‌ای چون دولت الکترونیک هم عملکرد نامطلوبی داشته‌اند و به همین دلیل با مفاهیمی چون حکمرانی هوشمند لجستیک فاصله بسیار زیادی دارند. مثلاً هنوز در گمرک از اسناد فیزیکی استفاده می‌شود و سامانه‌های آن ظاهراً الکترونیک شده و از بستری برای انتقال تصویر اسناد فیزیکی فراتر نرفته‌اند. همچنین دستگاه‌هایی مثل وزارت اقتصاد، سازمان امور مالیاتی، وزارت راه و شهرسازی و بانک مرکزی به‌صورت مستقیم به سیستم گمرک متصل نیستند و در صورت اتصال هم با مشکلات زیادی مواجه هستند.
رئیس اندیشکده حکمرانی هوشمند گفت: این وضعیت لجستیک ایران را از همان فرآیند ابتدایی، با چالش مهم و نگران کننده‌ای چون خلاف‌اظهاری مواجه کرده است.
مدنی ادامه داد: نظارت بر جریان کالا در جاده‌ها هم به دلیل نبود تجهیزاتی چون دستگاههای اشعه ایکس و اعمال روش‌های سنتی در ایست بازرسی‌ها هم ضعف‌های عمیقی دارد. این در حالی است که علاوه بر تجهیز جاده‌های کشور به این دستگاه‌ها، باید به جای ایست‌بازرسی‌های سنتی، برای تشخیص رفتارهای مشکوک از هوش مصنوعی بهره گرفت تا بتوان نظارت بر جریان کالا در جاده‌ها را با سرعت و دقت بالا و خطای کم تشخیص داد.
ما با نازلترین سطوح هوشمندسازی لجستیک هم فاصله زیادی داریم
وی افزود: دوربین‌های پلاک‌خوان که به عنوان یکی از فرآیندهای نظارتی در جاده‌های کشور نصب شده هم با خطای بسیار بالا و سطح پایین عملکرد مواجه هستند. این یعنی جاده‌های ما نه تنها با مبحث دولت هوشمند، بلکه با حکمرانی الکترونیک که نازلترین سطح از دیجیتال‌سازی و هوشمندسازی دولت است هم فاصله زیادی دارد.
این کارشناس تحلیل داده خاطرنشان کرد: در سایر بخش‌های لجستیکی کشور با چالش‌هایی چون اجرایی نشدن سامانه جامع انبارها و نبود آمار دقیق از مواد و کالاهای انبار شده مواجه هستیم. همچنین مقاصد بارهای در حال تردد مشخص نیست و داده‌ای در این بخش وجود ندارد. سوابق تردد کامیون‌های کشور براساس داده‌های متقن و صحیح و با ابزارهای سیستمی و ماشینی که قابلیت استناد بالا داشته باشد هم ثبت نمی‌شود.
ضرورت به کارگیری هوش مصنوعی و کاهش وابستگی لجستیک به انسان
رئیس اندیشکده حکمرانی هوشمند تصریح کرد: به طور کلی برای رفع چالش‌های لجستیکی کشور به خصوص لجستیک نرم، باید وابستگی امور به انسان کاهش و استفاده از هوش مصنوعی افزایش یابد چون هوش مصنوعی نسبت به انسان از سرعت بسیار بالا برخوردار و خطای بسیار کمی دارد.
وی گفت: اگر در امور لجستیکی به ویژه در بخش نظارت به انسان متکی باشیم؛ اصول سرعت، دقت و استمرار را از دست می‌دهیم و همین منشأ مشکلات بعدی در لجستیک و سپس بروز چالش‌های اقتصادی، اجتماعی و امنیتی خواهد شد.
مدنی افزود: بنابراین باید گام به گام و به سرعت، دولت یا حکمرانی الکترونیک را در لجستیک اعمال و بر مبنای آن به تهیه داده‌های قابل خوانش برای ماشین پرداخت. سپس باید فرآیندهای قدیمی را بر پایه آنالیز داده بهینه کرد که در مرحله دولت یا حکمرانی دیجیتال تعریف می‌شود و در گام بعد هوش مصنوعی را به کار گرفت.
احیای مزیت‌های لجستیکی با کمک اطلس تجارت ایران
رئیس اندیشکده حکمرانی هوشمند خاطرنشان کرد: نبوده داده‌های شفاف در حوزه لجستیک، امکان تحلیل و ترسیم راهبردهای اساسی را از نهادهای متولی سلب کرده است. ضعف عملکردی دولت در این بخش به افزایش هزینه‌های جانبی، کاهش شدید سرعت و نرخ تردد و از دست رفتن مزیت‌های کلیدی ایران در ترانزیت به ویژه ترانزیت زمینی منجر شده و حتی به بخش خصوصی به ویژه تجاری که به دنبال افزایش راندمان هستند هم آسیب زده است.
مدنی گفت: ایران با قرار گرفتن در شاهراه جهانی شرق-غرب و شمال-جنوب، محل اتصال منابع اولیه و تولیدات نهایی است و نقش بسیار مهمی در دسترسی به بازارهای مصرف و همچنین جابجایی انرژی دارد ولی با وجود این فرصت‌ها، کشورهای رقیب که مزیت رقابتی به مراتب کمتری دارند؛ توانسته‌اند این فرصت را از ایران سلب و ما را از توان بالفعل گذشته و بالقوه کنونی دور کنند.
مدنی خاطرنشان کرد: احیای مزیت‌های بالقوه لجستیکی و بالفعل شدن دوباره آن را می‌توان در مفهوم «اطلس تجارت ایران» و به عنوان یکی از بخش‌های آن دید. به بیان دیگر، زیرساخت‌های لجستیکی باید در چارچوب اطلس تجارت ایران و با اعمال یک حکمرانی خوب در موضوع ترانزیت، نگهداری از زیرساختها، توسعه زیرساختها، اولویت‌‌بندی‌‌ها، بهسازی و نوسازی داشته‌‌ها و هم‌‌افزایی و همگرایی میان دستگاههای مختلف از وزارت امور خارجه تا صمت و … توسعه یابد.
وی در پایان گفت: در همین راستا و همانطور که پیش‌تر اعلام شده بود؛ مهرماه امسال نشستی با موضوع اطلس تجارت ایران توسط اندیشکده حکمرانی هوشمند در خانه اندیشه‌ورزان برگزار می‌شود تا این موضوع مهم با حضور صاحب‌نظران و ذینفعان این حوزه، به بحث و بررسی گذاشته شود.
انتهای پیام/