3 سال طلایی مخترع قزوینی در ژنو/از حل بحران آب تا سبک کشاورزی هوشمند
به گزارش بخش استانها در وبانگاه به نقل از خبرگزاری تسنیم از قزوین، موفقیت‌های بین‌المللی مخترعان ایرانی طی سال‌های اخیر نشان داده است که ظرفیت‌های علمی کشور، اگر با حمایت و پیگیری جدی همراه شود، می‌تواند در سطح جهان بدرخشد. یکی از نمونه‌های شاخص این مسیر، مهدی محرم‌پور است؛ مخترعی جوان و مدیر مرکز رشد و فناوری دانشگاه آزاد اسلامی واحد بویین‌زهرا که نام ایران را در معتبرترین رقابت‌های جهانی نوآوری ثبت کرده است.
محرم‌پور در سه سال متوالی 2023، 2024 و 2025 با کسب مدال‌های طلا و نقره از فدراسیون جهانی مخترعین ژنو، توانست جایگاهی کم‌نظیر در میان نخبگان فناوری جهان به دست آورد. محور اصلی اختراعات او حل یکی از جدی‌ترین چالش‌های ملی و جهانی، یعنی بحران آب، بوده است. همین نگاه مسأله‌محور باعث شده نوآوری‌هایش فراتر از یک طرح آزمایشگاهی، به محصولاتی عملی و صنعتی تبدیل شوند.
این موفقیت‌ها نه تنها افتخاری فردی برای او، بلکه نشانه‌ای از توان بالای زیست‌بوم نوآوری در ایران است. در گفت‌وگوی تفصیلی پیش‌رو، خبرنگار تسنیم با مهدی محرم‌پور درباره مسیر اختراعاتش، چالش‌های جهانی شدن، نقش خانواده و مراکز رشد و نیز آینده اکوسیستم نوآوری در قزوین و ایران به گفت‌وگو نشسته است.
مهدی محرم‌پور، مدیر مرکز رشد و فناوری دانشگاه آزاد اسلامی واحد بویین‌زهرا، طی سه سال متوالی موفق شد مدال‌های طلا و نقره فدراسیون جهانی مخترعین ژنو را به دست آورد؛ افتخاری که کمتر نصیب یک پژوهشگر ایرانی شده است. او می‌گوید؛ رمز موفقیتش، تمرکز بر حل بحران آب و رساندن ایده‌ها به تولید صنعتی بوده است. در گفت‌وگوی تفصیلی با خبرنگار تسنیم، محرم‌پور از مسیر پرچالش اختراعاتش، تجربه حضور در رقابت‌های جهانی و آینده نوآوری در ایران سخن می‌گوید.
تسنیم: چه ایده یا پروژه‌ای باعث شد موفق به کسب مدال طلای متوالی در فدراسیون جهانی مخترعین ژنو شوید؟
ایده محوری من طی این سال‌ها تمرکز بر بحران آب بوده است؛ بحرانی که نه تنها ایران بلکه بسیاری از کشورهای دنیا با آن مواجه‌اند. همه پروژه‌هایم با نگاه مسأله‌محور به کاهش مصرف آب، بهینه‌سازی منابع و توسعه کشاورزی پایدار طراحی شدند. همین توجه به نیاز واقعی جامعه و اثرگذاری اجتماعی اختراعات، به نظر من مهم‌ترین دلیل موفقیت در داوری‌های بین‌المللی بود. داوران وقتی می‌بینند یک اختراع فقط روی کاغذ نیست و می‌تواند بحران‌های جهانی مثل آب را کاهش دهد، توجه ویژه‌ای نشان می‌دهند.
تسنیم: هر یک از سه اختراع شما چه ویژگی خاصی داشت که نظر داوران بین‌المللی را جلب کرد؟
هر اختراع یک نوآوری متفاوت داشت. اولین اختراع، «گسیلنده آبیاری زیرسطحی» بود که سه ویژگی کاملاً منحصر به فرد دارد؛ عدم نیاز به پمپ، عدم نیاز به فیلتراسیون و حذف شیر تخلیه هوا. این موضوع هزینه و پیچیدگی آبیاری را بسیار کاهش می‌داد.
دومین اختراع، فناوری هوشمندسازی کل شبکه آبیاری با بهره‌گیری از هوش مصنوعی بود. این سیستم می‌توانست نیاز آبی مزارع را پیش‌بینی و مصرف را مدیریت کند.
سومین اختراع هم یک روش خودکار کشت هیدروپونیک بود که بدون برق و حضور انسان کار می‌کرد؛ موضوعی که برای کشاورزی آینده و حتی فضا می‌تواند کاربرد داشته باشد. ترکیب این ویژگی‌ها باعث شد هیئت داوران متقاعد شوند که اختراعات من هم علمی هستند و هم قابلیت اجرا در مقیاس صنعتی دارند.
تسنیم: روند توسعه این اختراعات از ایده تا محصول نهایی چگونه بود؟
همیشه از یک مسأله واقعی در جامعه شروع کرده‌ام، ابتدا ایده‌پردازی می‌کردم، سپس نمونه آزمایشگاهی می‌ساختم و بعد به توسعه فنی و صنعتی می‌رسیدم مهم‌ترین بخش این مسیر آزمون و خطاهای مکرر بود. بارها پیش آمد که یک طرح جواب نداد و باید دوباره از صفر شروع می‌کردم اما هر شکست به من یاد داد که مسیر درست کدام است، در نهایت وقتی محصول هم اقتصادی و هم قابل اجرا شد، وارد مرحله تولید صنعتی شدیم. این چرخه، فرمول اصلی من برای نوآوری است.
تسنیم: آیا این اختراعات امروز در حوزه عملی یا تجاری کاربرد دارند؟
بله، خوشبختانه همه اختراعات من به مرحله تولید رسیده‌اند. بسیاری از آن‌ها اکنون در پروژه‌های کشاورزی و مدیریت آب در داخل و حتی خارج از کشور استفاده می‌شوند، وقتی یک داور بین‌المللی می‌بیند اختراع فقط در کتابچه نیست، بلکه در مزرعه واقعی یا صنعت عملیاتی شده، نگاهش کاملاً متفاوت می‌شود. این همان چیزی است که اختراع را از ایده صرف جدا می‌کند.
تسنیم: شرکت در فدراسیون جهانی مخترعین ژنو چه تفاوتی با سایر مسابقات دارد؟
این رقابت‌ها شرایط خاصی دارد، فقط مخترعانی می‌توانند شرکت کنند که اختراعشان ثبت بین‌المللی شده و عضو فدراسیون جهانی باشند. سطح رقابت بسیار بالاست؛ بیش از 1500 مخترع از 50 کشور جهان، از آمریکا و آلمان گرفته تا ژاپن و انگلیس، حضور دارند، داوری‌ها هم کاملاً علمی و تخصصی است و بر اساس استانداردهای جهانی انجام می‌شود. بنابراین مدال گرفتن در چنین رقابتی بسیار ارزشمندتر از جشنواره‌های ملی یا منطقه‌ای است.
تسنیم: مهم‌ترین عامل موفقیت شما در این رقابت‌ها چه بود؟
پشتکار و پیگیری مستمر. من اعتقاد دارم ایده‌ای که به محصول نرسد نیمه‌تمام است و همین نگاه باعث شد تا آخر مسیر بمانم، در این میان حمایت‌های ریاست دانشگاه آزاد بویین‌زهرا و همکاری تیم‌های تحقیقاتی خیلی مؤثر بود، ما تیم‌سازی مؤثر داشتیم و این بزرگ‌ترین سرمایه یک مخترع است.
تسنیم: در طول این سال‌ها چه موانعی در مسیر رقابت‌های بین‌المللی داشتید؟
بزرگ‌ترین مانع محدودیت‌های مالی و زیرساختی بود. توسعه یک فناوری هزینه‌بر است و ما همیشه با این چالش روبه‌رو بودیم، از طرفی هماهنگی با استانداردهای بین‌المللی برای ثبت اختراع زمان‌بر و پرهزینه است اما با حمایت پارک علم و فناوری استان، دانشگاه آزاد و شرکت شهرک‌های صنعتی قزوین توانستیم یکی‌یکی این موانع را پشت سر بگذاریم.
تسنیم: از چه زمانی به حوزه اختراع و نوآوری علاقه‌مند شدید؟
علاقه من از دوران دانشجویی شروع شد. همیشه به دنبال راه‌حل‌های کاربردی برای مشکلات جامعه بودم. وقتی دیدم مسأله آب یکی از جدی‌ترین نیازهای امروز و فردای کشور است، جرقه‌های اصلی زده شد، از همان زمان تصمیم گرفتم تمام توانم را روی فناوری‌های کاهش مصرف آب و کشاورزی پایدار متمرکز کنم.
تسنیم: نقش خانواده، اساتید و مراکز رشد در این مسیر چه بود؟
خانواده بزرگ‌ترین حامی روانی من بودند. در لحظات سخت، انگیزه و آرامش را فراهم کردند، اساتید دانشگاه هم همواره مشوق من بودند. مرکز رشد دانشگاه آزاد اسلامی بویین‌زهرا و پارک علم و فناوری استان قزوین هم محیطی امن برای رشد ایده‌ها و تبدیلشان به محصول ایجاد کردند بدون این حمایت‌ها، رسیدن به موفقیت جهانی واقعاً ممکن نبود.
تسنیم: اگر بخواهید به جوانان علاقه‌مند به اختراع توصیه‌ای کنید، چه می‌گویید؟
مهم‌ترین توصیه‌ام این است که به ایده بسنده نکنند، ارزش ایده وقتی مشخص می‌شود که به محصول عملی برسد، مسیر سخت است و شکست‌های زیادی وجود دارد، اما نباید ناامید شد. پشتکار، تیم‌سازی و استفاده از ظرفیت مراکز رشد می‌تواند هر ایده‌ای را به موفقیت جهانی برساند.
تسنیم: سخت‌ترین لحظه‌ای که در مسیر اختراع داشتید چه بود؟
سخت‌ترین لحظه زمانی بود که یکی از پروژه‌هایم در مراحل اولیه شکست خورد، همه‌چیز آماده بود اما نتیجه نگرفتیم و نزدیک بود کل طرح متوقف شود. آن تجربه تلخ، نقطه عطف شد. مسیر را اصلاح کردیم و در نهایت همان پروژه به یک محصول موفق تبدیل شد. امروز وقتی به آن فکر می‌کنم می‌بینم شکست‌ها پلی برای رسیدن به موفقیت هستند.
تسنیم: آیا برای ثبت یا تجاری‌سازی گسترده‌تر اختراعات برنامه‌ای دارید؟
بله، چندین پروژه خارجی در آمریکا، اروپا و خاورمیانه انجام داده‌ایم و قصد داریم این فعالیت‌ها را گسترش دهیم. همچنین به‌عنوان فناور برتر در حوزه کشاورزی در کانادا، آمریکا، ترکیه و ایران انتخاب شدم، حضور در نمایشگاه‌های بین‌المللی مثل آلمان، آمریکا، کانادا، ترکیه و امارات فرصتی بود تا اختراعات را جهانی کنیم.
تسنیم: چه پروژه‌های جدیدی در دست دارید؟
هم‌اکنون روی فناوری‌های نوین کودهای هوشمند کار می‌کنیم، هدف این است که علاوه بر حل مشکلات داخلی، سهمی هم در بازار جهانی فناوری داشته باشیم، ما می‌خواهیم کشاورزی آینده ایران هوشمند، پایدار و رقابتی با جهان باشد.
تسنیم: به نظر شما چگونه می‌توان اکوسیستم نوآوری در ایران و به‌ویژه قزوین را تقویت کرد؟
باید سرمایه‌گذاری بیشتری در مراکز رشد و پارک‌های علم و فناوری انجام شود. حمایت مالی و حقوقی از مخترعان ضروری است. همچنین ایجاد ارتباط واقعی بین صنعت و دانشگاه حلقه‌ای است که اگر کامل شود، ظرفیت نوآوری در ایران چندین برابر خواهد شد.
تسنیم: نقش مراکز رشد و پارک‌های علم و فناوری در موفقیت مخترعان ایرانی چقدر حیاتی است؟
این مراکز ستون اصلی اکوسیستم نوآوری هستند، بدون حمایت آن‌ها، بسیاری از اختراعات در همان مرحله ایده باقی می‌مانند. مراکز رشد فضایی می‌سازند که ایده به محصول و محصول به بازار برسد. تجربه من نشان داد که بدون این زیرساخت‌ها، حتی بهترین ایده‌ها هم شانس جهانی شدن پیدا نمی‌کنند.
به گزارش تسنیم، امثال محرم‌پورها نشان می‌دهند که مسیر نوآوری، ترکیبی از پشتکار فردی، حمایت نهادی و نگاه مسأله‌محور است، کسی که توانسته از دل یک بحران ملی، یعنی کمبود آب، اختراعاتی جهانی بسازد. موفقیت سه‌ساله او در ژنو پیام مهمی برای جوانان ایرانی دارد که با پیوند ایده، تیم‌سازی و حمایت دانشگاه و صنعت، می‌توان در رقابت‌های جهانی درخشید.
انتهای پیام/