فراتی: رهبر انقلاب با افزودن صفت مقدس به اتحاد آن را از سطح سیاسی به مرتبه‌ای اعتقادی ارتقا دادند
به گزارش بخش سیاسی وبانگاه به نقل از گروه امام و رهبری خبرگزاری تسنیم، حضرت آیت‌الله سید علی خامنه‌ای (مد ظله‌العالی) رهبر فرزانه انقلاب اسلامی در جریان سخنرانی اخیرشان که به مناسبت سالروز شهادت هشتمین کوکب تابناک آسمان امامت و ولایت، حضرت امام علی ابن موسی‌الرضا (علیه‌السلام) ایراد شد، بیانات بسیار مهمی را مطرح فرمودند. یکی از برجسته‌ترین توصیه‌های معظم‌له در این سخنرانی، تاکید بر ضرورت و اهمیت حفظ اتحاد و انسجام ملی و مراقبت از این روحیه بود که دشمنان ایران به‌خصوص پس از جنگ تحمیلی 12روزه در صدد از بین بردن آن هستند. ایشان در این راستا تعبیر قابل توجه «اتحاد مقدس» را مطرح فرمودند که حاکی از عمق اهمیت و ارزش‌مندی اتحاد ملت ایران در مقطع حساس کنونی است.
برای واکاوی بیشتر بیانات اخیر مقام معظم رهبری به‌ویژه تبیین مفهوم «اتحاد مقدس» به سراغ دکترعبدالوهاب فراتی، عضو هیأت علمی گروه سیاست پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی رفتیم و با او در این زمینه هم‌کلام شدیم.
برخی از مهم‌ترین محورهای مطرح‌شده از سوی فراتی در جریان این گفت‌وگو عبارتند از:
- به اعتقاد من در کنار ترکیب «اتحاد مقدس» دو ترکیب واژگانی مهم دیگر هم در فرمایشات اخیر رهبر معظم انقلاب اسلامی وجود داشت؛ یکی «اجتماع عظیم» و دیگری «سپر پولادین دل‌ها و اراده‌ها».
- رهبر معظم انقلاب اسلامی با افزودن صفت مقدس به اتحاد، اتحاد ملی را از سطح یک توصیه سیاسی فراتر بردند و آن را به یک مرتبه ارزشی و اعتقادی ارتقا دادند. این امر برآمده از نگاه مومنانه ایشان به تحولات یا رخدادهای سیاسی است که تلاش می‌کند آنها را از سطح عادی به سطحی معنوی ارتقا دهد و به این تحولات و رخدادها جنبه‌های مذهبی، ارزشی و اعتقادی ببخشد.
- تعبیر «اجتماع عظیم» بر کمیت و کیفیت مشارکت مردمی تاکید می‌کرد. این تاکید، حاکی از بسیج قابل توجه توده‌ها و وفاق عمومی جامعه بود و نشان می‌داد برخلاف تصور عده‌ای که گمان می‌کردند با حمله رژیم صهیونیستی به خاک ایران، انسجام و همدلی مردم شکسته میشود و یا در مقیاس محدودی استمرار پیدا می‌کند، در عمل چنین نشد.
- رهبر معظم انقلاب در تعبیر «سپر پولادین دل‌ها و اراده‌ها» از یک استعاره دفاعی بهره جستند که همان سپر پولادین است. مقصود معظم‌له این بود که اتحاد ملی در برابر تهاجمات دشمن، نقشی محافظتی و دفاعی دارد. این استعاره همچنین نشان‌دهنده ادراک تهدیدهای خارجی و نیاز به بسیج داخلی است.
- همان‌گونه که جنگ تحمیلی 12روزه ایران با دشمنان متجاوز به «دفاع مقدس دوم» بدل شد، حتما باید ذیل آن چنین اتحاد مقدسی هم شکل می‌گرفت تا بتواند از کلیت، هویت و تمامیت جمهوری اسلامی و سرزمین ایران دفاع کند.
- اکنون اگر یک سایت یا گروه ایتایی و یا واتس‌اپی که متعلق به چند نفر است، بخواهد اتحاد مقدس مردم را بشکند، به این ایده بزرگ خیانت کرده است. اگر یک روزنامه‌نگار یا توییت‌نویس بخواهد این کار را انجام دهد، مرتکب خیانت شده است. اگر یک پژوهشگر، روشنفکر و یا حتی روحانی این کار را انجام دهد، به خطا رفته و خیانت کرده است؛ زیرا با عمل خود آنچه را که به عنصر مقوم قدرت ملی تبدیل شده است، به عنصر ضعف بدل می‌سازد.
در ادامه مشروح این گفت‌وگو را از نظر می‌گذرانید:
تسنیم: یکی از تعابیر شایان توجهی که مقام معظم رهبری در فرمایشات اخیر خود مطرح ساختند، «اتحاد مقدس» است که به روحیه متحد و منسجم ملت ایران در جریان جنگ تحمیلی 12روزه با آمریکا و رژیم صهیونیستی دلالت دارد. به نظر می‌رسد که این اطلاق مهم و پرمعنا توانسته توجه بسیاری از کارشناسان و صاحب‌نظران را هم به خود جلب کند. تبیین و ارزیابی شما در باب طرح چنین تعبیری از سوی رهبر فرزانه انقلاب اسلامی چیست و اساسا چه قرائن و دلالت‌هایی وجود دارد که اتحاد مردم ایران در مواجهه با جنگ تحمیلی اخیر را به اتحادی مقدس تبدیل می‌کند؟
فراتی: بسم الله الرحمن الرحیم. مقام معظم رهبری در سخنان اخیرشان به لزوم و اهمیت اتحاد و همدلی آحاد مردم ایران اشاره داشتند. البته ایشان پیش از این سخنرانی و پس از جنگ تحمیلی 12روزه هم در بیانات متعدد، به این موضوع پرداخته بودند اما در سخنرانی اخیر، آنچه که به تاکیدات معظم‌له در زمینه حفظ اتحاد و انسجام ملی برجستگی خاصی بخشید، تعابیر خاصی است که توسط ایشان مورد استفاده قرار گرفت. به اعتقاد من در کنار ترکیب «اتحاد مقدس» دو ترکیب واژگانی مهم دیگر هم در فرمایشات رهبر معظم انقلاب اسلامی وجود داشت؛ یکی «اجتماع عظیم» و دیگری «سپر پولادین دل‌ها و اراده‌ها». در میان این سه ترکیب پراهمیت، آنچه بیش از سایرین مورد توجه قرار گرفت، «اتحاد مقدس» بود که پرسش شما هم حول آن طرح شد. در ادامه می‌کوشم درباره این سه تعبیر کلیدی نکاتی را به اختصار بیان کنم.
رهبر معظم انقلاب اسلامی با افزودن صفت مقدس به اتحاد، اتحاد ملی را از سطح یک توصیه سیاسی فراتر بردند و آن را به یک مرتبه ارزشی و اعتقادی ارتقا دادند. این امر برآمده از نگاه مومنانه ایشان به تحولات یا رخدادهای سیاسی است که تلاش می‌کند آنها را از سطح عادی به سطحی معنوی ارتقا دهد و به این تحولات و رخدادها جنبه‌های مذهبی، ارزشی و اعتقادی ببخشد. طبعا این قداست‌بخشی مبتنی بر آموزه‌های دینی ما در باب اهمیت اخوت و وفاق است که ریشه در منابع و ادله اسلامی دارد.
دومین تعبیر قابل توجه در بیانات اخیر رهبر معظم انقلاب، «اجتماع عظیم» بود که بر کمیت و کیفیت مشارکت مردمی تاکید می‌کرد. این تاکید، حاکی از بسیج قابل توجه توده‌ها و وفاق عمومی جامعه بود و نشان می‌داد برخلاف تصور عده‌ای که گمان می‌کردند با حمله رژیم صهیونیستی به خاک ایران، انسجام و همدلی مردم شکسته میشود و یا در مقیاس محدودی استمرار پیدا می‌کند، در عمل چنین نشد. افراد، گروه‌ها و جناح‌های مختلف که در داخل و یا خارج از کشور به سر می‌بردند، علیه این تجاوز موضع گرفتند و حتی کسانی که به عنوان زندانی سیاسی در زندان‌ها بودند هم آن را نفی و محکوم ساختند. این وضعیت علاوه بر اینکه کمیت قابل توجه مشارکت‌کنندگان در قوام اتحاد و اجتماع عظیم ملی -که شامل جمعیت بیشماری از ایرانی‌های داخلی، خارجی، مخالف و منتقد نظام می‌شد- را نشان می‌داد، کیفیت این مشارکت را هم به تصویر می‌کشید. این کیفیت، شکل ارتقاءیافته مشارکت‌های سابق مردم در تحولات مختلف ایران است. بدین‌معنا اگر ما در جریان رخدادهایی مانند انتخابات، شاهد مشارکت نسبی یا مناسب مردم بودیم، در جنگ اخیر هم چنین مشارکتی را مشاهده کردیم؛ با این تفاوت که کیفیت این مشارکت مردمی با مشارکت در انتخابات، تفاوتی ماهوی داشت و آن تفاوت، این بود که در کنار توان موشک‌ها به عنصر موثر قدرت ملی و برگ برنده جمهوری اسلامی ایران در جنگ با آمریکا و رژیم صهیونیستی بدل شد. به همین دلیل تعبیر «اجتماع عظیم» می‌تواند دلالت‌های کمی و کیفی متعددی داشته باشد و هم آحاد ایرانی‌ها با طیف‌ها و دسته‌بندی‌های گوناگون را در بر بگیرد و هم سطح مشارکت را نسبت به مشارکت‌های سابق -مانند حضور در انتخابات- ارتقاء دهد و آن را در کنار موشک‌ها به عنصر موثر اقتدار و توانمندی ملی بدل سازد. البته در ادامه مشخص شد که تاثیر این مشارکت و اجتماع عظیم مردمی از تاثیر موشک‌های ما هم بیشتر بوده است؛ بدین معنا رژیم صهیونیستی فهمید که مردم ایران خواهان ماندگاری نظام و مقابله با دشمنان خارجی هستند. این یک عنصر کیفی است و به اعتقاد من تعبیر «اجتماع عظیم» واجد دلالت‌های بسیار برجسته‌ای است که باید مورد توجه اندیشمندان و صاحب‌نظران قرار گیرد.
سومین تعبیر مهمی که در بیانات اخیر رهبر معظم انقلاب اسلامی به چشم آمد، «سپر پولادین دل‌ها و اراده‌ها» است. ایشان در این تعبیر از یک استعاره دفاعی بهره جستند که همان سپر پولادین است. مقصود معظم‌له این بود که اتحاد ملی در برابر تهاجمات دشمن، نقشی محافظتی و دفاعی دارد. این استعاره همچنین نشان‌دهنده ادراک تهدیدهای خارجی و نیاز به بسیج داخلی است.
بنابراین اگر ادبیات مربوط به اتحاد را در سخنرانی اخیر مقام معظم رهبری مورد بررسی قرار بدهیم، متوجه می‌شویم که به جز «اتحاد مقدس»، دو تعبیر مهم دیگر هم از سوی ایشان مطرح شده است که مکمل معنای «اتحاد مقدس» محسوب می‌شوند و به گشودگی در این مفهوم می‌انجامند. همان‌گونه که جنگ تحمیلی 12روزه ایران با دشمنان متجاوز به «دفاع مقدس دوم» بدل شد، حتما باید ذیل آن چنین اتحاد مقدسی هم شکل می‌گرفت تا بتواند از کلیت، هویت و تمامیت جمهوری اسلامی و سرزمین ایران دفاع کند.
تسنیم: همان‌گونه که در بیانات اخیر رهبر فرزانه انقلاب اسلامی هم مطرح شد، دشمنان ایران هم‌اکنون به دنبال ایجاد اختلاف، نفاق‌افکنی و چندصدایی در کشور هستند و می‌کوشند تا اتحاد مقدس مردم ایران را از بین ببرند. با توجه به شرایط خطیر کشور، از نگاه شما مهم‌ترین الزامات و مولفه‌هایی که در وهله نخست، می‌توانند از انسجام و اتحاد مقدس ملت ایران صیانت و پاسداری و در وهله بعدی این روحیه ملی را تقویت کنند ، چیست؟
فراتی: اتحاد مقدسی که در جنگ تحمیلی 12روزه شاهدش بودیم، به مولفه مهم و استراتژیکی در پیروزی ملت ایران تبدیل شد. دشمن هم از روز چهارم درگیری فهمید که آنچه سودایش را داشته است، محقق نخواهد شد. او خیال می‌کرد چنانچه بتواند صدمات گسترده‌ای به جمهوری اسلامی وارد کند، مردم به خیابان‌ها می‌ریزند و از طریق اعتراضات مدنی و سیاسی، زیر پای نظام را خالی می‌کنند اما در عمل این اتفاق نیفتاد. حالا دشمن به نقطه‌ای بازگشته که از آن صدمه خورده و این نقطه، همان گسترش و دامن زدن به اختلافات داخلی و تنش‌های سیاسی میان مردم است. باید به این نکته توجه داشت که در تعبیر «اتحاد مقدس»، مخاطبان رهبر معظم انقلاب اسلامی فقط مردم نبودند؛ این بیانات هم خطاب به اهل قلم اعم از: روشنفکران، روزنامه‌نگاران، پژوهشگران و فعالان فضای مجازی بود؛ هم مسئولین نظام شامل: سران سه قوه و زیرمجموعه‌های آنها را هدف تخاطب قرار می‌داد و هم عموم مردم را دربرمی‌گرفت که پایه‌های اصلی شکل‌دهی به وفاق و اتحاد ملی بودند. بنابراین در سه سطحی که عرض کردم، همه ما موظف هستیم که مانع بروز اختلاف و تنش شویم؛ بدین‌معنا اگر یک سایت یا گروه ایتایی و یا واتس‌اپی که متعلق به چند نفر است، بخواهد اتحاد مقدس مردم را بشکند، به این ایده بزرگ خیانت کرده است. اگر یک روزنامه‌نگار یا توییت‌نویس بخواهد این کار را انجام دهد، مرتکب خیانت شده است. اگر یک پژوهشگر، روشنفکر و یا حتی روحانی این کار را انجام دهد، به خطا رفته و خیانت کرده است؛ زیرا با عمل خود آنچه را که به عنصر مقوم قدرت ملی تبدیل شده است را به عنصر ضعف تبدیل می‌سازد. از این‌رو ما باید به دنبال پیدا کردن راهکار و راهبردهای اجرایی و عملیاتی‌سازی ایده بزرگ «اتحاد مقدس» باشیم تا مبادا خدایی نکرده دژ پولادین دل‌ها و اراده‌ها شکسته شود.
تسنیم: از نگاه شما مهم‌ترین راهبردها و راهکارهایی که می‌توانند به اجرا و عملیاتی‌سازی ایده بزرگ «اتحاد مقدس» بینجامند، چه هستند؟
فراتی: در این راستا می‌توانیم راهبردهای پیشنهادی را به دو قسم کوتاه‌مدت و بلندمدت تقسیم کنیم. یکی از راهبردهای کوتاه‌مدت، «آگاهی‌بخشی عمومی» است. این آگاهی‌بخشی می‌تواند ناظر به تبیین و تشریح اهمیت وحدت و مخاطرات تفرقه در رسانه‌های فراگیر باشد. از سوی دیگر دولت باید بر محتوایی که توسط رسانه‌ها تولید میشود هم نظارت کند. رسانه ملی برای انجام گفت‌وگوها، مناظره‌ها و میزگردهای تخصصی باید از چهره‌هایی دعوت کند که اندیشه و اظهارات وحدت‌شکن و اختلاف‌افکن نداشته باشند. صدا و سیما باید مراقب باشد همدلی و وفاقی که در جریان جنگ تحمیلی 12روزه و پس از آن حاصل شد را صرفا منحصر به همان روزهای ابتدایی نکند. باید از چهره‌های مختلف استفاده کند و گام‌های موثرتری در مسیر همدلی و انسجام مردم بردارد. اکنون به نظر می‌رسد که رسانه ملی پس از پایان جنگ تحمیلی اخیر بار دیگر به نقطه اولیه خود بازگشته است و بعضا از افرادی دعوت می‌کند که مواضع‌شان می‌تواند منشأ تنش باشد. صدا و سیما باید به دقت چهره‌های موجه، منطقی، معتدل و مطلع هر دو طیف سیاسی را جست‌وجو و پیدا کند و به آنها تریبون بدهد تا ضمن کمک به جمهوری اسلامی برای عبور از این بحران، وحدت و اتحاد مقدس کنونی هم مخدوش نشود. بنابراین اعتقاد دارم که اینک رسانه ملی نقش و تکلیف بسیار مهم و حساسی را برعهده دارد که باید به خوبی از پس انجام آن برآید. چنانچه ما از این نقطه ضربه بخوریم، اتحاد ملی‌مان به تدریج تضعیف میشود و اگر خدایی نکرده اختلافی کلید بخورد و جنگ دومی به وقوع بپیوندد، دیگر معلوم نیست که بتوانیم در کنار موشک‌های دوربردی که داریم، از عنصری که تا به امروز به نقطه قوت‌مان تبدیل شده است، بار دیگر بهره‌مند شویم. اکنون بهانه‌های مختلفی برای شعله‌ور شدن اختلافات وجود دارد. یکی از این بهانه‌ها فعال شدن «اسنپ‌بک» است که رفته‌رفته دارد به یک محور تنش‌زا میان مسئولین، نمایندگان مجلس و جناح‌های مختلف سیاسی بدل میشود. به باور من، این وضعیت نشان می‌دهد که یکی از اهداف اساسی دشمن در ایام اخیر، اختلاف‌افکنی و شکستن «اتحاد مقدس» ملی است و اسنپ‌بک یک موضوع نمادین و سیاسی است که محتوا و مفاد جدی ندارد و شاید هدف اصلی دشمنان از طرح آن، شکستن اتحاد کنونی و بر هم ریختن روح و روان مردم نسبت به آینده باشد.
در ارتباط با راهبردهای بلندمدت، باید بگویم یکی از راهبردهایی که می‌تواند موجب تقویت روحیه اتحاد و انسجام ملی شود، تدارک برنامه‌های مناسب فرهنگی، آموزشی و رسانه‌ای است که باید به سرعت و جدیت از سوی تولیدکنندگان و دست‌اندرکاران عرصه‌های مختلف مورد توجه قرار گیرد. محور دوم، «مقابله با جنگ نرم» است. بدین‌معنا ضمن اینکه باید بکوشیم تا سواد رسانه‌ای مردم را ارتقا دهیم و ذهن آنها را نسبت به نقشه‌ها و طراحی‌های پشت پرده دشمنان آگاه سازیم، لازم است راهبردهای متناسب برای مقابله با اتحادشکنی را هم به آنها منتقل کنیم. مردم باید بدانند که به‌رغم برخی مشکلات، اختلافات و دشواری‌های موجود، همه با هم هستند و در کنار همدیگر قرار دارند.
تسنیم: در پایان گفت‌وگو اگر ناگفته‌ای باقی مانده است، بفرمایید.
فراتی: قدرت یک نظام سیاسی لزوما به ابزارهای جنگی‌اش وابسته نیست. درست است که اگر ما ابزار و ادوات جنگی مناسبی مانند موشک‌های دوربرد در اختیار نداشتیم، صدمات بیشتری می‌دیدیم اما بخش مهمی از توانمندی یک نظام سیاسی به فرهنگ، سرمایه اجتماعی و وفاقی بازمی‌گردد که در بطن آن جریان پیدا می‌کند. برای مثال، یمنی‌ها را نگاه کنید؛ شاید سلاح پیشرفته و کشور توسعه‌یافته‌ای نداشته باشند اما از آنجا که همدل و متحدند و در هر شرایطی پشت هم قرار می‌گیرند، دشمن نمی‌تواند به آنها آسیب جدی وارد کند. حتی آمریکایی‌ها که با ناوهایشان به جنگ یمن آمدند هم در نهایت مجبور به ترک منطقه شدند. این نشان می‌دهد که عنصر اصلی پیروزی، عنصری اجتماعی، روحی و روانی است و جنگ تحمیلی اخیر، چنین عنصری را در میان مردم ما به وجود آورد. به قول آن خارج‌نشین، حمله رژیم صهیونیستی به ایران پروژه براندازی جمهوری اسلامی را 20سال عقب انداخت. به اعتقاد من این جمله مهمی است. دشمنان ما خیال نمی‌کردند که جنگ، موجب تقویت همدلی و یکپارچگی مردم شود. به همین دلیل، فکر می‌کنم آنچه به وقوع پیوست، صرفا یک اتفاق سیاسی نبود؛ بلکه فراتر از یک اتفاق سیاسی صرف تعریف می‌شد و طبق فرمایش رهبر معظم انقلاب، امری مقدس به شمار می‌آید؛ یعنی همچنان که ما حرمت یک مکان مقدس را نگه می‌داریم، طهارتش را حفظ و از آن مراقبت می‌کنیم تا مبادا صدمه‌ای به این مکان وارد شود، باید همین حساسیت را نسبت به «اتحاد مقدس» مردم ایران که برآمده از شرایط جنگ تحمیلی 12روزه است هم داشته باشیم. دشمنان ما خیال می‌کردند همان سناریویی که در سرنگونی صدام موثر افتاد، در ایران هم تکرار میشود؛ یعنی معاندین وارد کشور می‌شوند و شورش مدنی و سیاسی به راه می‌اندازند. سران نظام هم مورد حمله قرار می‌گیرند و به یک‌باره پرونده جمهوری اسلامی جمع میشود اما خوشبختانه خطای راهبردی‌‌شان این بود که ظرفیت‌های داخلی جامعه ایران را نشناخته بودند و نمی‌دانستند که ایرانی‌ها به‌رغم آنکه ممکن است منتقد و یا حتی مخالف نظام باشند، در مواجهه با هجوم بیگانگان متحد و همدل ظاهر می‌شوند. به همین دلیل ما باید با تمام وجود، این ظرفیت را حفظ کنیم و اگر در صیانت از آن نکوشیم، خدایی نکرده در موقعیت‌های مشابه صدمه بیشتری خواهیم خورد. پس وظیفه و تکلیف دینی همگان این است که از «اتحاد مقدس» مراقبت کنند.
انتهای پیام/