«وقف»؛ چراغ راه توسعه‌ای مردم‌پایه و پایدار استان بوشهر
به گزارش بخش استانها در وبانگاه به نقل از خبرگزاری تسنیم از بوشهر، وقف، تنها یک واژه نیست؛ یک نظام هوشمند و خداپسندانه برای توزیع ثروت، توسعه پایدار و تعالی معنوی جامعه است. امسال نیز همچون سالیان گذشته، «هفته وقف» بهانه‌ای برای تأمل در این میراث گرانقدر نبوی و بازخوانی نقش بی‌بدیل آن در پیشبرد اهداف اجتماعی و عمرانی استان بوشهر است.
استان بوشهر، با گنجینه‌ای غنی از فرهنگ ایثار و نوع‌دوستی همواره خاستگاه واقفان بزرگی بوده که در طول تاریخ، با اهدای اموال و دارایی‌های خود، بنایی ماندگار از خود به جای گذاشته‌اند. از وقف‌های تاریخی مساجد، حسینیه‌ها و مدارس علوم دینی که قرن‌هاست پایدار مانده‌اند، تا موقوفات جدید در حوزه‌های سلامت، آموزش، محیط زیست و حمایت از محرومان، همه و همه گواهی زنده بر زنده بودن روحیه جهادی و خدامحور مردم این خطه هستند.
در استان بوشهر، وقف تنها به ساخت مسجد و مدرسه محدود نمی‌شود. امروز شاهدیم که موقوفات به حوزه‌های نوین همچون احداث کتابخانه‌های عمومی، مراکز درمانی و بیمارستان‌ها، پروژه‌های آب‌رسانی و محیط زیستی، کمک به تحصیل دانشجویان نیازمند و حتی ایجاد اشتغال برای جوانان نیز گسترش یافته است. این نگاه پیشرو نشان می‌دهد که وقف می‌تواند پاسخی عملی و ماندگار به بسیاری از نیازهای روز جامعه باشد.
نقش بی‌بدیل سازمان اوقاف و امور خیریه استان بوشهر در احیا نگهداری و توسعه موقوفات نیز قابل تحسین است. این سازمان با مدیریت صحیح و نوآورانه، توانسته موقوفات کهن را احیا و در مسیر نیات واقفان به کار گیرد و از سوی دیگر، با فرهنگ‌سازی مناسب، مردم را به مشارکت در این سنت بزرگ تشویق کند.
هفته وقف، تنها یک مناسبت تقویمی نیست؛ فرصتی است برای تکریم واقفان گذشته و حال که با نیات پاک خود، چرخ‌های توسعه استان را به حرکت آورده‌اند
فرهنگ‌سازی و تبیین مفهوم وقف نوین در بین نسل جوان به عنوان یک مسئولیت اجتماعی، شناسایی و معرفی موقوفات ناشناخته استان که هر کدام می‌توانند الگویی برای نیکوکاری باشند و تقدیر از خیران و واقفان معاصرکه با درک نیازهای زمانه، در جهت رفع محرومیت‌ها گام برمی‌دارند.
باید تأکید کرد که وقف، یک سرمایه‌گذاری ابدی برای آخرت و یک مشارکت هوشمند برای آبادانی دنیاست. استان بوشهر با تکیه بر این ظرفیت عظیم مردمی می‌تواند در مسیر توسعه متوازن و عادلانه گام‌های بلندتری بردارد. بیاییم در این هفته، بیش از پیش با فرهنگ وقف آشنا شویم، آن را به نسل بعد منتقل کنیم و با الهام از واقفان بزرگ تاریخ، در ساختن ایرانی آبادتر و انسان‌هایی سعادتمندتر سهیم باشیم.
وقف تنها واگذاری مالی یا ملکی نیست؛ جاری ساختن نهر کرامت است در کویر نیاز. واقف، انسانی است که از حصار خویش بیرون می‌آید و با بخشیدن، خود را در گستره‌های بزرگ‌تر می‌یابد. او می‌داند که زندگی دنیا چون موجی گذراست؛ می‌آید و می‌شکند و می‌رود. اما تنها چیزی که از انسان باقی می‌ماند، اثری است که بر دل‌ها و زندگی دیگران می‌گذارد.
وقف؛ صدقه جاریه در آینه قرآن و حدیث
قرآن کریم حقیقت وقف را در کلامی کوتاه و عمیق به تصویر کشیده است: ﴿مَا عِندَكُمْ يَنفَدُ وَمَا عِندَ اللَّهِ بَاقٍ﴾ (نحل/96) آنچه نزد شماست، پایان می‌پذیرد، و آنچه نزد خداست، باقی خواهد ماند.
این «باقی»، همان صدقه جاریه است؛ صدقه‌ای که نه تنها در لحظه‌ای بخشش، بلکه تا ابد در کارنامه انسان نوشته می‌شود. پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله، در حدیث جاودانه فرمودند: «إِذَا مَاتَ ابْنُ آدَمَ انْقَطَعَ عَمَلُهُ إِلا مِنْ ثَلاَثٍ: صَدَقَةٍ جَارِيَةٍ، أَوْ عِلْمٍ يُنْتَفَعُ بِهِ، أَوْ وَلَدٍ صَالِحٍ يَدْعُو لَهُ.» در این نگاه، وقف همان «جاری ماندن» است؛ همان جاری بودن پس از مرگ، همان زنده ماندن در میان نسل‌ها محسوب می‌شود.
وقف در سیره اهل‌بیت؛ باغی در مسیر ابدیت
در تاریخ، نخستین واقفان واقعی، اهل‌بیت پیامبر بودند. علی‌بن‌ابی‌طالب علیه‌السلام بارها نخلستان‌های خود را وقف فقرا کرد و سند آن را نوشت. فاطمه زهرا سلام‌الله‌علیها، باغ «فدک» را صدقه ماندگار برای نیازمندان قرار داد. امام حسن و امام حسین علیهم‌السلام در روزگاری که مردم مدینه در تنگنا بودند، دارایی‌های خویش را در راه خدا بخشیدند.
وقف در نگاه ایشان، تنها بخشش دارایی نبود؛ نوعی تربیت بود. آنان می‌خواستند به امت بیاموزند که دارایی اگر در صندوقچه بماند، پوسیده می‌شود؛ اما اگر در راه خدا بخشیده شود، باغی جاودانه خواهد شد.
واقف، انسانی است که از حصار تملک بیرون می‌آید. او می‌داند مالکیت حقیقی از آنِ خداست. قرآن فرموده است: ﴿لَن تَنَالُوا الْبِرَّ حَتَّى تُنفِقُوا مِمَّا تُحِبُّونَ﴾ (آل‌عمران/92) هرگز به نیکوکاری نخواهید رسید مگر آنکه از آنچه دوست دارید انفاق کنید.
وقف، دل کندن از دوست‌داشتنی‌ها است. دل کندن از خانه‌ای که خاطرات کودکی در آن شکل گرفته، از باغی که سال‌ها سایه‌اش را بر خانواده گسترانده، از زمینی که عرق پیشانی بر خاکش ریخته شده است. واقف، این‌ها را می‌سپارد به خدا و می‌داند که در آن سوی دنیا، همه را به شکل برتر و زیباتری بازخواهد یافت.
ثمرات اجتماعی وقف؛ نهرهایی که جامعه را سیراب می‌کنند
وقف، نه تنها روح فرد را تعالی می‌بخشد، بلکه جان جامعه را زنده می‌کند. بسیاری از تمدن‌های اسلامی، بر پایه وقف بنا شدند: مساجد باشکوه، که مأمن ذکر و عبادت شدند. مدارس دینی، که دانشمندان بزرگ از آن برخاستند. کاروانسراها، که مسافران در آن آسودن نخلستان‌ها و چاه‌های آب، که تشنگان را سیراب کردند. بیمارستان‌ها، که به همت واقفان، دردها را درمان کردند.
در ایران و بنادر خلیج فارس نیز، چه بسیار موقوفاتی که نامشان در تاریخ مانده است: آب‌انبار وقفی در دل کویر، نخلستان‌ها که درآمدشان صرف یتیمان شد، و زمین‌ها که به مدرسه‌های علم و قرآن اختصاص یافت.
در بوشهر و بنادر جنوب، بارها دیده‌ایم که مردی یا زنی، بخشی از صید لنج یا محصول نخل را وقف کرده تا در روزهای محرم، دیگ نذری برپا بماند و چراغ هیئت خاموش نشود.
هر اذانی که در مسجد موقوفه بلند می‌شود، هر کتابی که در کتابخانه وقفی خوانده می‌شود، و هر جرعه آبی که در سبیل وقفی نوشیده می‌شود، در حقیقت پاداشى است برای واقف که دستش از دنیا کوتاه شده، اما خیرش همچنان جاری است.
وقف؛ وسعتش فراتر از مال و زمین
وقف محدود به زمین و باغ و خانه نیست. انسان می‌تواند علم خود را وقف کند، قلم خود را در راه خدا به کار گیرد، هنر و توانایی‌اش را برای جامعه باقی بگذارد. هر دانشی که برای خدمت به خلق آموزش داده شود، هر کتابی که برای رشد جامعه نوشته شود، هر مهارتی که برای نجات انسان‌ها به کار رود، می‌تواند مصداق وقف باشد.
چه زیباست اگر انسان لبخند خود را وقف دل‌های شکسته کند، محبت خود را وقف یتیمان سازد، و دعای خیر خود را برای آیندگان به یادگار بگذارد.
وقف؛ چراغی که هرگز خاموش نمی‌شود
وقف، چراغی است که در دل شب‌های تاریک زندگی می‌درخشد. واقف، با دست خویش این چراغ را می‌افروزد، اما نورش در نسل‌ها امتداد می‌یابد. هر بار که در سایه‌وار آن چراغ، کودکی درس می‌خواند، بیماری شفا می‌یابد، یا نیازمندی نان بر سفره می‌گذارد، دلیلی تازه برای بقای آن روشنایی رقم می‌خورد.
وقف، راز جاودانگی انسان است. انسان با وقف، خود را در تاریخ می‌نشاند؛ نه بر لوح سنگی و نه بر کتیبه بی‌جان، بلکه در دل‌های مردم و در صفحات ابدیت.
نویسنده: محمود خدری، کارشناس امور دینی و مذهبی استان بوشهر
انتهای پیام/