یادداشت|راهی برای خروج صنعت ساختمان و مسکن از بحران رکود

به گزارش بخش استان‌ها در وبانگاه به نقل از خبرگزاری تسنیم، سرپناه از نیازهای اولیه بشر است و تأمین آن به یک صنعت بزرگ با گردش مالی قابل توجه تبدیل شده است. این صنعت در کشورهای رو به رشد تا پیشرفته، 10 تا 30 درصد از تولید ناخالص داخلی و 20 تا 40 درصد از اشتغال را به خود اختصاص می‌دهد. زنجیره تأمین شامل تولید مصالح مانند سیمان، فولاد، گچ، کاشی، شیشه و سنگ ساختمانی، تا تجهیزات برقی، مکانیکی و سیستم‌های هوشمند (BMS) است. فناوری‌های نوین مانند اینترنت اشیاء (IoT)، رباتیک و چاپ سه‌بعدی نیز در حال تحول این بخش هستند. صنعت حمل و نقل نیز بخشی جدایی‌ناپذیر از آن است.

در حالی که صنعت ساختمان و مسکن ایران با رکود شدید ناشی از تورم بالا و کاهش قدرت خرید خانوارها دست و پنجه نرم می‌کند، پیشنهاد تبدیل املاک به توکن‌های دیجیتال و عرضه آنها در بورس کالا به عنوان یک رویکرد نوین مطرح شده است. این ایده، که بر پایه فناوری بلاکچین استوار است، می‌تواند سرمایه‌گذاری خرد را تسهیل کند و زنجیره اقتصادی مرتبط با ساختمان را احیا نماید. با این حال، تحلیل این پیشنهاد نشان می‌دهد که موفقیت آن به حل چالش‌های حقوقی و افزایش عرضه وابسته است.

بخش اجرایی شامل نیروی کار غیرمتخصص و متخصصان در طراحی، معماری، سازه، برق، تأسیسات، عملیات بانکی و پشتیبانی است. بخش عرضه نیز بازاریابی، فروش، خدمات پس از فروش (CRM) و صادرات مصالح و خدمات مهندسی را پوشش می‌دهد. دولت از طریق عوارض معادن، مالیات‌های درآمد، حقوق، ارزش افزوده، عایدی، نقل و انتقال و عوارض صادراتی، و همچنین ایجاد اشتغال، از این صنعت منتفع می‌شود. تحقیقات نشان می‌دهد که تمام این بخش‌ها با همبستگی بالا به یکدیگر وابسته هستند و وضعیت یکی بر دیگری تأثیر می‌گذارد.

چالش‌های فعلی: تورم و کاهش قدرت خریدتورم بیش از 40 درصدی در سال‌های اخیر در سبد مصرفی خانوار، همراه با افزایش قیمت مصالح، دستمزد و زمین، توان خرید مسکن را کاهش داده است. این مسئله در گزارش‌های بانک مرکزی تا نیمه اول سال 1403 مشهود است. تورم یکساله تولیدکننده در خرداد 1404 نیز این روند را تأیید می‌کند. از منظر سرمایه‌گذاری، بازار مسکن کم‌ریسک است اما نیاز به سرمایه زیاد و دوره بازگشت طولانی، سرمایه‌گذاران را دور نگه می‌دارد.

پیشنهاد کلیدی

 توکنیزه کردن املاک در بورس کالانتیجه‌گیری از این واقعیات این است که سرمایه‌گذاری خرد در بازار مسکن جذابیت بالایی دارد و می‌تواند اقتصاد را رونق بخشد. این رویکرد نقدینگی سرگردان را کاهش می‌دهد، اثر تورمی آن را مهار می‌کند و صنایع مرتبط را حفظ و توسعه می‌دهد. یکی از روش‌های مدرن، تبدیل املاک به توکن (TOKEN) و NFT بر پایه بلاکچین و عرضه در بورس کالا است. بورس کالا با سابقه ایجاد بازار سازمان‌یافته، کشف قیمت بر اساس عرضه و تقاضا، حذف واسطه‌ها و دلالی، و ابزارهایی مانند معاملات نقدی، سلف، نسیه، آتی، اختیار معامله، صندوق کالایی و گواهی سپرده، می‌تواند گزینه‌های متنوعی برای عرضه‌کنندگان و خریداران ایجاد کند.

تجربیات موفق و چالش‌هااین پیشنهاد از تجربیات موفق عرضه فولاد و سیمان در بورس کالا الهام گرفته که شفافیت، دسترسی آسان و نظارت دولتی را به همراه داشت. با این حال، مسیر اجرا پر از چالش‌های دولتی و غیردولتی، مانند مسائل مالکیتی، است و نیاز به طراحی سریع مقررات حقوقی دارد. نگرانی اصلی افزایش قیمت مسکن پس از عرضه اولیه است، اما این مشکل با افزایش عرضه حل می‌شود. بانک‌ها به عنوان بزرگ‌ترین دارندگان املاک می‌توانند پیشرو باشند و این امر جذابیت را برای دیگران افزایش دهد. این راهکار همچنین به بانک‌ها کمک می‌کند تا از تملک املاک خارج شوند و مالکیت تدریجی را برای خریداران تسهیل کند.

چشم‌انداز آینده

نیاز به اقدام فوریدر نهایت، عرضه و معاملات توکن مسکن در بورس کالا می‌تواند “با یک تیر چند نشان بزند” و صنعت ساختمان را از رکود خارج کند، اما موفقیت به سیاست‌گذاری‌های سریع وابسته است. بدون حل چالش‌ها، بازار مسکن ممکن است در چرخه رکود باقی بماند.

حامد اصل روستا، کارشناس حوزه مسکن واقتصاد