فندق اشکورات؛ شاهرگ تولید ملی اما گرفتار
به گزارش بخش استانها در وبانگاه به نقل از خبرگزاری تسنیم از رشت، محمود هوشیارفرد، پژوهشگر و رئیس بخش تحقیقات گیاه‌پزشکی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی گیلان طی یادداشتی که آن را در اختیار تسنیم قرار داده، موضوع تولید محصول فندق و چالش‌های پیش روی آن را مورد اشاره قرار داده که متن آن به این شرح است:
فندق یکی از محصولات مهم و ارزشمند باغی استان گیلان با ارزش اقتصادی و غذایی زیاد است، فندق سابقه‌ای دیرینه در فرهنگ مردم اشکورات گیلان دارد و اشکورات شاهرگ تولید فندق کشور است.
بیش از هفتاد درصد باغات فندق کشور در استان گیلان و عمدتاً منطقه اشکورات و مابقی در سایر استانها مانند قزوین، زنجان، قم و اردبیل وجود دارند، فندق علاوه بر تازه‌خوری بصورت خشکبار در بازارهای داخلی و شهرهای مختلف مصرف دارد. بدون شک، زمان و نحوه برداشت و اقدامات بعد از برداشت فندق تا فروش محصول می‌تواند تأثیر زیادی روی کیفیت محصول نهایی بگذارد.
روش برداشت فندق در کشور دستی (سنتی) است و این موضوع پیامدهای متعددی را بهمراه دارد، هنگام برداشت دستی از طریق تکاندن شاخه‌ها و ضربه زدن با چوب ممکن است به جوانه‌های بارده و شاخه‌ها آسیب فیزیکی وارد شده و از سلامت درختان و باردهی سال بعد، کاسته شود، بعلاوه، روش برداشت سنّتی نیروی کارگری زیادی را نیاز دارد و علاوه بر زمانبر بودن، هزینه بر است.
به عبارت دیگر، برداشت فندق به لحاظ شرایط باغ ها، پرهزینه‌ترین و وقت گیرترین مرحله از تولید این محصول می‌باشد و لزوماً، بخش زیادی از هزینه‌های تولید را در بر می‌گیرد، به طوری که، در یک باغ یک هکتاری بسته به اندازه درختان بین 120 تا 240 نفر ساعت کارگر لازم است، البته، در باغات قدیمی‌تر که تراکم بالاتری دارند طبیعتاً کارگر بیشتری برای برداشت نیاز است. لیکن، باغداران می‌خواهند برداشت بموقع داشته و حداکثر محصول را با بهترین کیفیت به بازار عرضه کنند.
بر این اساس، اعتقاد بر این است که باید حداقل از ترکیبی از روش دستی و نیمه‌مکانیزه (استفاده از شکر) استفاده شود و بدین ترتیب بهره‌وری را افزایش داد، به‌علاوه، کوتاه شدن زمان برداشت و کاهش هزینه کارگری منجر به بازاررسانی و فروش بموقع یک محصول باکیفیت و قیمت مناسب می‌شود.
از طرف دیگر، نگهداری فندق با پوشینه سبز (اصطلاحاً پوست اول) در مدت بیش از یک هفته، باعث کاهش کیفیت مغز فندق می‌شود. به عبارتی، تأخیر یا تعلل در جداسازی پوشش سبز فندق (پوشینه، پوست اول) از عوامل کاهش کیفیت مغز فندق است.
در حالی که، اگر فندق به طور کامل خشک و سپس مغز آن جدا شود، مغز درشت‌تر و روشن‌تری بدست می‌آید، لذا، خشک کردن فندق بعد از پوست گیری، در شرایط مواجه شدن زمان برداشت با هوای ابری یا بارانی، رطوبت بالای هوا و خیسی کف باغ، بسیار حائز اهمیت است. در این ارتباط، استفاده از ماشین‌های پوست گیر و خشک کن یا خشک کردن داخل اتاقک‌های خاص اهمیت زیادی دارد.
فندق‌ها بایستی بلافاصله پس از رسیدگی بسرعت برداشت، جمع‌آوری، پوست‌گیری و خشک شوند. زیرا، رطوبت مغز فندق در زمان برداشت حدود 28 تا 30 درصد است، مجموع این اقدامات موجب حفظ کیفیت فندق و جلوگیری از به هدر رفتن زحمات باغدار و اُفت کیفی مغز فندق می‌شود.
تأخیر در برداشت یا هر یک از مراحل پوست‌گیری و خشک کردن، باعث رشد قارچ‌ها، کپک‌زدگی و فساد مغز فندق می‌شود، البته، در هوای مساعد که معمولاً در برداشت‌های زودتر و نوبرانه فراهم است، می‌توان فندق‌ها را در سایه و در جای خشک به طوری که، هوا در لابلای فندق‌ها جریان داشته باشد، و نه در معرض نورمستقیم خورشید، به طور کامل خشک کرد.
قرار دادن فندق در برابر آفتاب به‌منظور تسریع در خشکاندن باعث افزایش تبخیر از سطح میوه و کاهش یکباره میزان آب و رطوبت مغز فندق و کوچک شدن و چروکیدگی مغز فندق وعدم بازارپسندی آن می‌شود، در این رابطه، استفاده از انواع دستگاه‌های خشک کن به‌جای خشک کردن سنتی در شرایط آب و هوایی گیلان، برای حفط کیفیت مغز فندق بسیار ضروری است.
همچنین، می‌توان با ساخت اتاقک‌های خاص که در کف آن تورهای استیل و مشبکی قرار داده شده، تا هوای گرم با دمای کمتر از 45درجه سانتی گراد که توسط یک پنکه مجهز به دستگاه گرم کن تولید می‌شود از لابلای فندق‌ها جریان یابد، فندق‌ها را در عرض 24 تا 48 ساعت خشک کرد و رطوبت مغز فندق را به زیر 8 درصد رساند، سپس، می‌توان فندق‌های خشک شده را که تا 3 سال قابلیت ماندگاری دارند، در کیسه‌های توری و غیرنایلونی در یک محل خشک و نیمه‌روشن تا زمان فروش نگهداری کرد.
قیمت – کیفیت در بازار فندق
باید باغداران تولیدکننده فندق با کیفیت بالا بتوانند محصول خود را با قیمت بالاتری بفروشند. البته، زمانی که هزینه تشخیص کیفیت‌های مختلف بالاتر بوده و یا امکان‌پذیر نباشد، امکان قیمتگذاری بر اساس کیفیت وجود ندارد، در حال حاضر، باغداران تولیدکننده فندق با کیفیت‌های متفاوت به یک قیمت می‌فروشند و این مسأله باعث شده که بازار به‌سمت تولید فندق‌های باکیفیت پایین و نامطلوب حرکت کند، در حالی که، راهبرد کلی در بازار محصولات کشاورزی، حرکت به‌سمت تولید محصول با کیفیت است.
لذا، برای ساماندهی به بازار و قیمت فندق اشکورات بایستی تعریفی برای کیفیت‌های مختلف فندق داشته باشیم، زیرا از نگاه باغدار، کیفیت یعنی درشت بودن فندق ولی از نگاه تجار و خریداران قیمت بر اساس رؤیت یعنی یکنواختی اندازه و یکدست بودن فندق‌ها اهمیت بیشتری دارد.
باغداران می‌گویند؛ فندق‌های درشت‌تر که برای پذیرایی مطلوب‌اند باید قیمت بالاتر و فندق‌های کوچکتر که عمدتاً مصارف صنعتی مثل صنایع غذایی دارند، قیمت کمتری داشته باشند، لیکن، می‌توان فندق‌ها را بر اساس سایز به انواع درشت، متوسط و ریزتقسیم‌بندی کرد و قیمتگذاری هر کیلوگرم آن‌ها نیز از درشت به به پایین بین 3 تا 5 درصد افت قیمت را شامل شود، همچنین، درشتی مغز فندق (وزن مغز 100 گرم فندق با پوست دوم) معیار مهمی برای خرید و فروش فندق است که در صورتی که 50 (یا بیشتر) باشد، نشان‌دهنده کیفیت عالی مغز فندق است.
فندق، کالایی صادراتی نیست و بالطبع قیمت داخلی آن تابعی از قیمت جهانی نیست، لیکن، قیمت فندق به افزایش نرخ تورم و افزایش هزینه‌های تولید بستگی دارد. در کشور، قیمت فندق چه به‌صورت تازه و یا خشک در بازار تعیین می‌شود و متولی خاصی برای تعیین قیمت وجود ندارد، بدین دلیل، فندق از وضعیت نامناسب و قیمت پایین رنج میبرد، دلالان راضی به توانمندشدن باغداران فندق و تعاونی‌های مربوط به این بخش نیستند، مراکز تحت نظارت برای قیمتگذاری و فروش ایجاد نشده‌اند.
فندق‌کاران، خواستار کنترل بازار و قیمتگذاری منصفانه فندق متناسب با واقعیت‌های جامعه و تولید هستند، اتخاذ سازوکارهای حمایتی، تسهیلات و سرمایه‌گذاری مناسب به پایداری تولید این محصول راهبردی استان کمک خواهد کرد، واقعیت این است که، ادامه مسیر تولید فندق با تهدیدهای جدی مواجه است و اگر امروز اقدامی صورت نگیرد، فردا دیرخواهد بود!
انتهای پیام/