مشاغل خانگی؛ پل نجات اقتصاد و اشتغال پایدار

به گزارش خبرنگاراقتصادی خبرگزاری تسنیم,  مشاغل خانگی به عنوان یکی از مؤثرترین راهکارهای اشتغال‌زایی و توسعه اقتصادی در کشور، در سال‌های اخیر توجه ویژه‌ای را به خود جلب کرده‌اند. این نوع مشاغل که عمدتاً توسط افراد در محیط منزل انجام می‌شود، علاوه بر ایجاد فرصت‌های شغلی مناسب، نقش مهمی در کاهش بیکاری و افزایش درآمد خانواده‌ها ایفا می‌کند.

کارشناسان اقتصادی معتقدند که توسعه مشاغل خانگی می‌تواند به عنوان راه‌حلی پایدار برای رفع مشکلات اقتصادی و اجتماعی، به ویژه در مناطق محروم و روستایی، مورد توجه قرار گیرد. این مشاغل با هزینه‌های کمتر و نیاز کمتر به سرمایه‌گذاری اولیه، امکان فعالیت اقتصادی را برای افراد با توان مالی محدود فراهم می‌کنند.
از دیگر مزایای مشاغل خانگی می‌توان به انعطاف‌پذیری زمان کار و امکان تطبیق آن با مسئولیت‌های خانوادگی اشاره کرد که به ویژه برای زنان و جوانان اهمیت زیادی دارد. همچنین، افزایش تولیدات داخلی و کاهش وابستگی به واردات از دیگر دستاوردهای توسعه مشاغل خانگی است.

کاهش هزینه‌های راه‌اندازی و نگهداری، نیازی به اجاره یا خرید فضای اداری نیست و هزینه‌های جاری کمتر می‌شود.انعطاف‌پذیری زمانی، افراد می‌توانند ساعات کاری خود را با برنامه‌های خانوادگی و زندگی شخصی هماهنگ کنند.
ایجاد فرصت شغلی برای گروه‌های مختلف، به ویژه زنان، جوانان، سالمندان و افراد دارای معلولیت امکان فعالیت و کسب درآمد می‌دهد.کاهش بیکاری و کمک به توسعه اقتصادی، با ایجاد مشاغل کوچک خانگی، سطح اشتغال افزایش یافته و فشار بر بازار کار کمتر می‌شود.استقلال مالی، افراد می‌توانند به صورت مستقل درآمد کسب کنند و به اقتصاد خانواده کمک کنند.ارتباط مستقیم با بازار، امکان تولید محصولات متناسب با نیاز بازارهای محلی و شخصی‌سازی خدمات بیشتر می‌شود.کاهش آلودگی و ترافیک، به دلیل عدم نیاز به جابجایی روزانه، مصرف سوخت و آلودگی هوا کاهش می‌یابد.

وزارت کار در یک گزارش سیاستی به توسعه مشاغل خانگی اشاره کرد و توضیح داد.بنا بر تخمین سازمان بین‌المللی کار بر اساس نظرسنجی در 118 کشور، در سال 2019، حدود 260 میلیون نفر در سراسر جهان به کار خانگی مشغول بودند که معادل سهمی 7.9 درصدی از اشتغال جهان است. دلایل متعددی برای فعالیت در مشاغل خانگی وجود دارد. تعداد زیادی از افراد فعال در مشاغل خانگی به دلایل مختلف قادر به ورود به اقتصاد رسمی نیستند؛ از سوی دیگر، با تغییرات سریع در شرایط اقتصادی، گرایش نظام تولید به انعقاد قرارداد با افراد خوداشتغال در راستای کاهش ریسک‌ها و هزینه‌های تولید و رقابتی‌تر ساختن قیمت‌های محصولات، تقویت شده است.

در این گزارش آمده است, تعریف قانونی و مصوب مشاغل خانگی در نظام حقوقی و اجرایی ایران به شرح زیر است: «مشاغل یا کسب‌وکارهای خانگی، آن دسته از فعالیت‌هایی هستند که توسط عضو یا اعضای خانواده در فضاهای مسکونی در قالب یک طرح کسب‌وکار بدون مزاحمت و ایجاد اختلال در آرامش واحدهای مسکونی هم‌جوار شکل می‌گیرند و منجر به تولید خدمت و یا کالای قابل‌عرضه به بازار خارج از محیط مسکونی می‌گردند». عمدۀ فعالیت‌های مهم و اجرایی و سیاستی حوزۀ مشاغل خانگی در کشور از سال 1389 و پس از تصویب قانون سامان‌دهی و حمایت از مشاغل خانگی، تحت نظارت وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی و به طور خاص معاونت توسعۀ کارآفرینی و اشتغال این وزارت‌خانه پیش برده شده‌اند. مهم‌ترین اقدامات از این تاریخ را می‌توان در قالب شکل 1 خلاصه کرد:

در گزارش حاضر که با هدف معرفی الگوهایی کارآمد برای توسعۀ مشاغل خانگی در کشور تدوین شده است، علاوه‌بر الگوی توسعۀ مشاغل خانگی در وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، 4 الگوی دیگر شامل الگوی بانک رسالت، جهاد دانشگاهی، مؤسسۀ خدمات مالی خرد (تاک) و بنیاد برکت، موردبررسی قرار گرفته است. بررسی‌های گزارش نشان می‌دهد که این الگوها به ترتیب بر مداخلات متفاوتِ تأمین مالی، ترویج راهبری اجتماعی، مهارت‌آموزی، تشکیل گروه‌های خودیار و توانمندسازی اقتصادی و اجتماعی جوامع محروم تمرکز دارند. گزارش حاضر با نظر به ویژگی‌های طرح‌های داخلی و نیز مروری بر الگوهای بین‌المللی این حوزه، بسته به انواع مختلف وساطت‌گری اجتماعی، چهار الگو را برای توسعۀ مشاغل خانگی در کشور پیشنهاد می‌دهد: الگوی کارآفرینی‌محور (متمرکز بر توانمندسازی تسهیل‌گران برای شناسایی ظرفیت متقاضیان مشاغل خانگی و اتصال آن‌ها به حلقه‌های زنجیرۀ ارزش)، الگوی پشتیبان‌/پیشران‌محور (متمرکز بر توانمندسازی پشتیبانان در زمینۀ شبکه‌سازی و ارائۀ آموزش‌های کاربردی به متقاضیان مشاغل خانگی)، الگوی صنعت‌محور (متمرکز بر استفاده از ظرفیت صنایع بزرگ در راستای پایدارسازی مشاغل خانگی) و الگوی اجتماع‌محور (متمرکز بر استفاده از پتانسیل اجتماعات محلی برای ایجاد و توسعۀ مشاغل خانگی، تشکیل گروه‌های خودیار به کمک تسهیلگران و توانمندسازی‌ مالی، فنی و کسب‌وکار).

باوجود برخی تفاوت‌ها، نقطۀ اشتراک این الگوها تأکید بر نقش تنظیم‌گری دولت از جمله در تهیۀ خط‌مشی‌ها و دستورالعمل‌های کلان، بسترسازی و مذاکره با بازیگران بزرگ، پایش و نظارت بر توسعۀ مشاغل خانگی و لزوم توانمندسازی و استفاده از ظرفیت حلقه‌های واسطی مانند پشتیبانان، پیشرانان و تسهیلگران است که از جنس مردم محلی هستند.

به گزارش  خبرگزاری تسنیم, در معایب مشاغل خانگی می توان به محدودیت فضای کاری, کمبود امکانات و تجهیزات تخصصی, عدم تفکیک زندگی شخصی و کاری, دسترسی محدود به بازار و مشتریان اشاره کرد.

 محیط خانه ممکن است برای برخی فعالیت‌ها مناسب نباشد یا فضای کافی نداشته باشد.نبود تجهیزات پیشرفته و تخصصی ممکن است کیفیت کار را محدود کند. کار در خانه ممکن است باعث اختلال در تعادل زندگی و فشار روانی شود. بدون شبکه‌های فروش مناسب، ممکن است فروش محصولات دشوار باشد. نبود آموزش، تسهیلات مالی و مشاوره تخصصی ممکن است روند رشد و توسعه را کند کند. به دلیل مقیاس کوچک فعالیت، درآمد ممکن است ناپایدار و محدود باشد. گاهی اوقات مسائل مربوط به مجوزها و مالیات‌ها برای مشاغل خانگی چالش‌برانگیز است.

به گزارش تسنیم,  با توجه به مزایا و چالش‌های مطرح شده، توسعه مشاغل خانگی نیازمند برنامه‌ریزی دقیق و حمایت‌های هدفمند از سوی دولت و نهادهای مرتبط است. فراهم کردن آموزش‌های تخصصی، تسهیلات مالی، ایجاد بسترهای بازاریابی و حمایت‌های قانونی از مهم‌ترین عوامل موفقیت این حوزه به شمار می‌رود. مشاغل خانگی می‌توانند به عنوان رکن مهمی در اقتصاد مقاومتی و ارتقاء رفاه اجتماعی نقش‌آفرینی کنند و با بهره‌گیری از ظرفیت‌های موجود، به بهبود شرایط اقتصادی کشور کمک شایانی نمایند.

انتهای پیام/