چنشت؛ همزیستی فرهنگ، تاریخ و طبیعت در دل کویر در آستانه جهانی شدن+ تصویر

به گزارش بخش استان‌ها در وبانگاه به نقل از خبرگزاری تسنیم از بیرجند، روستای چنشت یکی از روستاهای دهستان نهارجان بخش مود شهرستان سربیشه در خراسان جنوبی است که با کوچه‌باغ‌های سنتی، باغستان‌های سبز، چشمه‌های جوشان و آیین‌های کهن، جلوه‌ای زنده از همزیستی انسان و طبیعت ارائه می‌دهد. مراسم عروسی سه‌روزه، مهارت ساخت کلاه پولی زنان، بقاع متبرکه و حضور فعال مردم، این روستا را در مسیر ثبت جهانی یونسکو قرار داده است. محمد عرب، معاون گردشگری و سرمایه‌گذاری میراث فرهنگی استان و هادی حق‌پناه، سرپرست میراث فرهنگی شهرستان سربیشه، بر ظرفیت‌های فرهنگی، طبیعی و معنوی چنشت تأکید کرده و آن را نمادی زنده از هویت فرهنگی ایران دانستند.

مراسم عروسی؛ جلوه‌ای از سنت، عشق و شادی جمعی

محمد عرب با اشاره به اهمیت مراسم عروسی در این روستا گفت: عروس و داماد سوار بر اسب‌های تزئین‌شده از میان کوچه‌باغ‌های سنتی عبور می‌کنند، بانوان روستا کلاه پولی 400 ساله را بر سر عروس می‌گذارند و لباس‌های رنگارنگ، سکه‌ها و منجوق‌ها هر لحظه مراسم را به نمایش زنده‌ای از هنر و فرهنگ مردم تبدیل می‌کنند.

وی افزود: مراسم سه‌روزه شامل روز اول حنابندان، روز دوم انتقال عروس به خانه داماد و روز سوم مراسم حمام داماد است. این آیین با شماره 49 در فهرست میراث معنوی کشور ثبت شده و جلوه‌ای زنده از استمرار فرهنگ بومی چنشت به شمار می‌رود.

کلاه پولی؛ میراث زنان چنشت

معاون گردشگری و سرمایه‌گذاری میراث فرهنگی استان خراسان جنویی به مهارت ساخت کلاه پولی اشاره کرد و گفت: این کلاه با پارچه‌های رنگارنگ، منجوق و سکه‌های نقره تزئین می‌شود و در روز عروسی از مادر به دختر هدیه داده می‌شود. این هنر با شماره 2229 در فهرست میراث معنوی ثبت شده و نشان‌دهنده استمرار سنت‌ها و فرهنگ زنده زنان چنشت است.

وی عنوان کرد: چنشت در 60 کیلومتری جنوب غرب مرکز استان و با ارتفاع بیش از 2200 متر از سطح دریا، یکی از مرتفع‌ترین روستاهای خراسان جنوبی است. ارتفاع و شرایط اقلیمی خاص، چنشت را به روستایی کوهستانی با باغستان‌های سرسبز، چشمه‌های جوشان و قنات‌های کهن تبدیل کرده است. خانه‌های سنتی با سقف‌های چوبی، باغستان‌ها و مزارع پلکانی، تجربه‌ای منحصر به فرد برای گردشگران فراهم می‌کند. محصولات بومی همچون گردو، بادام، زرشک و عناب، همراه با مراتع و پوشش گیاهی متنوع، ظرفیت‌های طبیعی و اقتصادی منطقه را نشان می‌دهد و تصویر کم‌نظیری از همزیستی انسان و طبیعت ارائه می‌کند.

مسیر ثبت جهانی؛ تحقق شاخص‌های یونسکو

هادی حق‌پناه سرپرست میراث فرهنگی شهرستان سربیشه نیز به اهمیت بقعه سید حامد علوی در این روستا اشاره کرد و گفت: این بقعه محور اصلی مراسم مذهبی روستا، به ویژه در ایام شهادت امام جعفر صادق(ع) است. براساس منابع تاریخی، جنگی میان سید حامد و لشکر عباسی در پایین‌دست چنشت رخ داد و شهدای این نبرد در محل فعلی بقعه دفن شدند. این وقایع تاریخی بخشی از جذابیت معنوی و هویتی روستا را شکل می‌دهد.

حق‌پناه عنوان کرد: چنشت به‌عنوان نخستین گزینه خراسان جنوبی برای ثبت جهانی، پرونده خود را به زودی به یونسکو ارسال می‌کند. در صورت موفقیت، این روستا پس از ماسوله دومین روستای ایران خواهد بود که در فهرست میراث جهانی ثبت می‌شود.

وی بیان کرد: البته مهارت ساخت کلاه پولی و آیین عروسی ثبت ملی شده‌اند. مراسم سه روزه با حفظ سنت‌های بومی و حرکت داماد با اسب از مسیر چشمه تا خانه عروس، ارزش ثبت جهانی این روستا را دوچندان می‌کند.

سرپرست میراث فرهنگی شهرستان سربیشه، با اشاره به اقدامات محیط‌زیستی گفت: جمع‌آوری زباله‌ها، تجهیز دهیاری به ماشین حمل زباله، برگزاری دوره‌های آموزشی و نصب تابلوهای دو زبانه از جمله اقدامات انجام شده است. تمام مستندات شامل عکس، گزارش رسانه‌ای و اسناد مرتبط به پرونده ثبت جهانی ضمیمه خواهد شد. بازدیدهای سرزده ناظران یونسکو و گزارش‌های مستقیم به سازمان جهانی، جایگاه چنشت را در روند ثبت جهانی نشان می‌دهد و کارگروه‌های تخصصی وزارتخانه نیز پیگیری پرونده را بر عهده دارند.

جمعیت فعال و مهاجرت معکوس

حق‌پناه با اشاره به جمعیت 480 خانواری چنشت اظهار کرد: یکی از شاخص‌های ارزشمند چنشت، پدیده مهاجرت معکوس است. بسیاری از اهالی دوباره به روستا بازگشته و حتی کسانی که در شهر شاغل هستند، در مراسم‌ها و تعطیلات به چنشت بازمی‌گردند. این حضور فعال جمعیت، یکی از شروط مهم یونسکو برای ثبت جهانی است.

سرپرست میراث فرهنگی شهرستان سربیشه تصریح کرد: چنشت نمادی زنده از همزیستی فرهنگ، تاریخ و طبیعت در دل کویر است. آیین‌های سنتی، جمعیت فعال، میراث معنوی و طبیعت چشم‌نواز، این روستا را در مسیر ثبت جهانی قرار داده و الگویی از پایداری اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی ارائه می‌کند. ثبت جهانی چنشت، نه تنها به رونق اقتصادی و حفظ جمعیت کمک می‌کند، بلکه تصویری زنده از هویت فرهنگی ایران در جهان ارائه خواهد داد.

انتهای پیام/257