تهدید یا فرصت؟ بررسی خطرات ارز دیجیتال بانک های مرکزی برای ثبات مالی

به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم، طبق گزارش جدید صندوق بین‌المللی پول با عنوان «ارز دیجیتال بانک مرکزی و ثبات مالی: تجزیه‌وتحلیل ترازنامه و گزینه‌های سیاستی»، انتشار عمومی ارز دیجیتال توسط بانک های مرکزی بر ترازنامه بانک مرکزی و ترازنامه بانک‌های تجاری تأثیراتی دارد که بسته به ساختار و انتخاب‌های طراحی، ممکن است به ثبات مالی فشار وارد کند. محققان در این گزارش تأکید می‌کنند که طراحی مناسب می‌تواند بسیاری از ریسک‌ها را کنترل کند. 

خطر اول: جابجایی سپرده‌ها از بانک‌ها به کیف پول 

اگر افراد یا شرکت‌ها ترجیح دهند سپرده‌های خود را از بانک‌های تجاری برداشته و به کیف پول دیجیتال بانک مرکزی منتقل کنند، بانک‌ها منابع تأمین مالی خود را از دست می‌دهند. در اثر این جابجایی، بانک‌ها ممکن است مجبور شوند برای تأمین نقدینگی یا حفظ سطح تسهیلات، به منابع پرهزینه‌تر متوسل شوند یا از اعتبار بین بانکی استفاده کنند. 

در حالت متوسط، اگر ارز دیجیتال بانک مرکزی تنها جایگزین نقدی باشد (یعنی بیشتر جایگزین پول نقد شود تا حساب‌های بانکی)، تأثیر بر سپرده‌ها کمتر خواهد بود. اما در صورتی که ارز دیجیتال بانک مرکزی جذاب‌تر از سپرده بانکی شود، فشار بر بانک‌ها بیشتر خواهد شد. 

خطر دوم: «فرار دیجیتال سپرده‌ها» در زمان بحران

یکی از ویژگی‌های خطرناک ارز دیجیتال بانک مرکزی این است که در زمان بحران مالی، تبدیل سریع سپرده‌های بانکی به دارایی امن و بدون ریسک – یعنی ارز دیجیتال بانک مرکزی – ممکن است به یک بحران «فرار سپرده دیجیتال» انجامیده و باعث تشدید فشار نقدینگی بر بانک‌ها شود. در حقیقت، سرعت انتقال دیجیتال می‌تواند روند فرار بانکی را تسریع کند.  این ریسک مخصوصاً زمانی محسوس‌تر است که ارز دیجیتال بانک مرکزی بهره‌ای معقول یا جذاب داشته باشد یا محدودیتی بر نگهداری آن وضع نشده باشد. 

خطر سوم: افزایش هزینه تأمین مالی بانک‌ها و اختلال در واسطه‌گری مالی

وقتی بانک‌ها منابع خود را از دست بدهند، مجبورند برای تأمین نقدینگی یا سرمایه، به منابع گران‌تر یا با الزامات وثیقه سنگین‌تر متوسل شوند. این امر ممکن است هزینه تأمین مالی بانک‌ها را افزایش داده و در نتیجه نرخ تسهیلات را بالا ببرد یا حجم وام‌دهی را کاهش دهد.  در بلندمدت، این وضعیت ممکن است توان بانک‌ها برای مدیریت ریسک‌ها و ارائه خدمات مالی را ضعیف کند. 

راهکارهای سیاستی برای کنترل خطرات

گزارش صندوق بین‌المللی پول و مطالعات دیگر پیشنهاد می‌دهند که با طراحی هوشمندانه می‌توان ریسک‌های ارز دیجیتال بانک مرکزی را کاهش داد:

تعیین سقف برای نگهداری یا تراکنش در ارز دیجیتال بانک مرکزی — تا کاربران نتوانند مبالغ سنگینی را به راحتی به ارز دیجیتال بانک مرکزی منتقل کنند.  

عدم تخصیص بهره‌ جذاب یا رقابتی به ارز دیجیتال بانک مرکزی، تا تبدیل سپرده‌ها کمتر جذاب شود. 

استفاده از سیاست‌های «ماکروپروپشنال» (کنترل‌های کلان‌نظارتی) برای محدود کردن سرعت انتقال وجوه بین بانک‌ها و ارز دیجیتال بانک مرکزی در زمان بحران.

گسترش وام‌دهی بانک مرکزی به بانک‌های تجاری در زمان فشار نقدینگی، به‌عنوان مکانیسم پشتیبان. 

طراحی ارز دیجیتال بانک مرکزی به‌گونه‌ای که تمرکز آن بر «وسیله پرداخت» باشد نه صرفاً «محل انباشت سرمایه». به بیان دیگر،ارز دیجیتال بانک مرکزی باید جذاب‌تر برای تراکنش روزمره باشد، نه تبدیل نقدی بزرگ و بلندمدت.

در یک نگاه کلی، ارز دیجیتال بانک مرکزی نه لزوماً یک تهدید قطعی، بلکه یک «چالش پنهان» است که در صورت طراحی اشتباه می‌تواند به اقتصاد آسیب برساند. اگر بانک مرکزی نتواند سازوکارهای لازم را برای کنترل انتقال سپرده، نقدینگی بانک‌ها و مدیریت بحران طراحی کند، خطرات جدی برای ثبات مالی وجود خواهد داشت.

با این حال، شایان ذکر است که تأثیر ارز دیجیتال بانک مرکزی به شدت بستگی به طراحی دقیق، شرایط بازار مالی، ساختار بانکی کشور و سیاست‌های مکمل دارد. در کشورهایی که سیستم بانکی قوی، مقررات شفاف و ظرفیت نظارتی بالا دارند، امکان کاهش ریسک‌ها بیشتر است.

انتهای پیام/