شوتی‌ها، رانندگان مرگ یا قربانیان فقر در جاده‌ها
به گزارش بخش استانها در وبانگاه به نقل از خبرگزاری تسنیم از یاسوج، در آمارهای رسمی پلیس راه استان کهگیلویه و بویراحمد، خبری امیدوارکننده از کاهش چشمگیر 63 درصدی تصادفات منجر به جرح و فوت در شش ماهه نخست امسال به گوش می‌رسد که این دستاورد که نتیجه اجرای قوانین سخت‌گیرانه‌تر، نوسازی جاده‌ها و افزایش نظارت‌ها توصیف شده، به طور خاص شامل کاهش 22 درصدی تلفات ناشی از خودروهای موسوم به شوتی نیز می‌شود.
با این حال پشت پرده این اعداد و ارقام، واقعیتی تلخ و پیچیده از زندگی رانندگانی نهفته است که فقر و بیکاری، آن‌ها را به سمت شغلی پرخطر کشانده؛ شغلی که «شوتی‌گری» نامیده می‌شود و زندگی‌شان را در جاده‌های مرگ گره زده است و نه تنها خود و خانواده‌شان نگران فردا هستند، بلکه مسافران جاده‌های کهگیلویه و بویراحمد با این کابوس زندگی می‌کنند.
کاهش 185 درصدی در تعداد خودروهای شوتی توقیف شده در کنار کاهش تلفات، می‌تواند نشانه‌ای از افزایش انضباط ترافیکی باشد و سرهنگ حسن دانایار رئیس پلیس راه استان، این آمار را تاییدی بر اثربخشی اقدامات پلیس و تاثیر اجرای قوانین جدید می‌داند.
خودروهای شوتی که غالباً با تغییرات غیراستاندارد در موتور، سیستم تعلیق و بدنه برای حمل بارهای سنگین و عبور با سرعت‌های بالا طراحی شده‌اند، سال‌هاست که به عنوان یکی از عوامل اصلی سوانح مرگبار در جاده‌های کشور شناخته می‌شوند و این خودروها معمولاً به حمل انواع کالاهای قاچاق از مواد مخدر و مشروبات الکلی گرفته تا البسه، لوازم خانگی و قطعات یدکی می‌پردازند که خود ضربه بزرگی به اقتصاد و امنیت کشور وارد می‌کند.
اما آیا این کاهش آمار به معنای پایان یافتن پدیده شوتی‌گری و حل ریشه‌ای مشکلات است؟ نگاهی به وضعیت اقتصادی و اجتماعی مناطق محروم، تصویری متفاوت را پیش روی ما قرار می‌دهد.
چرخه معیوب فقر و شوتی‌گری
وقتی شغلی نیست، راه دیگری جز این نمی‌ماند. این جمله‌ای است که بارها از زبان رانندگان شوتی، عمدتاً در مناطق کمتر توسعه‌یافته و با سطح تحصیلات پایین، شنیده می‌شود و بیکاری گسترده، فقدان فرصت‌های شغلی پایدار و فشارهای اقتصادی طاقت‌فرسا بسیاری از جوانان را به سمت فعالیت‌های پرمخاطره سوق داده است.
علی راننده شوتی 35 ساله که نامش را برای حفظ امنیتش مستعار گذاشته‌ایم، در این باره می‌گوید: کرایه خانه، خرج زن و بچه‌ام، حداقل باید از جایی تامین شود و این کار شاید خطرناک باشد، اما حداقلش درآمدی دارد که بتوانیم سر گرسنه بر زمین نگذاریم.
این روایت بازتاب‌دهنده شرایطی است که در آن ناامیدی اقتصادی، افراد را به سمت فعالیت‌هایی سوق می‌دهد که سودهای کلان آن وسوسه‌انگیز و در عین حال پر از ریسک است و حمل کالا که گاه شامل اقلامی چون مواد مخدر و مشروبات الکلی نیز می‌شود، سود قابل توجهی را برای قاچاقچیان و واسطه‌ها به همراه دارد و رانندگان شوتی، اغلب در پایین‌ترین حلقه این زنجیره با بیشترین ریسک مواجه هستند.
زندگی در سایه ترس و دلهره
هر روز برای یک راننده شوتی، آغاز مسیری پر از دلهره است و خودروهایی که با تغییرات غیراستاندارد کنترل خود را در سرعت‌های بالا از دست می‌دهند، جاده‌های کوهستانی و پرپیچ‌وخم و شرایط آب و هوایی متغیر، همگی عواملی هستند که هر لحظه جان این رانندگان و دیگر سرنشینان جاده را تهدید می‌کنند.
شب و روز نداریم، جاده لیز است، ماشین هم که همیشه سالم نیست، یک لحظه حواس پرت شود، یا خودت می‌میری یا یکی دیگر را به کام مرگ می‌بری، این بخشی از نگرانی‌های همیشگی این رانندگان است که زیر فشار روانی دائمی، زندگی می‌کنند و علاوه بر خطر تصادف، تعقیب پلیس، احتمال توقیف خودرو (که می‌تواند تا شش ماه طول بکشد) و از دست دادن کل سرمایه بر این فشارها می‌افزاید.
پدیده شوتی‌ها ابعاد بسیار گسترده‌تری از صرفاً افزایش یا کاهش آمار تصادفات شامل تقویت باندهای قاچاق، تخریب زیرساخت‌ها، ایجاد ناامنی روانی در جاده‌ها و تأثیر بر سلامت روانی رانندگان دارد تا جایی که این خودروها، شریان حیاتی برای انتقال حجم وسیعی از کالاهای قاچاق از مواد مخدر و روان‌گردان گرفته تا ارز، پوشاک و لوازم خانگی هستند و در واقع این قاچاق ضربه مهلکی به تولید داخلی، اشتغال و امنیت اقتصادی کشور وارد می‌کند.
حرکات نمایشی، سبقت‌های غیرمجاز و سرعت‌های بسیار بالا، امنیت روانی سایر رانندگان را به شدت مختل کرده و زمینه‌ساز حوادث ناگوار می‌شود و همچنین فشار دائمی ناشی از ریسک جانی مشکلات مالی و ترس از عواقب قانونی، سلامت روانی این رانندگان را به شدت تحت تأثیر قرار داده و آن‌ها را در معرض آسیب‌های روانی قرار می‌دهد.
مقامات پلیس راه، بر اجرای قوانین جدید، تشدید مجازات‌ها و افزایش نظارت‌ها تأکید دارند و با این حال کارشناسان و تحلیلگران اجتماعی ضمن تأیید اقدامات پلیس در کنترل ترافیک، بر لزوم توجه عمیق‌تر به ابعاد اقتصادی و اجتماعی پدیده شوتی‌ها تأکید دارند و راهکارهای شامل ایجاد فرصت‌های شغلی پایدار، ساماندهی حمل‌ونقل کالا، تقویت نظارت فنی بر خودروها، برنامه‌های آموزشی و فرهنگی و مقابله با شبکه‌های قاچاق را پیشنهادی می‌کنند.
تمرکز اصلی بر انهدام باندهای بزرگ قاچاق کالا و ارز، اولویت دادن به توسعه اقتصادی مناطق محروم، ارائه تسهیلات برای کسب‌وکارهای خرد و ایجاد فرصت‌های شغلی مولد با هدف جایگزین مناسب برای درآمد شوتی‌گری، بازنگری در قوانین و مقررات مربوط به حمل‌ونقل کالا، تسهیل فرآیندهای قانونی و کاهش بوروکراسی برای انتقال مجاز کالا، جلوگیری از تغییرات غیراستاندارد و پرخطر در خودروها از طریق معاینات فنی دقیق‌تر و برخورد با مراکز غیرمجاز تعمیر و تغییر خودرو، افزایش آگاهی عمومی در خصوص خطرات رانندگی پرخطر، قاچاق و پیامدهای آن و همچنین ارائه حمایت‌های اجتماعی و روانی برای رانندگان شوتی که قصد ترک این حرفه را دارند، ضروری است.
به گزارش تسنیم، کاهش آمار تصادفات در کهگیلویه و بویراحمد، گامی مثبت برای افزایش ایمنی جاده‌ها است و اما تا زمانی که ریشه‌های اقتصادی و اجتماعی پدیده شوتی‌ها مورد توجه جدی قرار نگیرد و راهکارهای جایگزین برای امرار معاش این افراد ارائه نشود، جاده‌ها همچنان شاهد تراژدی‌های تلخ انسانی و اقتصادی خواهند بود.
مسئله شوتی‌ها بیش از آن که یک مسئله صرفاً ترافیکی یا انتظامی باشد، بازتابی از شکاف‌های عمیق اقتصادی و اجتماعی در جامعه است که نیازمند رویکردی چندوجهی و پایدار برای حل و فصل است.
انتهای پیام/