کاظمی: تحول در برنامه درسی کشور حداقل 7 سال به طول خواهد انجامید

به گزارش بخش اخبار سیاسی وبانگاه به نقل از خبرنگار پارلمانی خبرگزاری تسنیم، علیرضا کاظمی وزیر آموزش و پرورش که برای پاسخگویی به سوال نماینده بافق مبنی بر چرایی افت وضعیت علمی دانش آموزان کشور در مجلس حاضر بود، طی سخنانی اظهار داشت: موضوع افت تحصیلی چالش مزمن نظام تعلیم و تربیت جمهوری اسلامی ایران در تمام ادوار و دغدغه تمام وزرا و نمایندگان مجلس بوده است.

کاظمی با بیان اینکه افت و رشد کیفیت آموزش در مدارس تابع سیاست‌ها و برنامه‌های کلان و شرایط اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی است، گفت: رشد علمی دانش‌آموزان در چند منظر قابل بررسی است.

وی توضیح داد: ظهور و بروز استعدادهای برتر دانش‌آموزی معمولا با شرکت در المپیادهای علمی و کسب رتبه‌های برتر قابل ارزیابی است. آمارها حکایت از آن دارد که حضور دانش‌آموزان جمهوری اسلامی ایران در عرصه‌های بین‌المللی از رشد قابل توجهی برخوردار بوده است.

وزیر آموزش و پرورش ادامه داد: همچنین، تعداد مدال‌های کسب‌شده در سال 2023 میلادی 32 مدال بوده و در سال 2025 با کسب 11 مدال طلا، 19 مدال نقره و 10 مدال برنز، در مجموع 40 مدال به‌دست آمده است که نسبت به سال گذشته 4 مدال افزایش داشته و با صعودی 20 پله‌ای، در جایگاه بسیار قابل توجهی قرار گرفته‌ایم؛ در چند روز گذشته و در آغاز سال تحصیلی، مقام معظم رهبری در سخنانی از این موفقیت‌ها تمجید کردند.

وی درباره حوزه آموزش عمومی، گفت: اگر در حوزه آموزش عمومی میانگین نمرات آزمون‌های نهایی یا کل یک دوره تحصیلی را براساس جدول 20 برنامه هفتم توسعه مدنظر داشته باشیم، آمارها نشان می‌دهد که میانگین نمرات نهایی پایه دوازدهم نظری در سال 1403 نسبت به سال 1402 حدود 58 درصد افزایش داشته است.

کاظمی اضافه کرد: میانگین نهایی نمرات پایه یازدهم نظری در سال 1404 نسبت به سال 1403 حدود 0/6 درصد افزایش داشته است.

وزیر آموزش و پرورش بیان کرد: معدل دوره دوم متوسطه نظری براساس تکلیف جدول 20 ماده 78 قانون برنامه هفتم توسعه، از 14/75 در سال 1403 به 15/32 در سال 1404 رسیده که نشان‌دهنده 0/57 درصد ارتقا است.

وی خاطرنشان کرد: عملکرد دانش‌آموزان در امتحانات نهایی پایه دوازدهم، به دلایل متعددی از جمله تعطیلی‌های ناخواسته ناشی از ناترازی‌های انرژی و آلودگی هوا تحت تأثیر قرار گرفته و باعث افت تحصیلی به میزان 0/43 درصد در سال 1404 شده است.

وزیر آموزش و پرورش در بخش دوم صحبت‌هایش درباره دلایل افت تحصیلی دانش‌آموران گفت: افت تحصیلی فرآیندی زمان‌بر است و نمی‌توان انتظار داشت تنها در یک سال تغییرات قابل ملاحظه‌ای در آن ایجاد شود؛ ریشه‌های این پدیده را می‌توان در چهار لایه مورد بررسی قرار داد.

وی اولین ریشه را در عوامل ساختاری و سیاست‌گذاری‌های کلان کشور دانست و توضیح داد: یکی از مهم‌ترین دلایل افت تحصیلی، شکاف میان برنامه درسی با نیازهای زمانه است. برنامه درسی کنونی مبتنی بر محفوظات بوده و از نیازهای واقعی بازار کار و مهارت‌های زندگی در قرن 21 فاصله دارد. این امر موجب کاهش انگیزه درونی دانش‌آموزان می‌شود.

وی ادامه داد: از سوی دیگر حجم بالای کتاب‌های درسی، فشار زمانی، تمرکز بیش از حد بر ارزیابی‌های کمی و سایه سنگین کنکور در دوره دوم متوسطه، پوشش کم تربیت و آموزش دوران کودکی و پیش‌دبستانی باعث می‌شود زیربنای علمی دانش‌آموزان از همان ابتدا ضعیف شکل گیرد. تقریبا در بسیاری از مناطق محروم، حاشیه‌ای و کم‌برخوردار، هنوز پوشش پیش‌دبستانی وجود ندارد.

وزیر آموزش و پرورش بیان کرد: در کنار این موارد، تعطیلی 24 روزه مدارس در سال تحصیلی 1403-1404 یعنی معادل یک ماه کامل به دلیل آلودگی هوا و ناترازی انرژی که خارج از اختیارات وزارت آموزش و پرورش بوده، بر کیفیت آموزش تأثیر گذاشته است. همچنین، برگزاری آزمون سراسری در دو نوبت که نوبت اول آن در اردیبهشت‌ماه برگزار شد، باعث شد دانش‌آموزان پایه دوازدهم تمرکز کافی بر مفاهیم کتاب‌های درسی نداشته باشند.

کاظمی دومین مولفه را عوامل آموزشی و مدرسه‌ای بیان کرد و گفت: این بخش بیشترین نقش تعیین‌کننده را در افت تحصیلی دارد. فقر امکانات و تجهیزات در بسیاری از مدارس به‌ویژه در مناطق حاشیه‌ای و محروم را داریم که از آزمایشگاه، کارگاه، کتابخانه‌های غنی و فناوری‌های روز بی‌بهره هستند.

وی ادامه داد: تراکم بالای دانش‌آموزان در کلاس‌های درس، روش‌های تدریس منسوخ، ضعف در جذب و نگهداری معلمان با انگیزه و کمبود منابع مالی و انسانی نیز از دیگر عوامل‌اند. در 10 سال گذشته تقریبا بودجه آموزش‌وپرورش ثابت بوده سهم آموزش و پرورش از تولید ناخالص داخلی تنها 2.93 درصد بوده در حالی که میانگین جهانی بین 4 تا 5 درصد است.

وزیر آموزش و پرورش گفت:  از سال 1388 تاکنون بیش از 200 هزار نفر از طریق روش‌های مختلف، خارج از آزمون استخدامی یا دانشگاه فرهنگیان، وارد بدنه آموزش‌وپرورش شده‌اند.

کاظمی مولفه دیگر را عوامل فردی و روان‌شناختی عنوان واظهار کرد: بخشی از افت تحصیلی به مسائل فردی و روان‌شناختی دانش‌آموزان بازمی‌گردد؛ از جمله بحران هویت و آینده‌نگری، مشکلات سلامت روان و ضعف در مهارت‌های فراشناختی.

وی با اشاره به عوامل خانوادگی و اجتماعی گفت: شرایط کلان اقتصادی و اجتماعی کشور، فقر اقتصادی، بیکاری فارغ‌التحصیلان، کاهش انگیزه تحصیلی در میان دانش‌آموزان، افت سرمایه فرهنگی خانواده‌ها و آسیب‌های ناشی از فضای مجازی و مسائل اجتماعی از جمله عواملی هستند که در افت تحصیلی تأثیرگذارند.

کاظمی با تشریح برنامه‌های آموزش‌وپرورش برای ارتقای کیفیت آموزشی، گفت: موضوع کیفیت یک فرآیند است که در طول سال‌ها رقم می‌خورد نه در مدت کوتاه یک سال یا چند ماه که فردی مسئولیت وزارت را برعهده دارد.

وی با بیان اینکه برنامه ریزی کوتاه مدت و بلند مدت برای ارتقای کیفیت صورت گرفته است، گفت: در نگاه بلندمدت، مهم‌ترین و محوری‌ترین برنامه وزرات آموزش و پرورش، تحول در برنامه درسی است. برآورد ما نشان می‌دهد که این تحول حداقل 7 سال طول می‌کشد تا محتوای کتاب‌های درسی و برنامه‌های آموزشی به‌صورت پایه به پایه تغییر کند. در سال‌های 1403 و 1404، توانسته‌ایم برنامه درسی و کتاب‌های پایه اول ابتدایی را تدوین کرده و به‌صورت آزمایشی در 8 مدرسه کشور اجرا کنیم. این طرح طی سه سال آینده در تمام مدارس کشور اجرا خواهد شد.

وی موضوع دوم را اصلاح ساختار نظام آموزشی کشور بیان کرد و افزود: تحول بنیادین در نظام تعلیم‌وتربیت نیازمند حمایت همه‌جانبه به‌ویژه از سوی نمایندگان مجلس است. ساختار غلط فعلی موجب شده امروز با انبوهی از فارغ‌التحصیلان بیمار کم‌سواد مواجه باشیم. ازاین‌رو، نیازمند ساختاری یکپارچه و استعدادیاب متناسب با نیازهای جامعه هستیم.

وی در تشریح اقدامات کوتاه‌مدت وزارت آموزش و پرورش گفت: آموزش‌وپرورش امروز اولویت اول دولت جمهوری اسلامی ایران است. اقدامات ما در دو محور دنبال می‌شود؛ اولین محور توسعه عدالت آموزشی و محرومیت‌زدایی از فضاهای آموزشی است. در این زمینه بیش از 7700 پروژه در دستور کار قرار گرفته و 2400 پروژه در طول یک سال گذشته آماده افتتاح شده است. همچنین، استانداردسازی تجهیزات مدارس در دستور کار قرار دارد.

کاظمی با اشاره به مولفه ارتقای کیفیت آموزشی، گفت: دو عنصر کلیدی در این بخش، معلمان و مدیران مدارس هستند. ما برای اولین بار آموزش و توانمندسازی معلمان را علاوه بر حوزه‌های تخصصی، در حوزه توانمندسازی عمومی یعنی توانمندسازی معلمی و آشنایی با روش‌های نوین و فعال تدریس را در دستور قرار داده تاکنون بیش از 80 درصد معلمان تحت آموزش قرار گرفته‌اند. همچنین، طرح آموزش معلمان با بهره‌گیری از هوش مصنوعی برای بیش از 2 میلیون دانش‌آموز و یک میلیون معلم در تابستان اجرا شده است.

وی ادامه داد: تمام معلمان کشور در یک شبکه اجتماعی یادگیری به هم متصل شده‌اند تا فرآیند یادگیری از «هم‌آموزی» به «باهم‌آموزی» و «تجربه‌گردانی» تبدیل شود که از محورهای مهم ارتقای کیفیت تعلیم‌وتربیت است.

وزیر آموزش و پرورش بیان کرد: امروز استانداردسازی فضاهای آموزشی و مدارس کشور با فناوری‌های جدید نیز در دستور کار وزارت آموزش‌وپرورش است. سامانه مربوط به این حوزه طراحی و آماده‌سازی شده و بنا داریم با بهره‌گیری از ظرفیت‌های مردمی، بنگاه‌های اقتصادی و مسئولیت‌های اجتماعی، این طرح را اجرایی کنیم.

انتهای پیام/