خشکسالی بی‌سابقه در خراسان جنوبی؛ کشاورزی و دامداری در آستانه فروپاشی
به گزارش بخش استانها در وبانگاه به نقل از خبرگزاری تسنیم از بیرجند، خشکسالی شدید در استان خراسان جنوبی، که به ویژه در شهرستان‌های طبس و فردوس به اوج خود رسیده، تهدیدی جدی برای بخش کشاورزی و دامداری این استان محسوب می‌شود. کاهش بارندگی‌ها، برداشت‌های غیرمستقیم از منابع آب زیرزمینی و کشت محصولات آب‌بر در شرایط کم‌آبی، وضعیت بحرانی را تشدید کرده است.
کارشناسان و مسئولان استان تأکید دارند که تنها با اجرای سیاست‌های نوین در مدیریت منابع آبی و تغییر الگوی کشت می‌توان از بروز فاجعه‌ای بزرگ‌تر در آینده جلوگیری کرد. در این شرایط، حمایت‌های دولتی و استفاده از فناوری‌های نوین آبیاری نیز از ملزومات اساسی برای حفظ کشاورزی و دامداری در این استان هستند.
خراسان جنوبی درگیر یکی از شدیدترین بحران‌های خشکسالی در تاریخ خود است که ضربه‌ای مهلک به کشاورزی و دامداری استان وارد کرده است. از کاهش 60 درصدی بارندگی‌ها تا آسیب‌های جبران‌ناپذیر به منابع آبی و تولیدات کشاورزی، آینده این بخش‌ها به‌شدت در خطر است. مسئولان از لزوم اقدامات فوری و تغییرات اساسی در سیاست‌های آبیاری و الگوهای کشت برای جلوگیری از بحران‌های بیشتر سخن می‌گویند.
سید محمود هاشمی‌زاده، رئیس اتاق اصناف کشاورزی خراسان جنوبی و نائب رئیس اتاق اصناف کشاورزی کشور، در گفت‌وگویی با خبرنگار تسنیم از وضعیت بحرانی خشکسالی در استان خبر داد. وی در این خصوص گفت: خشکسالی امسال به شدت کشاورزی و دامداری استان را تحت تأثیر قرار داده است. در برخی مناطق از جمله طبس، تنها 127 میلی‌متر بارندگی ثبت شده که عملاً تأثیری بر وضعیت مراتع و تولیدات کشاورزی نداشته است.
کاهش بارندگی‌ها و اثرات آن بر کشاورزی و دامداری
هاشمی‌زاده با اشاره به کاهش شدید بارندگی‌ها در سال‌های اخیر ادامه داد: بارندگی‌ها به شدت کاهش یافته و این مسئله باعث بحران‌های جدی در تولیدات کشاورزی و دامی شده است. به‌ویژه مراتع استان که در حال حاضر به شدت آسیب دیده‌اند. دامداران در این شرایط با مشکل تأمین علوفه و آب مواجه هستند.
وی همچنین به وضعیت بحرانی دامداران اشاره کرد و افزود: اگر حمایت‌های فوری از سوی نهادهای دولتی صورت نگیرد، ظرفیت‌های دامداری استان در معرض تهدید قرار خواهد گرفت و تولیدات دامی به شدت کاهش خواهد یافت.
خسارات گسترده در بخش کشاورزی
رئیس اتاق اصناف کشاورزی خراسان جنوبی در ادامه به خسارات وارد شده به بخش کشاورزی استان اشاره کرد و گفت: در بخش کشاورزی، خشکسالی و کاهش بارندگی‌ها موجب کاهش تولید بسیاری از محصولات استراتژیک مانند گندم شده است. همچنین، کیفیت این محصولات نیز به دلیل کمبود آب و شرایط سخت اقلیمی تحت تأثیر قرار گرفته است.
هاشمی‌زاده با اشاره به این که یکی از راه‌حل‌های مقابله با بحران خشکسالی، استفاده بهینه از منابع آبی و بهبود سیستم‌های آبیاری هوشمند است، تأکید کرد: در این شرایط بحرانی، باید توجه ویژه‌ای به تغییر الگوهای کشت و توسعه روش‌های آبیاری پایدار داشته باشیم.
نیاز به حمایت‌های فوری از کشاورزان و دامداران
رئیس اتاق اصناف کشاورزی خراسان جنوبی تأکید کرد: برای حفظ تولیدات کشاورزی و دامداری استان، حمایت‌های فوری و مستمر از سوی دولت ضروری است. نهادهای دولتی باید تسهیلات کم‌بهره و یارانه‌های لازم را به کشاورزان و دامداران تخصیص دهند تا از کاهش تولیدات و نابودی ذخایر ژنتیکی دام‌ها جلوگیری شود.
هاشمی‌زاده در پایان افزود: اگر از حالا اقداماتی اساسی در جهت حمایت از کشاورزان و دامداران انجام نشود، بحران خشکسالی در آینده برای استان غیرقابل کنترل خواهد شد.
تأثیر کمبود آب بر کشاورزی: ضرورت اصلاح الگوی کشت
دکتر حسین خزیمه، عضو هیئت علمی گروه علوم و مهندسی آب دانشگاه بیرجند، در گفت‌وگویی با خبرنگار تسنیم در خصوص بحران کمبود آب در خراسان جنوبی اظهار داشت: با توجه به اقلیم خشک استان، کمبود آب یکی از مشکلات اساسی در بخش کشاورزی است. بیش از 90 درصد منابع آبی استان در بخش کشاورزی مصرف می‌شود و این وابستگی شدید به منابع آب، استان را با بحران‌های جدی مواجه کرده است.
وی با اشاره به اینکه کاهش دسترسی به آب باعث کاهش تولید محصولات کشاورزی شده است”، افزود: “این مسئله امنیت غذایی استان را تهدید می‌کند و همچنین موجب ناپایداری اقتصادی در مناطق روستایی می‌شود.
کشت محصولات پرآب و بحران آب‌های زیرزمینی
دکتر خزیمه یکی از مشکلات عمده را کشت محصولات آب‌بر در شرایط خشکسالی دانست و گفت: کشت محصولاتی مانند گندم، جو و پنبه که نیاز آبی بالایی دارند، فشار زیادی به منابع آبی زیرزمینی وارد می‌کند و بحران منابع آب را تشدید می‌کند.”
وی به لزوم اصلاح الگوی کشت و ترویج محصولات کم‌آب‌بر مانند عناب، زرشک و پسته اشاره کرد و افزود: “ترویج این نوع کشت‌ها می‌تواند علاوه بر حفظ منابع آبی، به بهبود وضعیت اقتصادی کشاورزی استان کمک کند.
خسارت 10 هزار میلیارد تومانی به کشاورزی خراسان جنوبی
محسن اسفندیاری، رئیس سازمان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی، در گفتگو با خبرنگار تسنیم از خسارت‌های 10 هزار میلیارد تومانی به بخش کشاورزی استان به دلیل خشکسالی شدید خبر داد و تاکید کرد: “شدت خشکسالی در برخی از مناطق استان به 100 درصد رسیده است. شهرستان‌های طبس و فردوس عملاً با کمبود شدید آب و خشکسالی مواجه شده‌اند و کشاورزی در این مناطق به شدت آسیب دیده است.”
وی با اشاره به این که میانگین بارندگی‌ها در استان بیش از 60 درصد کاهش یافته است، ادامه داد: این کاهش بارندگی‌ها به همراه برداشت‌های غیراصولی از منابع آب زیرزمینی، بحران جدی منابع آبی را به همراه داشته است.
اسفندیاری از تخصیص 80 میلیارد تومان از اعتبارات مدیریت بحران برای احیای 150 رشته قنات در استان خبر داد و افزود: در این شرایط بحرانی، اجرای سیستم‌های آبیاری نوین و توسعه بیمه محصولات کشاورزی ضروری است. بیمه می‌تواند به کشاورزان و دامداران کمک کند تا از خطرات این بحران‌ها جلوگیری کنند.
ضرورت توسعه بیمه و آبیاری نوین
رئیس سازمان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی یکی از راه‌حل‌های اساسی برای مقابله با بحران خشکسالی را توسعه بیمه محصولات کشاورزی دانست و گفت: کشاورزی در استان بدون بیمه ریسک بسیار بالایی دارد. باید مصوبات جدیدی در صندوق بیمه کشاورزی تصویب شود تا سطح پوشش بیمه محصولات کشاورزی در استان افزایش یابد.
وی همچنین به مشکلات ناشی از شوری خاک و آب در استان اشاره کرد و افزود: “شوری خاک و آب یکی از چالش‌های اصلی است که باید با اقدامات ویژه‌ای مانند آبیاری تانکری این مشکلات را مدیریت کنیم.”
راهکارهای مدیریت منابع آبی و استفاده از پساب
اسفندیاری با تأکید بر لزوم استفاده از پساب تصفیه‌خانه بیرجند برای آبیاری محصولات کم‌آب‌بر مانند پنبه و ذرت علوفه‌ای، گفت: “این اقدام می‌تواند به کاهش فشار بر منابع آبی استان کمک کند.”
آینده کشاورزی استان نیازمند آموزش و فرهنگ‌سازی
وی در پایان سخنان خود تأکید کرد: آموزش و فرهنگ‌سازی برای کشاورزان در خصوص استفاده بهینه از منابع آبی و بیمه محصولات باید در دستور کار قرار گیرد تا کشاورزان از بحران‌های آینده جلوگیری کنند.
افت سالانه 22 سانتی‌متر آبخوان‌ها و ضرورت مدیریت هوشمند منابع آبی
عباس سارانی، مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای خراسان جنوبی، هم با بیان بحران کم‌آبی در استان گفت: استان با افت شدید سطح آبخوان‌ها مواجه است که به‌طور متوسط سالانه 22 سانتی‌متر کاهش یافته است.
وی همچنین اشاره کرد: بیش از 95 درصد آب استان از منابع زیرزمینی تأمین می‌شود و کاهش بارندگی‌ها، تشدید دما و افزایش مصرف آب در کشاورزی و شرب وضعیت منابع آبی را بحرانی کرده است.
سارانی از اجرای طرح‌های مختلف برای مدیریت منابع آب خبر داد که شامل استفاده از سیستم‌های هوشمند در چاه‌های کشاورزی و پروژه‌های تغذیه مصنوعی سفره‌های آب زیرزمینی می‌شود. وی همچنین بر لزوم فرهنگ‌سازی عمومی و همکاری رسانه‌ها برای افزایش آگاهی درباره بحران آب تأکید کرد.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای استان گفت: میزان برداشت از منابع زیرزمینی باید تا پایان برنامه هفتم توسعه حدود 30 درصد کاهش یابد و از آب‌های سطحی و منابع نامتعارف مانند پساب باید بهره‌برداری بیشتری صورت گیرد. وی همچنین به پروژه‌های جدید آبرسانی به روستاها و تکمیل سدهای نیمه‌تمام اشاره کرد و از رشد چشمگیر اعتبارات حوزه آب استان خبر داد.
سارانی در پایان تأکید کرد: برای مقابله با بحران آبی نیاز به همکاری تمامی دستگاه‌ها و استفاده بهینه از منابع آبی است و افزود: «رسانه‌ها نقش مهمی در اطلاع‌رسانی و مطالبه‌گری در زمینه منابع آبی دارند.
نتیجه‌گیری:
بحران خشکسالی در خراسان جنوبی، به‌ویژه در شهرستان‌های طبس و فردوس، تهدیدی جدی برای بخش کشاورزی و منابع آبی استان به شمار می‌رود. در این شرایط بحرانی، تنها راه حل، اجرای سیاست‌های نوین آبیاری، توسعه بیمه کشاورزی و تخصیص اعتبار برای مدیریت منابع آبی است تا بتوان از بحران‌های شدید آینده جلوگیری کرد و به کشاورزان استان کمک کرد تا به بقای خود ادامه دهند.
انتهای پیام/258