کمبود شدید مشاور در مدارس ایران؛ فشار روانی دانش‌آموزان زیر سایه آموزش فشرده
به گزارش بخش استانها در وبانگاه به نقل از خبرگزاری تسنیم از تبریز، هفته سلامت روان با شعار «آمادگی در برابر بلایا و بحران‌ها، تضمین‌کننده آرامش و تاب‌آوری در دانش‌آموزان» در حالی آغاز به کار کرده که نظام آموزشی کشور با چالش‌های جدی در حوزه بهداشت روان دانش‌آموزان روبه‌رو است.
واقعیتی تلخ به نام کمبود مشاور در مدارس
آمارهای رسمی نشان می‌دهد نسبت مشاور به دانش‌آموز در بسیاری از مدارس، به‌ویژه مناطق محروم، پایین‌تر از استانداردهای مطلوب است و گاهی یک مشاور مسئولیت رسیدگی به امور روانشناختی چندین مدرسه را به‌طور همزمان بر عهده دارد.
«محیا»، دانش‌آموز پایه یازدهم یکی از مدارس تبریز، در گفت‌وگو با تسنیم می‌گوید: ما در مدرسه با کمبود جدی مشاور مواجهیم. تنها یک مشاور داریم که به‌صورت پاره‌وقت حضور دارد، در حالی که بیش از 300 دانش‌آموز در مدرسه تحصیل می‌کنند.
وی افزود: در ایام امتحانات که بیشترین نیاز به مشاور داریم، به دلیل کمبود وقت و تراکم جمعیت در اتاق مشاوره، امکان دسترسی به مشاور وجود ندارد. من شخصاً در دوره امتحانات با استرس شدیدی روبه‌رو بودم، اما به دلیل نبود مشاور، مجبور شدم بدون کمک حرفه‌ای با این مسئله کنار بیایم.
والدین دانش‌آموزان نیز از وضعیت موجود ابراز نگرانی می‌کنند. محمدی، یکی از اولیای دانش‌آموزان، گفت: حضور مشاوران حرفه‌ای و متخصص در مدارس یک ضرورت انکارناپذیر است. مشاور متخصص می‌تواند مشکلات دانش‌آموزان را به‌موقع تشخیص دهد و از تبدیل مسائل کوچک به بحران‌های بزرگ جلوگیری کند. اما متاسفانه عدم حضور مشاور مختصص و مجرب در مدارس، موجب تحمیل هزینه های گزاف برای خانواده ها با مراجعه به مراکز مشاوره خصوصی می شود.
احمدی، یکی دیگر از والدین با تأکید بر اهمیت سلامت روان دانش‌آموزان عنوان کرد: انتظار داریم مدارس به جای تمرکز صرف بر آموزش دروس، به ارتقای سلامت روان دانش‌آموزان نیز بپردازند. برگزاری کارگاه‌های آموزشی منظم برای والدین و حضور مشاوران متخصص و تمام‌وقت باید در اولویت قرار گیرد.
طرح‌های مشاوره‌ای در میانه راه
آموزش و پرورش اعلام کرده است طرح‌هایی مانند «نظام مراقبت اجتماعی دانش‌آموزان» (نماد) با هدف شناسایی به‌موقع مشکلات و مداخله مؤثر در دست اجراست. در این طرح، نقش معلمان و مشاوران در شناسایی و پیشگیری پررنگ دیده شده است.
رضایی، مشاور یکی از مدارس تبریز، در گفت‌وگو با تسنیم گفت: برگزاری کارگاه‌های عملی مدیریت استرس و اضطراب، اجرای طرح دیوار همدلی و مهربانی، برپایی غرفه ابراز احساسات و برگزاری جلسات آموزشی برای والدین از جمله برنامه‌های هفته سلامت روان است.
وی با اشاره به چالش‌های موجود افزود: کمبود نیروی متخصص و حجم بالای مسئولیت‌ها، امکان ارائه خدمات مطلوب را با مشکل مواجه کرده است. در بسیاری موارد، ما تنها به مداخله در بحران‌ها می‌پردازیم؛ در حالی که رسالت اصلی پیشگیری و توانمندسازی است.
فشارهای چندگانه بر دوش دانش‌آموزان
کارشناسان روانشناسی تربیتی هشدار می‌دهند که دانش‌آموزان امروزی با فشارهای چندگانه و پیچیده‌ای روبه‌رو هستند. دکتر حسینی، روانشناس تربیتی، به تسنیم گفت: فشار رقابت تحصیلی، فشار همسالان برای همرنگ شدن، فشار فضای مجازی و فشار درون‌خانوادگی برای موفقیت، از مهم‌ترین عوامل استرس‌زای محیطی هستند.
وی افزود: این فشارها زمانی خطرناک‌تر می‌شوند که دانش‌آموز فاقد مهارت‌های لازم برای مدیریت آن‌ها باشد و سیستم حمایتی مناسبی نیز در اختیار نداشته باشد.
رضایی، مشاور مدرسه، تصریح کرد: این فشارها مانند کوله‌پشتی سنگینی بر دوش نوجوانان است. ما در مدرسه سعی می‌کنیم به آن‌ها بیاموزیم چگونه بارهای غیرضروری را زمین بگذارند و برای حمل بارهای ضروری قوی‌تر شوند.
پیامدهای کمبود خدمات مشاوره‌ای
بررسی‌های میدانی نشان می‌دهد که کمبود مشاور در مدارس تأثیرات منفی متعددی نظیر عدم شناسایی به‌موقع مشکلات روانی-اجتماعی، محدود شدن مداخلات روانشناختی به بحران‌های حاد، از دست رفتن فرصت‌های طلایی پیشگیری، افزایش تنش‌های محیطی در مدارس، کاهش کارایی برنامه‌های آموزشی خواهد داشت.
با این حال، در برخی مدارس که مشاور تمام‌وقت دارند، شاهد تجربه‌های موفق هستیم. آقای حسینی، یکی از والدین، گفت: دخترم سال گذشته با مشکلات جدی در مدیریت استرس امتحانات روبه‌رو بود. مداخله به‌موقع مشاور مدرسه نه تنها او را از این بحران نجات داد، بلکه مهارت‌های اجتماعی و تحصیلی او نیز رشد چشمگیری داشت.
والدین و کارشناسان از مسئولان می‌خواهند سلامت روان دانش‌آموزان را جدی بگیرند و با تخصیص بودجه مناسب و جذب مشاوران متخصص، زمینه ارتقای سلامت روان و آموزش دانش‌آموزان را فراهم کنند.
به گزارش تسنیم، تحقق شعار «آمادگی در برابر بلایا و بحران‌ها» در حوزه سلامت روان دانش‌آموزان، نیازمند برنامه‌ریزی منسجم، تأمین نیروی انسانی کافی، تغییر نگرش مدیریتی و مشارکت فعال خانواده‌ها است. تا زمانی که شکاف موجود بین استانداردهای مطلوب و وضعیت فعلی خدمات مشاوره‌ای پر نشود، نمی‌توان به تحقق اهداف هفته سلامت روان امیدوار بود.
انتهای پیام/