نباید از اهمیت رویکرد اجتهادی در علوم اسلامی غافل شویم

به گزارش بخش استان‌ها در وبانگاه به نقل از خبرگزاری تسنیم از قم، آیت‌الله علیرضا اعرافی امروز در سخنانی در دومین روز از برگزاری اجلاسیه سیزدهم معاونان پژوهش حوزه‌های علمیه استان‌ها و مناطق ویژه که در سالن امین مرکز مدیریت حوزه‌های علمیه برگزار شد، ضمن تقدیر از دست‌اندرکاران برگزاری این اجلاسیه بخصوص تلاش‌های حجت‌الاسلام والمسلمین عباسی، معاون پژوهش حوزه‌های علمیه، اظهار کرد: با نگاهی به آیات نورانی قرآن به خوبی متوجه می‌شویم که ما در برابر خدای متعال چقدر نیازمند و دارای فقر هستیم و باید از حضرت باری‌تعالی بخواهیم که ما را در مسیر هدایت و سعادت راهنمایی کرده و ما را غنی سازد.

مدیر حوزه‌های علمیه با بیان این که در جهان هستی و عالم خلقت، فقر ذاتی و حقیقی وجود دارد و این متفاوت از فقرهای ثانویه است که ما می‌شناسیم، افزود: آنچه مهم است این که بدانیم که ذات هستی، وابسته و متعلق به جهان دیگر است و در دنیای فانی ما دچار فقر عمیقی هستیم. البته آن کمالات نیز عین فقر است که در ذات وجودی مخلوقات وجود دارد و در این میان، فیض نخستین الهی است که به جهان هستی، حیثیت، عزت و آبرو داده است.

تنها راه برطرف شدن فقر و حرکت در مسیر سعادت، بندگی خدای متعال است

وی ادامه داد: دین آمده تا این وابستگی و تعلق انسان به این مقوله و دچارشدنش به فقر را متذکر شود و این که تنها راه برطرف شدن فقر و حرکت در مسیر سعادت، بندگی خدای متعال است و اساساً کمال انسان این است که این فقر را درک کند و لذا کلام نورانی پیامبر(ص) را متوجه می‌شویم که فرمودند: “الفقر فخری”.

عضو شورای عالی حوزه‌های علمیه با اشاره به این که شناخت این فقر نیز خودش دارای درجاتی است، بیان کرد: این فقر و تعلق اجمالاً تبدیل به احساس می‌شود و اگر کسی در این فقر به درک لازم توأم با احساسات و تعقل رسید، به اوج شهود دست می‌یابد، کما این که بر این اساس هر چقدر سعه وجودی یک نفر بیشتر شود، خاضع تر و متواضع تر در پیشگاه خدا می‌شود.

مدیر حوزه‌های علمیه تصریح کرد: روح کار ما این است که خودمان این فقر و تعلق را احساس کنیم که اگر به این درک برسیم در مسیر عبودیت گام برداشته ایم. وظیفه مان نیز این است که این فقر و تعلق را به دیگران هم نشان داده و حق مطلب را در این باره ادا کنیم.

فلسفه وجودی حوزه توجه به دو کار اصلی

آیت الله اعرافی همچنین اصل فلسفه وجودی حوزه را توجه به دو کار اصلی دانست:

نخست: تربیت نیرو که آموزش و پژوهش و تهذیب باید به هم گره بخورد تا نیروی قابل و توانمند تربیت شود و بر این اساس نیازهای مختلف پاسخ داده شود.

دوم: حوزه باید تولید فکر کند و افکار نو و اصیل به آن عرضه شده و به پرورش افکار و ایده ها اهتمام ورزد.

مدیر حوزه‌های علمیه افزود: بی شک پژوهش در هر دوی این مساله، نقش کلیدی دارد و آموزش نیز سنگ بنای دو وظیفه کلیدی حوزه به شمار می رود به این معنا که با همه شاخصه ها و نیازها، نیرو تربیت کرده و به تولید فکر بپردازد.

مأموریت نانوشته و ثانوی معاونین پژوهش

اعرافی خطاب به معاونین پژوهش حوزه‌های علمیه گفت: شما به عنوان معاون پژوهش، همچون معاون تهذیب دو کار مهم برعهده دارید؛ نخست کار مستقیم و مباشری است که اداره کانون پژوهش، ایجاد پژوهش سرا و حمایت از فعالیت‌های پژوهشی مثل کتاب سال و جشنواره علامه حلی و غیره را شامل می‌شود. این مأموریت بسیار مهم است و با این حال شما یک مأموریت نانوشته و ثانوی دارید که خیلی در شرح وظایف هم شاید برجسته نباشد، اما با این حال مهم تر و سخت تر از مأموریت نخست است.

باید به سمت آموزش پژوهش محور حرکت کرد

عضو شورای عالی حوزه‌های علمیه اضافه کرد: این مأموریت در واقع تلاش در جهت نهادینه کردن رویکرد پژوهش در همه نظامات مدرسه، استان و ستاد است، یعنی در هر سه لایه باید به طور جدی مورد توجه جدی باشد و به دیگر سخن باید به سمت پژوهش محوری آموزش حرکت کرد.

مدیر حوزه‌های علمیه بیان کرد: هنر شما معاونان پژوهش این است که با تعامل و هم افزایی با دیگر بخش‌ها و معاونت‌ها در این راستا بکوشید و از تلاش پیگیر غافل نشوید تا شاهد آموزش پژوهش مدار باشیم.

وی افزود: البته به لطف الهی هر دو معاون آموزش و پژوهش حوزه دارای تجارب موفقی در این دو عرصه هستند و امیدواریم که با تعامل و همکاری مضاعف، شاهد روند تحولی مطلوب‌تر در عرصه‌های آموزشی و پژوهشی حوزه‌های علمیه باشیم. آنچه مهم است این که شاهد حلقه های وصل و ترکیب اتحادی آموزش و پژوهش در حوزه باشیم.

عضو شورای عالی حوزه‌های علمیه همچنین گفت: معمولاً پژوهش نسبت به دیگر عرصه‌ها، مظلوم‌تر است و با این حال می‌دانیم چقدر مقوله مهم و کلیدی به‌شمار می‌رود.

وقتی تبلیغ اثرگذار و موفق است که پشتوانه پژوهشی داشته باشد

اعرافی با اشاره به مطالبات و رهنمودهای حضرت آقا در منشور «حوزه پیشرو و سرآمد» ابراز داشت: در کارهای تبلیغی نیز ما شاهد اهمیت و ضرورت فعالیت های علمی و پژوهشی هستیم. وقتی تبلیغ اثرگذار و موفق است که پشتوانه جدی پژوهشی داشته باشد.

مدیر حوزه‌های علمیه با تأکید بر این که با وجود اهمیت فوق العاده تبلیغ، این مهم بدون نقش آفرینی پژوهش، راه به جایی نمی‌برد، افزود: در کنار تربیت نیروی کارآمد در عرصه‌های پژوهشی نباید از اهمیت تولید فکر و پرورش آن در جهان کنونی غافل شویم.

اعرافی همچنین با اشاره به اهمیت توجه به علوم شناختی و فناوری‌های نوین در این زمینه از جمله هوش مصنوعی گفت: تا پیش از تحولات یک دهه اخیر، فناوری های نوین یک ابزار در خدمت تحقیق و پژوهش بود اما امروزه دیگر، فناوری ها به علوم شناختی تبدیل شده که روز به روز نیز در دنیای فعلی اثرگذاری بیشتری دارد. در واقع اینجا با مولّدی روبرو هستیم که باید به درستی آن را بشناسیم و در عرصه های شناختی از آن بهره ببریم.

کارهای بزرگ حوزه در زمینه فناوری‌های نوین و هوش مصنوعی

عضو شورای عالی حوزه‌های علمیه افزود: البته به لطف الهی در زمینه فناوری‌های نوین و هوش مصنوعی و به خصوص تأمین زیرساخت‌ها، فعالیت‌های بزرگ و مهمی در حوزه در مدت اخیر صورت گرفته که در آینده اطلاعات بیشتری درباره آن ارائه می‌شود.

وی همچنین گفت: ناظر به تحولات آینده، فرصت های بسیار بزرگی در انتظار ماست که باید به شکل شایسته ای از آن ها استفاده کنیم. هوش مصنوعی برای ما در مسیر نشر و تولید علم انسانی و اسلامی، چالش‌ها و در عین حال فرصت‌هایی ایجاد می‌کند که نمی‌توانیم از آن غافل شویم.

نباید از اهمیت رویکرد اجتهادی غافل شویم

اعرافی بیان کرد: تحقیقاتی که ما در عرصه علوم انسانی و اسلامی انجام می‌دهیم، طبعاً در سطوح و لایه‌های مختلف صورت می‌گیرد، اما در رابطه با علوم اسلامی ما نیازمند اجتهاد و درک عمیق مباحث هستیم که مرتبط با دین و آموزه‌های دینی است و طبعاً نسبت دادن به دین نیازمند حجتی است، البته نمی‌خواهیم لزوماً هر پژوهشگری مجتهد باشد، اما نباید از اهمیت رویکرد اجتهادی در این زمینه غافل شویم تا از میراث عظیمی که در اختیار داریم و استناد به میراث بزرگ خودمان بهره‌مند شویم.

عضو شورای عالی حوزه‌های علمیه افزود: نکته حائز اهمیت دیگر ناظر به لزوم استفاده از ظرفیت‌هایی همچون فقه معاصر است که به لطف الهی حرکت‌های خوبی در این زمینه در حوزه شروع شده و به لطف الهی امتداد خواهد داشت.

وی ادامه داد: این که در دروس خارج و دیگر عرصه ها راجع به مباحثی چون پول، ارز خارجی، هوش مصنوعی و فناوری‌های نوین، مسائل نوین پزشکی و غیره مطالب ارائه می‌شود، این‌ها زمینه کاری مناسبی در اختیار شماست که رویکرد پژوهشی طلاب و فضلا را بر این اساس و ناظر به نیازهای کشور و نظام اسلامی جدی‌تر دنبال کنیم. در فلسفه مضاف و نظامات نیز کارهای خوبی مدنظر است که این‌ها هم از دیگر ظرفیت‌های کار پژوهشی حوزه به‌شمار می‌رود.

مدیر حوزه‌های علمیه با اشاره به اهمیت توجه به نخبگان حوزه در عین توجه به همه طلاب و فضلای حوزه ابراز داشت: در گام نخست باید نخبگان را شناسایی کرد و از ظرفیت آن‌ها بهره برد، به خصوص نخبگانی که دارای انگیزه و دغدغه لازم برای برنامه‌های تحولی هستند.

اعرافی بر این نکته مهم هم تأکید کرد که نخبه یابی و هدایت و حمایت از نخبه از جمله وظایف معاونان پژوهش به‌شمار می‌رود که در این زمینه باید با جدیت برنامه‌ریزی داشته باشید.

انتهای پیام/